يَسْبَحُون
«یَسْبَحُونَ» از مادّه «سباحت» ـ که طبق نقل «راغب» در «مفردات» در اصل به معناى حرکت «سریع» در آب و هوا است ـ اشاره به حرکت سریع کرات آسمانى مى کند، و آنها را تشبیه به موجودات عاقلى کرده است که، با سرعت به گردش خود ادامه مى دهند، امروز، نیز این حقیقت ثابت شده که اجرام آسمانى با سرعتهاى بسیار عجیب و گاه سرسام آورى، در مسیر خود حرکت دارند.و این که ذکر خدا و عبادت او را «تسبیح» مى گویند، نیز از همین جا ناشى شده، چرا که آن هم یک نوع حرکت سریع در طریق اطاعت و عبادت پروردگار است.
ریشه کلمه
- سبح (۹۲ بار)
قاموس قرآن
شنا. اعمّ از آنكه در آب باشد يا در هوا. (راغب) ايضاً راغب سرعت را در آن قيد كرده است [نازعات:3]. قسم به شناگران كه به طرز مخصوصى شنا مىكنند ظاهراً مراد ابرهاست كه در هوا راه مىروند. [انبياء:33]، [يس:40]. «كل» در دو آيه شايد راجع به تمام اجرام آسمانى باشد ولى ظاهرش آن است كه مراد خورشيد و ماه و شب و روز كه همان نور و ظلمت اند در اطراف زمين پيوسته در حركت اند و شنا مىكنند. رجوع شود به «شمس» و «قمر». * [مزّمل:7]. طبرسى در ذيل اين ايه سبح را تقلّب و تلاش معنى كرده و گويد: به شناگر سابح گويند كه در آب تلاش مىمند كشاف نيز تصرّف و تلاش گفته است. به نظر مىآيد ما قبل درباره عبادت شب است يعنى شب را مخصوص عبادت خدا كن كه روز تلاش بسيار خواهى داشت فراغت خاطر و عبادت عالى در شب ميسّرتر است. يحى بن يعمر و ضحاك سبح را خاء خواندهاند و آن به معنى توسعه است يعنى در روز براى كارها وسعت بيشترى دارى شب را مخصوص خدا كن. نا گفته نماند: راغب و اقرب تصريح دارند كه معناى اوّلى سبح همان حركت سريع در آب و هواست به سرعت كار و سير اسب و غيره به طوراستعاره اطلاق مىشود.
