تفسیر:المیزان جلد۱۲ بخش۳۹: تفاوت میان نسخه‌ها

==در قيامت هركسى به فكر خود بوده و از خود دفاع مى كند ==

ظرف «'''يوم '''» در جمله «'''يوم تاتى كل نفس تجادل عن نفسها'''» متعلق است به جمله «'''لغفور رحيم '''» كه در آيه قبلى بود، و مجادله نفس از خودش به معناى دفاع از خويشتن است چون در آن روز غير از خودش هر خاطره ديگرى را فراموش مى كند درست بر خلاف دنيا كه به هر چيزى توجه دارد جز به خودش ، و خودش را فراموش مى كند، و اين نيست جز بخاطر اينكه در قيامت حقيقت امر براى انسان مكشوف مى شود، و آن اين است كه آدمى بهيچ وجه نبايد به غير خودش مشغول شود و در حقيقت بايد هميشه به فكر خود باشد.

پس آن روز شخص مى آيد و در موقف حساب قرار مى گيرد، آن وقت از خود دفاع مى كند و با اصرار هم دفاع مى كند، و تا آنجا كه مقدور او است عذر مى تراشد.

كلمه «'''توفى '''» در جمله «'''و توفى كل نفس ما عملت و هم لا يظلمون '''» از توفيه است ، كه به معناى دادن حق بطور تمام است ، بدون خردلى كم و كاست ، و در اين جمله توفيه را متعلق بر خود عمل كرده و فرموده : «'''ما عملت '''» يعنى خود عملش را بدون كم و كاست به او مى دهند، پس مى فهماند كه پاداش و كيفر آن روز خود عمل است بدون اينكه در آن تصرفى كرده و تغيير داده باشند يا عوض كرده باشند، و در اين كمال عدالت است ، چون چيزى بر آنچه مستحق است اضافه نكرده و چيزى از آن كم نمى كنند، و بهمين جهت دنبالش اضافه فرموده : «'''و هم لا يظلمون : و ايشان ظلم نمى شود'''».

بنا بر اين ، در آيه شريفه به دو نكته اشاره رفته است :

نكته اول اينكه : هيچ كس در قيامت از شخصى ديگر دفاع نمى كند، بلكه تنها و تنها به دفاع از خود اشتغال دارد، ديگر مجالى برايش نمى ماند كه به غير خود بپردازد و غم ديگرى را بخورد، و اين نكته در آيه «'''يوم لا يغنى مولى عن مولى شيئا'''» و نيز آيه «'''يوم لا ينفع مال و لا بنون '''» «'''يوم لا بيع فيه و لا خلة و لا شفاعة '''» خاطر نشان شده است .

نكته دوم اينكه : دفاعى كه هر كس از خودش مى كند سودى ندارد، و آنچه را كه سزاوار او است از او دور نمى كند براى اينكه سزائى كه به او مى دهند خود عمل اوست ، و ديگر معنا ندارد كه نسبت عمل كسى را از او سلب كنند، و اينگونه سزا دادن هيچ شائبه ظلم ندارد.