تفسیر:المیزان جلد۱۳ بخش۲۵: تفاوت میان نسخه‌ها

كتاب الهى به اجزائى تقسيم شده كه با آن شناخته مى شود. مانند سى جزء، و اين كه هر جزئى، ۴ حزب، و هر حزبى، ۱۰ عشر دارد و امثال آن. و اين تقسيم بندى است كه در قرآن كريم كرده اند، ولى آنچه در خود قرآن مى باشد، دو تقسيم است: يكى «سوره»، و ديگر تقسيم هر سوره به چند «آيه»، و مكرر از آن دو، اسم برده. مثلا فرموده: «سُورَةٌ أنزَلنَاهَا». و يا فرموده: «قُل فَأتُوا بِسُورَةٍ مِثلِه». و همچنين در غير اين دو آيه.

در لسان رسول خدا و صحابه و ائمه معصومين «عليهم السلام» نيز، استعمال اين دو كلمه زياد آمده، به حدّى كه جاى ترديد نمانده كه «سوره» و «آيه»، دو حقيقت قرآنى است، و اين سوره ها، مجموعه اى از كلام الهى است كه هر يك، با «بِسمِ الله» آغاز شده و غرضى را بيان مى كند، و آن غرض، معرّف سوره است، و در هيچ يك، اين قاعده تخلف نپذيرفته، مگر در سوره «برائت»، آن هم به حكم پاره اى از روايات ائمه اهل بيت «عليهم السلام» - كه در ذيل آيه: «إنَّا نَحنُ نَزَّلنَا الذِّكر»، در جلد دوازدهم اين كتاب ذكر نموديم - تتمه آياتى از سوره انفال است. و نيز سوره «وَ الضُّحَى» و «ألَم نَشرَح»، كه با اين كه يك سوره هستند، يك «بسم اللّه» در وسط فاصله شده. و همچنين سوره «فيل» و «إيلاف»، كه سوره واحدى هستند و يك «بسم اللّه» در وسط فاصله شده است.  

و اين قطعات به اختلاف سياق ها و مخصوصا در سياق هاى مسجّع مختلف مى شود. چه بسا يك كلمه به تنهایى به خاطر سجع آخرش، يك آيه به حساب آيد. مانند كلمه: «مُدهَامَّتَان: دو برگ سبز». و چه بسا آيه دو كلمه يا بيشتر باشد. خواه كلام تام باشد، يا ناقص. مانند: «الرَّحمَنُ * عَلَّمَ القُرآنَ * خَلَقَ الإنسَانَ * عَلَّمَهُ البَيَان». و مانند «الحَاقَّةُ * مَا الحَاقَّةُ * وَ مَا أدرَيكَ مَا الحَاقَّةُ». و چه بسا كه يك آيه بسيار طولانى باشد، مانند: آيه پيرامون قرض دادن و گرفتن، كه آيه ۲۸۲ از سوره «بقره» است.