۱۶٬۲۶۹
ویرایش
تفسیر:المیزان جلد۱۶ بخش۲۱: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
←تمثيلی در باره ابطال پندار مشركان، كه خدا از مخلوقات خود، شركايى دارد
| خط ۲۰۷: | خط ۲۰۷: | ||
كلمۀ «بَل»، اعراض از مطالب قبل را افاده مى كند، و در اين جا از مطلبى كه از ذيل آيه قبلى استفاده مى شد، اعراض شده، و تقدير چنين است: «اين مشركان، شرك خود را بر اساس تعقل بنا ننهاده اند، بلكه از هواهاى خود پيروى كردند، بدون اين كه علمى داشته باشند». | كلمۀ «بَل»، اعراض از مطالب قبل را افاده مى كند، و در اين جا از مطلبى كه از ذيل آيه قبلى استفاده مى شد، اعراض شده، و تقدير چنين است: «اين مشركان، شرك خود را بر اساس تعقل بنا ننهاده اند، بلكه از هواهاى خود پيروى كردند، بدون اين كه علمى داشته باشند». | ||
و مقتضاى ظاهر اين بود كه بفرمايد: «بَل اتَّبَعَ الَّذِينَ أشرَكُوا: بلكه مشركان هواهاى خود را پيروى كردند»، ولى اين طور نفرمود و به جايش فرمود: «بَل اتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُوا: بلكه كسانى كه ستم كردند، هواهاى خود را پيروى نمودند»، تا بدين وسيله ضلالتى كه بعدا در آيه «فَمَن يَهدِى مَن أضَلَّ الله: چه كسى هدايت مى كند كسى را كه خدا به خاطر ظلمش گمراه كرد» به ايشان نسبت مى دهد، تعليل كرده | و مقتضاى ظاهر اين بود كه بفرمايد: «بَل اتَّبَعَ الَّذِينَ أشرَكُوا: بلكه مشركان هواهاى خود را پيروى كردند»، ولى اين طور نفرمود و به جايش فرمود: «بَل اتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُوا: بلكه كسانى كه ستم كردند، هواهاى خود را پيروى نمودند»، تا بدين وسيله ضلالتى كه بعدا در آيه «فَمَن يَهدِى مَن أضَلَّ الله: چه كسى هدايت مى كند كسى را كه خدا به خاطر ظلمش گمراه كرد» به ايشان نسبت مى دهد، تعليل كرده باشد به اين كه چون «ظالم» بودند. | ||
پس معلوم مى شود كه | پس معلوم مى شود كه «ظلم»، إضلال الهى را در پى دارد، همچنان كه در جاى ديگر فرموده: «يُثَبِّتُ اللهُ الَّذِينَ آمَنُوا بِالقَولِ الثَّابِتِ فِى الحَيَوة الدُّنيَا وَ فِى الآخِرَة وَ يُضِلُّ اللهُ الظَّالِمِينَ وَ يَفعَلُ اللهُ مَا يَشَاءُ». | ||
پس جمله «فَمَن يَهدِى مَن أضَلَّ اللهُ» استفهامى است انكارى، كه مى رساند مشركان، پيرو هواى نفس بايد از نعمت هدايت مأيوس باشند، هر چند كه حق برايشان ظاهر شده باشد. براى اين كه ستم كردند، و ستم باعث اين شد كه ما گمراهشان كنيم. و در كلام خداى تعالى، مكرر آمده كه فرموده: «إنَّ اللهَ لَا يَهدِى القَومَ الظَّالِمِين: خدا، مردم ستمگر را هدايت نمى كند». | پس جمله «فَمَن يَهدِى مَن أضَلَّ اللهُ» استفهامى است انكارى، كه مى رساند مشركان، پيرو هواى نفس بايد از نعمت هدايت مأيوس باشند، هر چند كه حق برايشان ظاهر شده باشد. براى اين كه ستم كردند، و ستم باعث اين شد كه ما گمراهشان كنيم. و در كلام خداى تعالى، مكرر آمده كه فرموده: «إنَّ اللهَ لَا يَهدِى القَومَ الظَّالِمِين: خدا، مردم ستمگر را هدايت نمى كند». | ||
