يونس ٩
| کپی متن آیه |
|---|
| إِنَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ يَهْدِيهِمْ رَبُّهُمْ بِإِيمَانِهِمْ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهَارُ فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ |
ترجمه
| يونس ٨ | آیه ٩ | يونس ١٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«بِإِیمَانِهِمْ»: به سبب داشتن ایمان صحیح و درستی که دارند. «جَنَّاتِ النَّعِیمِ»: بهشت پرناز و نعمت. جای لذّت و شادخواری و خوشگذرانی.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۰ سوره يونس
- بيان غرض و آهنگ كلى سوره مباركه یونس
- مراد از «حكيم»، در: آیه: «تِلكَ الكِتَابُ الحَكِيم»
- جواب خداى تعالى به تعجب كفار، از نزول وحى به پيامبر «ص»
- دو برهان، برای استدلال و اثبات معاد
- حقانيت خلقت الهى، در آفرينش آفتاب و ماه
- فراموشى روز حساب و دلبستگى به زندگى دنيا، اساس انكار دين است
- مراد از هدايت مؤمنان به ايمانشان، و رابطه بين ايمان و عمل
- محبت خالص مؤمنان به خداى تعالى، تسبيح او، و تحيت آنان به يكديگر در جنات نعيم
- بحث روايتى: (روایاتی ذیل آیات گذشته)
تفسیر نور (محسن قرائتی)
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ يَهْدِيهِمْ رَبُّهُمْ بِإِيمانِهِمْ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ «9»
به يقين آنان كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‌اند، پروردگارشان آنان را به خاطر ايمانشان هدايت مى‌كند. و در باغهاى پرنعمت كه نهرها از زير پايشان جارى است اقامت دارند.
نکته ها
در حديث آمده است: انسان چون از قبرش در قيامت بر مى‌خيزد، عمل صالحش به صورتى نورانى نزد او مجسّم شده، او را به بهشت هدايت مى‌كند. «1»
هدايت الهى، جريانى مداوم است. هرلحظه بر هدايت مؤمنان مى‌افزايد و آنان را از پرتگاه‌ها حفظ مى‌كند ودر بن‌بستِ دنيا راهى به رويشان باز مى‌كند: «يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً» «2»، راه را برايشان نمايان مى‌كند: «نُوراً يَمْشِي بِهِ» «3»، گره از كارشان مى‌گشايد: «أَصْلَحَ بالَهُمْ» «4»، همه جا كفايتشان مى‌كند: «فَهُوَ حَسْبُهُ» «5» و در قيامت هم به بهشت رهنمونشان مى‌كند: «يَسْعى نُورُهُمْ بَيْنَ أَيْدِيهِمْ» «6»
همه‌ى اين هدايت‌ها از مفهوم كلّىِ «يَهْدِيهِمْ» بر مى‌آيد، كه مورد آن را مشخّص نفرموده است تا شامل همه‌ى اينها بشود.
«1». تفسير نمونه.
«2». طلاق، 2.
«3». انعام، 122.
«4». محمّد، 2.
«5». طلاق، 3.
«6». حديد، 12.
جلد 3 - صفحه 544
پیام ها
1- ايمان، از عمل جدا نيست. «آمَنُوا وَ عَمِلُوا»
2- گرچه مؤمن هدايت يافته است، ولى همواره نيازمند هدايت الهى است. «1»
«يَهْدِيهِمْ رَبُّهُمْ»
3- زمينه‌ى هدايت الهى را بايد خود ايجاد كنيم. «يَهْدِيهِمْ رَبُّهُمْ بِإِيمانِهِمْ»
4- در مقايسه بين ايمان و عمل، ايمان محور است. «يَهْدِيهِمْ رَبُّهُمْ بِإِيمانِهِمْ» و نفرمود: «بايمانهم و عملهم»
5- هدايت خدا نسبت به مؤمنان، مطلق وفراگير است. «يَهْدِيهِمْ» مطلق است.
6- ربوبيّت خداوند، سبب دستگيرى دائمى او از مؤمنان است. «يَهْدِيهِمْ رَبُّهُمْ»
7- نهرهاى بهشتى، نه تنها از زير درختان، بلكه از زير خانه‌هاى بهشتى نيز جارى است. «مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ يَهْدِيهِمْ رَبُّهُمْ بِإِيمانِهِمْ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ «9»
بعد از ذكر ايعاد كافران، بيان وعده مؤمنان را فرمايد:
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ: به درستى كه آن كسانى كه ايمان آوردند و بجا آوردند كارهاى شايسته و پسنديده. يَهْدِيهِمْ رَبُّهُمْ بِإِيمانِهِمْ: راه نمايد ايشان را پروردگارشان در آخرت به سبب ايمانشان به سلوك سبيلى كه مؤدى به بهشت شود. يا هدايت فرمايد به ادراك حقايق، كما قال عليه السّلام: «1» من عمل بما علم ورّثه اللّه علم ما لم يعلم: يعنى: هر كه عمل كند به آنچه مى‌داند، ارث دهد خداى تعالى او را علم آنچه نمى‌داند.
تنبيه- مفهوم ترتيب آيه شريفه، اگرچه دالّ است بر آنكه سبب هدايت، ايمان و عمل صالح است، لكن منطوق قوله «بِإِيمانِهِمْ» دلالت مى‌كند بر آن كه ايمان، علت مستقله است به جهت باء سببيه، و عمل صالح در حكم تتمه و رديف مى‌باشد. نزد بعضى معنى آنكه «يهديهم بايمان الى الاعمال الصّالحة» خداى تعالى ايشان را به بركت ايمان، هدايت و لطف و توفيق ارزانى فرمايد تا
«1» قال الباقر عليه السّلام: من عمل بما يعلم، علّمه اللّه ما لم يعلم بحار الانوار ج 78 ص 179، رجوع شود به: بحار الانوار ج 2 ص 40- 26 باب 9.
ج5، ص 267
به ميامن ايمان، به عمل صالح اقدام نمايند، و بدان مستوجب جنان و مستحق رضوان گردند. نزد مجاهد معنى آنكه: به نور ايمان، مهتدى شوند و بر صراط بگذرند.
و در منهج «1»- مروى است كه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله از جبرئيل سؤال فرمود: چگونه امت من بر صراط بگذرند؟ جبرئيل متوجه آسمان شد و باز آمد و گفت: حق تعالى تو را سلام مى‌رساند و فرمايد: تو بر صراط به نور من بگذرى، و على عليه السّلام به نور تو، و امت تو به نور على عليه السّلام؛ و نور امت تو از نور على عليه السّلام [است]، و نور على عليه السّلام از نور تو، و نور تو از نور خداى تعالى.
در لئالى الاخبار «2»: از حضرت امير المؤمنين عليه السّلام مى‌فرمايد: بدرستى كه پسر آدم در روز آخر دنيا و اول روز آخرت، ممثل شود براى او مال دنيا و اولاد و عملش. پس التفات به مال نموده گويد: قسم به خدا من بر تو خيلى حريص بودم، چه چيز براى من نزد تو باشد، گويد: بگير از من، كفن خود را.
پس رو به اولاد و گويد: قسم به خدا من تو را خيلى دوست داشتم و حامى بودم، نزد شما چيست، گويد: ما با تو تا سر قبر باشيم. پس توجه به عمل و گويد: قسم به خدا من تارك تو و تو بر من گران بودى، نزد تو چه باشد، گويد:
من قرين تو هستم در قبر تو و حشر، تا محضر حضرت پروردگار؛ هر گاه شخص، دوست خدا باشد، عملش به خوشبوترين مردم و نيكوترين منظر و لباس گويد بشارت باد به روح و ريحان و جنت و نعيم و مقدم خير. سؤال كند: كيستى تو؟
جواب دهد: من عمل صالح تو هستم، منتقل شدم از دنيا به بهشت.
تَجْرِي مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ: جارى شود از زير مساكن ايشان جويهاى آب، يا مؤمنانى كه اعمال صالحه نمودند روان شود از زير قصرهاى آنها نهرها (بنابراين خبر دوم باشد). فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ: در بوستانهاى با نعمت و ايشان
«1» منهج ج 4 ص 356.
«2» لئالى الاخبار ج 1 ص 183.
ج5، ص 268
بر بالاى غرف نظاره كنند. در منهج «1»- در اخبار وارد شده كه چهار نهر شير و شراب و انگبين و آب، در يك موضع جارى و با يكديگر مخلوط نشوند. نزد بعضى: جارى است در تحت امر و تصرف آنها نهرها در بهشت، كقوله «قَدْ جَعَلَ رَبُّكِ تَحْتَكِ سَرِيًّا.» «2» نكته- قوله «فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ» جار و مجرور متعلق به «تجرى» يا خبر ثالث «إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا».
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ يَهْدِيهِمْ رَبُّهُمْ بِإِيمانِهِمْ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ «9» دَعْواهُمْ فِيها سُبْحانَكَ اللَّهُمَّ وَ تَحِيَّتُهُمْ فِيها سَلامٌ وَ آخِرُ دَعْواهُمْ أَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ «10»
ترجمه
همانا آنانكه ايمان آوردند و كردند كارهاى شايسته را هدايت مينمايد
جلد 3 صفحه 7
ايشان را پروردگارشان بسبب ايمانشان جارى ميشود از كنار ايشان نهرها در باغهاى پر نعمت
ذكرشان در آن سبحانك اللّهم است و درودشان در آن سلام عليكم است و آخر دعاى ايشان آنستكه الحمد للّه ربّ العالمين.
تفسير
ايمان سبب استقامت در طريق وصول به جنّت و اعمال صالحه است و آن هدايت الهى است كه شامل نفوس مستعدّه ميشود و بنابراين حرف با در بايمانهم سببيّه است و محتمل است باء مقابله باشد يعنى خداوند در مقابل ايمانشان هدايت ميكند آنها را ببهشت در هر حال الى الجنّة مقدّر است و در منهج روايت نموده كه چهار نهر كه از شير و شراب و شربت و آب است در يك موضع رود و با يكديگر آميخته نشوند و مراد از تحت در اين آيه و ساير آيات زير نيست بلكه مراد كنار و پيش پا است نهايت آنكه در لسان عرب اينطور تعبير ميشود و مقصود تفوّق و استيلاء آنها بر نهرها است و مراد از دعوى دعا و ذكر است ميگويند اللّهم انّا نسبّحك تسبيحا چنانچه در صافى است و گفته‌اند اين براى عبادت نيست چون آنجا تكليفى نيست بلكه براى آنستكه از ذكر خدا لذّت ميبرند و بعضى گفته‌اند هر مطلوبى كه داشته باشند ميگويند سبحانك اللّهم فورا حاضر ميشود و بعد از رفع حاجت ميگويند الحمد للّه ربّ العالمين فورا مرتفع ميگردد پس تسبيح در بهشت بمنزله تسميه است در دنيا و درود و تحيّت و تعارف آنها با يكديگر و خدا و ملائكه با آنها بجمله سلام عليك و سلام عليكم است كه بشارت بسلامت از آلام دنيا و عذاب آخرت و وصول بدار سلام و سلم و مسالمت است و در خاتمه هر كلام و مرام ميگويند الحمد للّه ربّ العالمين و عيّاشى از امام صادق ع نقل نموده كه سؤال شد از آنحضرت از تسبيح فرمود نامى از نامهاى خدا است و دعواى اهل بهشت است و جمله تجرى من تحتهم الانهار خبر بعد از خبر است و بنظر حقير اضافه جنّات به نعيم براى افاده مبالغه در نعمت است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحات‌ِ يَهدِيهِم رَبُّهُم بِإِيمانِهِم تَجرِي مِن تَحتِهِم‌ُ الأَنهارُ فِي جَنّات‌ِ النَّعِيمِ «9»
محققا كساني که ايمان آوردند و عمل صالح نمودند پروردگار آنها آنها را هدايت ميفرمايد بواسطه ايمان آنها جاري ميشود از پاي قصرهاي آنها نهرهايي در بهشتهاي پر نعمت.
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا مقابل منكرين معاد و غافلين كساني که ايمان بخدا و روز جزاء دارند و تصديق انبياء نمودند و معتقد بجميع عقائد حقّه شدند و بر ايمان خود تا بدرود حيات ثابت بودند وَ عَمِلُوا الصّالِحات‌ِ مراد اينکه نيست که جميع اعمال صالحه را بجا بياورند زيرا ممكن نيست حتي بر احدي و نيز مراد اينکه نيست که جميع اعمال آنها صالحه باشد زيرا اعمال مباحه از خورد و خواب و حركات و سكنات هم از آنها صادر ميشود بلكه مراد اينست که اعمال صالحه دارند از واجبات و ترك محرمات که معني تقوي است.
يَهدِيهِم رَبُّهُم بِإِيمانِهِم که هر قدمي رو بخدا بروند توفيق بيشتري بآنها عنايت شود وَ الَّذِينَ جاهَدُوا فِينا لَنَهدِيَنَّهُم سُبُلَنا عنكبوت آيه 69، چنانچه اهل معاصي هر چه مرتكب شوند خذلان بمعصيت ديگري پيدا ميكنند.
تَجرِي مِن تَحتِهِم‌ُ الأَنهارُ چهار نهر بهشت فِيها أَنهارٌ مِن ماءٍ غَيرِ آسِن‌ٍ وَ أَنهارٌ مِن لَبَن‌ٍ لَم يَتَغَيَّر طَعمُه‌ُ وَ أَنهارٌ مِن خَمرٍ لَذَّةٍ لِلشّارِبِين‌َ وَ أَنهارٌ مِن عَسَل‌ٍ مُصَفًّي محمّد صلّي اللّه عليه و آله و سلّم آيه 17 فِي جَنّات‌ِ النَّعِيمِ تمام جنات نعمت پروردگار است لكن از براي هر قسمتي نامي گذارده جنة الخلد، جنات عدن، دار السلام، جنة الفردوس جنة المأوي و يكي جنات النعيم است تنبيه- در اينکه آيات منكرين معاد و غافلين را فرمود مأواي آنها نار است و مؤمنين که عمل صالح داشته باشند جنات النعيم
جلد 9 - صفحه 353
و اما مؤمن که عمل صالح ندارد بيان نفرمود مي‌گوييم بمقتضاي ادله بسيار از آيات و اخبار در تحت چهارده عنوان که در مجلد سوم كلم الطيب ذكر شده اگر با ايمان از دنيا رفتند اهل نجات و اگر خداي نخواسته بدون ايمان رفتند اهل عذاب.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 9)- سپس اشاره به حال گروه دیگری می‌کند که نقطه مقابل این دو گروه می‌باشند، می‌گوید: «کسانی که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند، خداوند به کمک ایمانشان آنها را هدایت می‌کند» (إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ یَهْدِیهِمْ رَبُّهُمْ بِإِیمانِهِمْ).
این نور هدایت الهی که از نور ایمانشان سر چشمه می‌گیرد، تمام افق زندگانی
ج2، ص275
آنها را روشن می‌سازد، در پرتو این نور آن چنان روشن بینی پیدا می‌کنند که جار و جنجالهای مکتبهای مادی، و وسوسه‌های شیطانی، و زرق و برقهای گناه، و زر و زور، فکر آنها را نمی‌دزدد، و از راه به بیراهه گام نمی‌نهند.
این حال دنیای آنان و در جهان دیگر خداوند قصرهایی به آنها می‌بخشد که «از زیر آنها در باغهای بهشت نهرها جاری است» (تَجْرِی مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ فِی جَنَّاتِ النَّعِیمِ).
نکات آیه
۱ - بهشت، جایگاه ابدى مؤمنان نیک کردار (إن الذین ءامنوا و عملوا الصلحت ... فى جنت النعیم )
۲ - عمل صالح، شرط بهره مندى اهل ایمان از پاداشهاى اخروى است. (إن الذین ءامنوا و عملوا الصلحت ... فى جنت النعیم )
۳ - دستیابى به سعادت اخروى، در گرو دستگیرى و هدایت مستمر و دایم خداوند است. (یهدیهم ربهم بإیمنهم تجرى من تحتهم الأنهر فى جنت النعیم)
۴ - مؤمنان نیک کردار، در کنف حمایت و هدایت مستمر و دایم الهى (إن الذین ءامنوا و عملوا الصلحت یهدیهم ربهم)
۵ - ایمان توأم با عمل، شرط بهره مندى از حمایت و هدایت مستمر و دایم الهى و برخوردار شدن از پاداشهاى اخروى است. (إن الذین ءامنوا و عملوا الصلحت ... فى جنت النعیم )
۶ - نقش اساسى و محورى ایمان، در مقایسه با عمل و رفتار آدمى، در هدایت و سعادت وى (یهدیهم ربهم بإیمنهم) خداوند فرمود: «کسانى را که داراى ایمان و عمل صالح هستند به سوى بهشت هدایت خواهد کرد.» آن گاه علت و سبب هدایت را ایمان آنان ذکر فرمود ; با آنکه اینان دو ویژگى ایمان و عمل صالح را با هم دارا هستند. این، حکایت از آن دارد که ایمان اصل و محور بوده و عمل در مرتبه دوم قرار دارد.
۷ - ربوبیت خداوند، مقتضى دستگیرى و هدایت پیوسته مؤمنان نیک کردار (إن الذین ءامنوا ... یهدیهم ربهم)
۸ - بهشت، داراى چشمه سارهاى روان در زیر پاى بهشتیان (تجرى من تحتهم الأنهر فى جنت النعیم)
۹ - بهشت، داراى باغهاى متعدد (فى جنت)
۱۰ - باغهاى بهشت، سرشار از نعمتهاى الهى است. (فى جنت النعیم )
روایات و احادیث
۱۱ - از امام صادق (ع) روایت شده است: « ... ان اللّه تبارک و تعالى ... یوم القیامة ... یهدى اهل الإیمان و العمل الصالح إلى جنته ... قال عزّ و جل: «إن الذین آمنوا و عملوا الصالحات یهدیهم ربهم بإیمانهم تجرى من تحتهم الأنهار فى جنات النعیم » ... ;[۱] ... خداى تبارک و تعالى ... روز قیامت ... اهل ایمان و عمل صالح را به سوى بهشت خود راهنمایى مى کند ... خداى عزوجل فرمود: به تحقیق کسانى که ایمان آورده اند و داراى اعمال صالح هستند، پروردگارشان آنان را در پرتو ایمانشان هدایت مى کند. از زیر [قصرهاى] آنان در باغه--اى پر نعمت، نهرها ج--ارى است ... ».
موضوعات مرتبط
- ایمان: آثار ایمان ۶ ; اهمیّت ایمان ۶ ; ایمان و عمل ۵، ۶
- بهشت: باغهاىبهشت۱۰; تعدد باغ بهشت ۹; جاودانان در بهشت۱; چشمه هاى بهشت ۸; نعمتهاى بهشت ۸، ۹، ۱۰
- بهشتیان: ۱
- پاداش: زمینه پاداش اخروى ۲، ۵
- خدا: آثار ربوبیت خدا ۷ ; آثار هدایتهاى خدا ۳ ; زمینه حمایت هاى خدا ۵ ; زمینه هدایتهاى خدا ۵
- سعادت: عوامل سعادت ۶ ; عوامل سعادت اخروى ۳
- صالحان: حامى صالحان ۴ ; فضایل صالحان ۴ ; هدایت صالحان ۴، ۷
- عمل صالح: آثار عمل صالح ۲
- مؤمنان: جاودانگى مؤمنان در بهشت ۱ ; حامى مؤمنان ۴ ; عوامل هدایت مؤمنان ۷ ; فضایل مؤمنان ۴; مؤمنان در بهشت ۱۱ ; هدایت اخروى مؤمنان ۱۱ ; هدایت مؤمنان ۴
- هدایت: عوامل هدایت ۶ ; مشمولان هدایت ۴
منابع
- ↑ توحید صدوق، ص ۲۴۱، ح ۱، باب ۳۵ ; نورالثقلین، ج ۲، ص ۲۹۴، ح ۱۹.
