۱۷٬۰۴۴
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
==استدلال بر اين كه خدا، نور آسمان ها و زمين است == | ==استدلال بر اين كه خدا، نور آسمان ها و زمين است == | ||
«'''أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُسبِّحُ لَهُ مَن فى السَّمَاوَاتِ وَ الاَرْضِ وَ | «'''أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُسبِّحُ لَهُ مَن فى السَّمَاوَاتِ وَ الاَرْضِ وَ الطَّيرُ صَافَّاتٍ...'''»: | ||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۵ صفحه : ۱۸۵ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۵ صفحه : ۱۸۵ </center> | ||
بعد از | بعد از آن كه خداى سبحان خود را نورى خواند كه آسمان و زمين از آن نور مى گيرند و اين كه او مؤمنان را به نور زايدى اختصاص مى دهد، و كفار از اين نور بهره اى ندارند، اينك در اين آيه و چهار آيه بعد، شروع كرده به استدلال و احتجاج بر اين مدعا. | ||
اما دليل نور آسمان و زمين بودن | اما دليل نور آسمان و زمين بودن خدا، اين است كه: آنچه در آسمان ها و زمين است، وجود خود را از پيش خود نياورده، و از كس ديگرى هم كه در داخل آن دو است، نگرفته اند. چون آنچه در داخل آسمان ها و زمين است، در فاقه و احتياج مثل خود مى باشد. پس وجود آنچه در آسمان ها و زمين است، از خدايى است كه همه احتياجات به درگاه او منتهى مى شود. | ||
بنابراين، وجود آنچه در آن دو است، همان طور كه خود را نشان مى دهد، نشان دهنده موجد خويش نيز هست. | |||
پس وجود وى، نورى است كه هر چيز به وسيله آن، نور مى گيرد، و در عين حال، بر منوّر خويش هم دلالت دارد. پس در اين عالَم، نورى هست كه همه چيز از او نور مى گيرد. پس هر چيزى كه در اين عالَم است، دلالت مى كند بر اين كه در ماورايش چيزى است كه منزه از ظلمت است. آن ظلمتى كه خود آن چيز داشت، و منزّه از حاجت و فاقه اى است كه در خود آن هست، و منزّه از نقص است كه از خود منفك شدنى نيست. | |||
و | اين زبان حال و مقال تمامى موجودات عالَم است و همان تسبيحى است كه خداى تعالى به آسمان و زمين و آنچه در آن است، نسبت مى دهد، و لازمۀ آن، نفى استقلال از تمامى موجودات غير از خدا، و نفى هر اله و مدبّر و ربّى غير از خدا است. | ||
و به همين معنا اشاره مى كند كه مى فرمايد: «ألَم تَرَ أنَّ اللهَ يُسَبِّحُ لَهُ مَن فِى السَّمَاوَات وَ الأرضِ وَ الطَّيرَ صَافَّاتٍ كُلٌّ قَد عَلِمَ صَلَاتَهُ وَ تَسبِيحَهُ»، و با آن احتجاج مى كند بر اين كه خدا نور آسمان ها و زمين است. چون نور - همان طور كه مكرر گفته شد - چيزى است كه هر شيئى محتاج و گيرنده نورى را روشن مى كند، و سپس با ظهور خود دلالت مى كند بر مظهرش، و خداى تعالى هم، اشياء را با ايجاد خود وجود و ظهور مى دهد و سپس بر ظهور وجود خود دلالت مى كند. | |||
آيه | ==نكات و لطائفى در استدلال اين آيه وجود دارد == | ||
آيه شريفه، بيان خود را با اشاره به لطايفى تكميل مى كند: | |||
اول | '''اول اين كه:''' عقلاى آسمان ها و زمين و مرغان صف زن در فضا را كه همه داراى روح اند، نام برده، با اين كه تسبيح خدا، اختصاص به آنان نداشت، و به حكم «وَ إن مِن شَئٍ إلّا يُسَبِّحُ بِحَمدِهِ»، عموم موجودات تسبيح گوى خدايند. | ||
و بعيد نيست كه اين اختصاص به ذكر، از باب انتخاب عجائب خلقت | و بعيد نيست كه اين اختصاص به ذكر، از باب انتخاب عجائب خلقت باشد. چون ظهور موجود عاقل كه لفظ «مَن»، بر آن دلالت دارد، از عجايب خلقت است، آن چنان كه عقل هر خردمندى را به دهشت مى اندازد، همچنان كه صفيف مرغان صافّات در جو، از عجايب كارهاى حيوانات داراى شعور است. | ||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۵ صفحه : ۱۸۶ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۵ صفحه : ۱۸۶ </center> | ||
و از بعضى از | و از بعضى از مفسران بر مى آيد كه مراد از جملۀ «مَن فِى السَّمَاوات...»، همه موجودات است - چه داراى عقل و چه بى عقل - و اگر به لفظ عقلا آورده، به اين مناسبت بوده كه اصولا تسبيح از شؤون و وظايف دارندگان عقل است، و يا براى اين خاطر بوده كه بر قوت آن دلالت، اشاره كرده باشد، از باب تشبيه زبان حال، به زبان قال. | ||
ولى اين نظر با اسناد علم به غير ذوى العقول نمى | ولى اين نظر با اسناد علم به غير ذوى العقول نمى سازد. چون در همين آيه، به صاحبان تسبيح و نماز نسبت علم داده و فرموده: همه به تسبيح نماز خود علم دارند. | ||
'''دوم اين كه:''' كلام را با جملۀ «ألَم تَرَ» آغاز كرد، و اين دلالت دارد بر ظهور تسبيح موجودات و وضوح دلالت موجودات عالَم بر منزه بودن خدا، دلالت روشنى كه هيچ خردمندى در آن ترديد نمى كند. چون بسيار مى شود كه علم قطعى را به رؤيت تعبير مى كنند، همچنان كه در قرآن فرموده: «ألَم تَرَ أنَّ اللّهَ خَلَقَ السَّمَاوات وَ الأرض»، كه معنايش «آيا نمى دانى است»، و خطاب در آن، به عموم صاحبان عقل است، هرچند از نظر لفظ مخصوص رسول خدا «صلى الله عليه و آله» است. | |||
ممكن هم هست خطاب، خاص به آن جناب باشد و خداوند تسبيح موجودات در آسمان ها و زمين و مرغان صف زن را به آن جناب نشان داده باشد. چون خدا ملكوت آسمان ها و زمين را به او نشان داده، و چنين كرامتى از كسى كه بنا به روايات معتبره تسبيح سنگريزه را در كف خود به مردم نشان مى دهد، هيچ بُعدى ندارد. | |||
ممكن هم هست | |||
<span id='link127'><span> | <span id='link127'><span> | ||
ویرایش