النحل ٥

وَ الْأَنْعَامَ‌ خَلَقَهَا لَکُمْ‌ فِيهَا دِفْ‌ءٌ وَ مَنَافِعُ‌ وَ مِنْهَا تَأْکُلُونَ‌

ترجمه

و چهارپایان را آفرید؛ در حالی که در آنها، برای شما وسیله پوشش، و منافع دیگری است؛ و از گوشت آنها می‌خورید!

و چهارپايان را براى شما آفريد كه در آنها برايتان گرمى [پشم‌] و سودهايى است و از آنها تغذيه مى‌كنيد

و چارپايان را براى شما آفريد: در آنها براى شما [وسيله‌] گرمى و سودهايى است، و از آنها مى‌خوريد.

و چهارپایان را خلقت کرد که به (موی و پشم) آنها گرم می‌شوید و از آنها فواید بسیار دیگر برده و از (شیر و گوشت) آنها غذای مأکول می‌سازید.

ودام ها را که برای شما در آنها [وسیله] گرمی و سودهاست آفرید، و از [محصولات لبنی و گوشتی] شان می خورید.

چهارپايان را برايتان بيافريد، شما را از آنها حرارت و ديگر سودهاست. و از آنها مى‌خوريد.

و چارپایان را برای شما آفرید که برای شما در آنها گرما و سودهای دیگر هست، و هم از آنها می‌خورید

و چارپايان- گوسفند و گاو و شتر و مانند اينها- را آفريد كه در آنها براى شما گرمى- پوشش گرم- و سودهاست، و از [شير و گوشت‌] آنها مى‌خوريد.

و چهارپایان (چون گاو و شتر و بز و گوسفند) را آفریده است که در آنها برای شما، وسیله‌ی گرما (در برابر سرما، از قبیل پوشیدنی و گستردنی ساخته از پشم و مویشان) و سودهائی (حاصل از نسل و شیر و سواری و غیره) موجود است و از (گوشت) آنها می‌خورید (و در حفظ حیات خود می‌کوشید).

و دام‌ها را برایتان آفرید (که‌) در آنها برای شما (وسیله‌ی) گرمی و سودهایی است و از آنها می‌خورید؛

و دامها را بیافرید برای شما در آنها است پوشاکی گرم و سودهائی و از آنها می‌خورید

النحل ٤	آیه ٥	النحل ٦
سوره : سوره النحل نزول : ٧ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١١ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«الأنْعَامَ»: چهارپایان. مفعول به فعل محذوفی است که (خَلَقَهَا) بیانگر آن است. «دِفْءٌ»: گرمی. در اینجا مراد وسیله‌ای است که انسان توسّط آن خویشتن را از سرما محفوظ و تن خود را بدان گرم می‌دارد.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ تَحْمِلُ‌ أَثْقَالَکُمْ‌ إِلَى‌... (۰)

تفسیر

---

• آيات ۱ - ۲۱،سوره نحل
• بيان مفاد كلى سوره نحل و مكى و مدنى بودن آيات آن
• مراد از امر خدا و معناى ((اتى امر الله فلا تستعجلوه )) و وجوهى كه در اين باره گفته شده است
• رد نظريه ديگر مفسرين درباره مفاد آيه شريفه
• اشاره به آنچه كه از اين آيات قرآنى درباره حقيقت روح استفاده مى شود
• بيان معناى آيه : ((ينزل الملائكة بالروح من امره ...))
• وجوه مختلفى كه مفسران در پيرامون معناى آيه فوق ذكر كرده اند
• بعثت پيامبران و انزال ملائكه منوط به مشيت خداوند است
• رد سخن بعضى مفسرين در استدلال به آيه بر عدم شرط استعداد و و قابليت در امررسالت
• اشاره به دو مرحله داشتن انذار پيامبران هم در عقيده و هم درعمل
• احتجاج بر وحدانيت خدا از دو جهت : از راه خلق كردن و از راه تدبير
• غرض از ذكر اينكه خلقت انسان از نطفه اى ناچيز است بيان بى شرمى و وقاحت بشر است
• اشاره به فوائد انعام (شتر، گاو، گوسفند) و هدف از خلقت آنها
• بر خدا است كه قصد سبيل (راه هدايت ) را معين و روشن كند (و على الله قصدالسبيل ...)
• اختلاف دو فرقه اشاعره و معتزله در دلالت آيه
• سه قسم احتجاج براى سه گروه مختلف از انسانها بر وحدانيت خدا در ربوبيت
• معناى ((وترى الفلك مواخر فيه ))
• اركان سه گانه الوهيت و ربوبيت : خالق بودن ، منعم بودن و عالم بودن به درون وبرون انسان
• بيان نكته اى كه در تعليل ((و ان تعدوا نعمة الله لا تحصوها)) به ((ان الله لغفوررحيم )) وجوددارد
• رواياتى در ذيل آيه ((اتى امر الله فلا تستعجلوه ))
• نقد استدلال برخى از علماء به روايات فوق الذكر
• روايتى كه در آن ((اتى امر الله )) به ظهور مهدى عليه السلام تطبيق شده است
• رواياتى درباره حكم شرعى بول و گوشت چهارپايان
• دو روايت در تطبيق جمله : ((و بالنجم هم يهتدون )) بر ائمهاهل بيت عليهم السلام

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

وَ الْأَنْعامَ خَلَقَها لَكُمْ فِيها دِفْ‌ءٌ وَ مَنافِعُ وَ مِنْها تَأْكُلُونَ «5»

وچهارپايان را آفريد، كه براى شما در آنها وسيله گرمى وبهره‌هايى است و از (گوشت و شير) آنها مى‌خوريد.

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

وَ الْأَنْعامَ خَلَقَها لَكُمْ فِيها دِفْ‌ءٌ وَ مَنافِعُ وَ مِنْها تَأْكُلُونَ «5»

---

«1» سوره يس آيه 78.

جلد 7 - صفحه 164

بعد از آن نوع سيم از نعم را بيان فرمايد:

وَ الْأَنْعامَ خَلَقَها: و ايضا چهارپايان را كه اصناف هشتگانه‌اند آفريد آنها را از آب مانند خلق شما، چنانچه آيه شريفه‌ «وَ اللَّهُ خَلَقَ كُلَّ دَابَّةٍ مِنْ ماءٍ» «1» دلالت دارد بر آنكه تمام جنبنده‌ها از آب خلق شده‌اند. و انعام در لغت شامل گوسفند و آهو و گاو و شتر، لكن بر اسب و قاطر و يابو و الاغ نيز اطلاق شده است. لَكُمْ فِيها دِفْ‌ءٌ: براى شما است در آن چهارپايان، پوشش گرم كننده، يعنى جامه‌ها از پشم و موى و كرك آنها و همچنين بساط و لحاف و عبا و غير آن. وَ مَنافِعُ‌: و براى شماست در آن منافع ديگر از باربردارى و سوارى و شخم زمين و كشت و نسل. وَ مِنْها تَأْكُلُونَ‌: و از آنها مى‌خوريد، يعنى از شير و گوشت و روغن و كره و كشك و پيه و آنچه توان خورد.

نكته: تقديم ظرف جهت محافظت رءوس آيات، و يا به جهت آنكه خوردن انعام معتاد در معاش، و اما ساير حيوانات مأكوله مانند طيور و صيد دريا و صحرا، بر سبيل تداوى و تفكه است.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ بِالْحَقِّ تَعالى‌ عَمَّا يُشْرِكُونَ «3» خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ نُطْفَةٍ فَإِذا هُوَ خَصِيمٌ مُبِينٌ «4» وَ الْأَنْعامَ خَلَقَها لَكُمْ فِيها دِفْ‌ءٌ وَ مَنافِعُ وَ مِنْها تَأْكُلُونَ «5» وَ لَكُمْ فِيها جَمالٌ حِينَ تُرِيحُونَ وَ حِينَ تَسْرَحُونَ «6» وَ تَحْمِلُ أَثْقالَكُمْ إِلى‌ بَلَدٍ لَمْ تَكُونُوا بالِغِيهِ إِلاَّ بِشِقِّ الْأَنْفُسِ إِنَّ رَبَّكُمْ لَرَؤُفٌ رَحِيمٌ «7»

ترجمه‌

آفريد آسمانها و زمين را براستى و درستى برتر است از آنچه شريك قرار ميدهند

آفريد آدمى را از نطفه پس آنگاه او خصومت كننده‌اى است آشكار

و شتر و گاو و گوسفند را آفريدشان براى شما كه در آنها است موجب گرمى و منفعتها و از آنها ميخوريد

و از براى شما است در آنها نمايش و آرايش هنگاميكه باز ميگردانيد از چراگاه و هنگاميكه روانه ميكنيد

و بر ميدارند بارهاى گران شما را تا شهرى كه نمى‌باشيد رسنده بآن مگر بمشقّت نفسها همانا پروردگار شما هر آينه با رأفت و رحمت است.

تفسير

- خداوند آفريد آسمانها و زمين را بحقّ و عدل و راستى و درستى بر وفق حكمت و نظام احسن كه هر دانشمندى از فكرت در آن عبرت گيرد و بوحدت صانعش پى برد و بى‌اختيار گويد برتر و بالاتر است مدبّر و خالق اين دستگاه وسيع منظّم كه چنين شريكهائى از قبيل بتها و غيرها داشته باشد و خصوص انسانرا كه خداوند در وجود او از هر يك از اجزاء عالم نمونه‌اى قرار داده لذا عالم اصغرش خوانده‌اند از نطفه كه آب گنديده‌اى است خلق فرموده و چون بحد رشد و بلوغ رسد شروع بمخاصمه و مجادله با پدر و مادر و خدا و خلق نمايد و قولا و عملا شكر نعمت و اداء حقوق ايشانرا ننمايد بلكه احيانا اشكالات و اعتراضات بيجائى از او نسبت بپدر و مادر و دستگاه خلقت مشاهده شود كه بايد بكمك رسول باطنى و ظاهرى دفع و رفع گردد و اين دليل بر كمال قدرت الهى است كه از چنين جسم كثيف خفيفى چنين شخص قوى شريفى خلق نموده كه قادر بر مجادله و مخاصمه و قابل هدايت و ارشاد بمقامات عاليه است چنانچه روايت شده است كه ابى بن خلف استخوان پوسيده‌اى را بدست گرفت و خدمت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم رسيد و گفت اى محمّد تو گمان ميكنى كه اين استخوان پوسيده را خدا دو مرتبه زنده ميكند پس اين آيه نازل شد. و خداوند انعام را كه شتر و گاو و گوسفند است و شامل بزهم ميشود لذا از آنها در سوره انعام بازواج ثمانية تعبير شده بود بملاحظه وجود نر و ماده در آنها خلق فرمود براى معيشت و انتفاع بنى آدم تا از پشم و كركشان فرش و روپوش و لباس تهيّه كنند و گرم شوند و از شير و سوارى و شيار زمين و روغن و ساير منافع آنها بهره‌مند گردند و گوشتشان را نيز حلال فرمود كه‌

---

جلد 3 صفحه 272

بخورند بعلاوه موجب جمال و زينت و آرايش و نمايش جلو خانه‌هاى صاحبانشان شوند و ايشانرا در انظار با تشخص و تعين كنند در دو وقت يكوقت كه اهمّيتش بيشتر است و لذا مقدم ذكر شده با آنكه طبعا مؤخّر است وقتى است كه ايشان آنها را با شكمهاى پر و پستانهاى مملوّ از شير از چراگاه بجايگاه خودشان بر ميگردانند ديگر وقتى است كه ايشان آنها را از جايگاهشان بچراگاه روانه مينمايند و يكى از فوائد مهمّ آنها باربرى است از بلدى ببلد ديگرى كه صاحبان آنها پياده و بى‌بار نمى‌توانند برسند بآن بلد مگر با مشقّت و رنج بسيار چه رسد بآنكه بخواهند بار خود را هم بدوش بكشند يا مال التجاره با خود حمل نمايند خواه مكه معظّمه باشد كه از ابن عباس نقل شده خواه بلد ديگر از بلاد بعيده كه گفته‌اند در هر حال اينها همه دلائل رأفت و رحمت و مهربانى و عطوفت پروردگار است بر بندگان كه وسائل تعيّش و تنعّم و آرايش و آسايش و سهولت كار آنها را براى ايشان خلق و در دستشان مسخّر و رام فرموده است ..

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

وَ الأَنعام‌َ خَلَقَها لَكُم‌ فِيها دِف‌ءٌ وَ مَنافِع‌ُ وَ مِنها تَأكُلُون‌َ «5»

و انعام‌ گاو و گوسفند و شتر خلق‌ فرمود ‌براي‌ ‌شما‌ ‌در‌ ‌اينکه‌ انعام‌ استفاده‌ و منفعت‌هايي‌ هست‌ و ‌از‌ اينها ميخوريد (و الانعام‌) اينها ‌را‌ انعام‌ گفتند جمع‌ نعم‌ ‌است‌ بمعني‌ نرمي‌ چون‌ اينها ‌در‌ مشي‌ و راه‌ رفتن‌ بنرمي‌ راه‌ ميروند بخلاف‌ حافر،

جلد 12 - صفحه 85

مثل‌ خر و قاطر و اسب‌ ‌که‌ حفر ميكنند و بسختي‌ راه‌ ميروند خَلَقَها لَكُم‌ بلكه‌ ‌کل‌ ‌ما ‌في‌ الارض‌ خلق‌ ‌شده‌ ‌براي‌ انسان‌ ميفرمايد:

خَلَق‌َ لَكُم‌ ما فِي‌ الأَرض‌ِ جَمِيعاً فِيها دِف‌ءٌ دف‌ء ‌را‌ تفسير كردند بنتائج‌ و ‌به‌ اينكه‌ ‌شما‌ ‌را‌ حفظ ميكند و منافع‌ ‌از‌ جميع‌ ‌آنها‌ انتقاع‌ مي‌بريد ‌از‌ شير ‌آنها‌ روغن‌ سر شير كره‌ ماست‌ پنير كشك‌ قارا ‌از‌ پوست‌ ‌آنها‌ ‌از‌ پشم‌ ‌آنها‌ ‌از‌ گوشت‌ ‌آنها‌ ‌از‌ دنبه‌ ‌آنها‌ ‌از‌ استخوان‌ ‌آنها‌ ‌از‌ روده‌ ‌آنها‌ ‌حتي‌ ‌از‌ فضله‌ ‌آنها‌ وَ مِنها تَأكُلُون‌َ ‌که‌ بسياري‌ ‌از‌ مأكولات‌ لحوم‌ ‌اينکه‌ انعام‌ ‌است‌ ‌که‌ انسان‌ دائما احتياج‌ دارد ‌اگر‌ يك‌ روز كشتار نشود چه‌ اندازه‌ ‌در‌ زحمت‌ ميافتند، و ‌از‌ عجائب‌ قدرت‌ آنكه‌ گوسفند ‌در‌ موقع‌ زايش‌ ‌ يا ‌ يك‌ بچه‌ ميآورد ‌ يا ‌ دو و سگ‌ هفت‌ بچه‌ ميزايد، ‌اگر‌ يك‌ روز ‌آن‌ قدر گوسفند ‌که‌ ذبح‌ ميشود سگ‌ بكشند ديگر يك‌ سگ‌ روي‌ زمين‌ باقي‌ نميماند.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 5)- پس از آفرینش انسان به نعمت مهم دیگری یعنی خلقت

ج2، ص552

چهار پایان، و فوائد مختلفی که از آنها عاید می‌شود اشاره کرده، می‌گوید: «خداوند چهار پایان را آفرید در حالی که در آنها وسیله پوشش برای شماست و منافع دیگر و از گوشت آنها می‌خورید» (وَ الْأَنْعامَ خَلَقَها لَکُمْ فِیها دِفْ‌ءٌ وَ مَنافِعُ وَ مِنْها تَأْکُلُونَ).

جالب این که در میان این همه فوائد، قبل از هر چیز مسأله «پوشش» و «مسکن» را مطرح می‌کند، زیرا بسیاری از مردم (بخصوص بادیه نشینان) هم لباسشان از پشم و مو یا پوست تهیه می‌شود، و هم خیمه‌هایشان که آنها را از سرما و گرما حفظ می‌کند، و به هر حال این دلیل بر اهمیت پوشش و مسکن و مقدم بودن آن بر هر چیز دیگر است.

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- خداوند، خالق و آفریننده انعام (گاو، شتر و گوسفند) است. (و الأنعم خلقها لکم) «نعم» در لغت تنها به شتر گفته مى شود; زیرا که بزرگ ترین نعمتها در نزد عرب است، ولى جمع آن «أنعام» به شتر، گاو و گوسفند گفته مى شود.

۲- آفرینش دامها (شتر، گاو و گوسفند) به منظور بهره گیرى انسان از آنهاست. (و الأنعم خلقها لکم)

۳- گرم شدن آدمى به وسیله پشم، کرک و موى دامها از جمله فواید آنهاست. (و الأنعم خلقها لکم فیها دفءٌ) «دفىء» اسم براى وسیله و چیزى است که آدمى به وسیله آن گرم شده و از سرما محفوظ مى ماند.

۴- دامها (شتر، گاو و گوسفند)، داراى فواید و منافع گوناگون براى انسان (و الأنعم خلقها لکم فیها دفءٌ و منفع)

۵- قابلیت بهره بردارى از فرآورده هاى دامى (گوشت، لبنیات و ...) براى تغذیه آدمى، از مواهب و نعمتهاى الهى است. (و الأنعم خلقها لکم ... و منها تأکلون)

موضوعات مرتبط

• انسان: فضایل انسان ۲
• تغذیه: منابع ۵
• چهارپایان: استفاده از چهارپایان ۲، ۵; پشم چهارپایان ۳; خالق چهارپایان ۱; شیر چهارپایان ۵; فلسفه خلقت چهارپایان ۲; فواید چهارپایان ۳، ۴، ۵; کرک چهارپایان ۳; گوشت چهارپایان ۵; موى چهارپایان ۳
• خدا: خالقیت خدا ۱; نعمتهاى خدا ۵
• شتر: خالق شتر ۱; فلسفه خلقت شتر ۲; فواید شتر ۴
• گاو: خالق گاو ۱; فلسفه خلقت گاو ۲; فواید گاو ۴
• گرما: ابزار گرما ۳
• گوسفند: خالق گوسفند ۱; فلسفه خلقت گوسفند ۲; فواید گوسفند ۴
• نعمت: نعمت چهارپایان ۵