تفسیر:المیزان جلد۲۰ بخش۲۹: تفاوت میان نسخه‌ها

مراد از «'''مقربون '''» و اينكه ايشان عليين را مى بينند

مناسب تر با معنايى كه براى آيات قبل كرديم اين است كه بگوييم : «'''شهادت '''» در اين جمله به معناى معاينه و به چشم خود ديدن است ، و «'''مقربين '''»، قومى از اهل بهشتند كه درجه شان از درجه عموم ابرار به بيانى كه در تفسير آيه «'''عينا يشرب بها المقربون '''» خواهد آمد بالاتر است ، پس مراد اين است كه مقربين ، عليين را با ارائه خداى تعالى مى بينند، و خداى عزوجل نظير اين مشاهده را درباره دوزخ آورده و فرموده «'''كلا لو تعلمون علم اليقين لترون الجحيم '''»، و از اين آيه استفاده مى شود كه مقربين همان اهل يقينند.

بعضى از مفسرين گفته اند: شهادت به معناى حضور است ، و مقربين ، ملائكه اند، و مراد اين است كه ملائكه حاضر برنامه اعمال ايشان هستند، هنگامى كه آن را به سوى خداى تعالى بالا مى برند.

بعضى ديگر گفته اند: مقربين ، هم ابرارند و هم ملائكه .

مؤ لف : اين دو قول مبنى بر اين است كه : مراد از كتاب ، صحيفه اعمال باشد، و ما در سابق گفتيم كه اين احتمال ضعيف است .

بحث روائى

(رواياتى راجع به : «'''نزول سوره مطففن '''»، در عليين بودن كتاب ابرار و در سجينبودن كتاب فجار،

در تفسير قمى و در روايت ابى الجارود از امام باقر (عليه السلام ) روايت شده كه فرموده : اين سوره يعنى سوره مطففين وقتى نازل شد كه رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) وارد مدينه شده بود، و مردم مدينه در آن روز از حيث ترازودارى بدترين مردم بودند، و در نتيجه آمدن اين سوره ترازوداريشان خوب شد.

و در اصول كافى به سند خود از ابو حمزه ثمالى روايت كرده كه گفت از امام باقر (عليه السلام ) شنيدم كه مى فرمود: خداى عزوجل ما را از اعلى عليين آفريد، و قلوب شيعيان ما را از همان چيزى آفريد كه ما را آفريد، و اما بدنهايشان را از چيزى پايين مرتبه تر بيافريد، پس قلوب شيعيان ما همواره براى ما مى تپد، و به سوى ما عشق مى ورزد، چون از همان چيزى خلق شده كه ما خلق شده ايم . آنگاه اين آيه را تلاوت كرد: «'''كلا ان كتاب الابرار لفى عليين و ما ادريك ما عليون كتاب مرقوم يشهده المقربون '''».

و دلهاى دشمنان ما را از سجين و دلهاى شيعيان آنان را نيز از همان آفريده كه آنان را از آن آفريده ، و بدنهايشان را از چيزى پايين مرتبه تر خلق كرده ، و به همين جهت دلهاى شيعيان آنان به سوى آنان تمايل دارد، چون از همان خلق شده كه آنان از آن خلق شده اند، آنگاه اين آيه را تلاوت فرمود: «'''كلا ان كتاب الفجار لفى سجين و ما ادريك ما سجين كتاب مرقوم ويل يومئذ للمكذبين '''».

مؤ لف : صاحب كافى نظير اين روايت را به طريق ديگر از ثمالى از آن جناب نقل كرده ، و نيز صاحب علل الشرايع نظير آن را به سند خود - البته مقدارى از راويان آخر آن را نام نبرده - از زيد شحام از امام صادق (عليه السلام ) نقل كرده . و اين احاديث به طورى كه ملاحظه مى فرماييد مويد بيانى است كه ما در تفسير اين آيات داشتيم .

و در تفسير قمى در ذيل آيه «'''كلا ان كتاب الفجار لفى سجين '''» آمده كه امام فرمود آنچه از عذاب كه خدا براى فجار نوشته در سجين است .

و نيز در همان كتاب در روايت ابى الجارود از امام باقر (عليه السلام ) روايت شده كه فرمود، سجين عبارت است از طبقه هفتم زمين ، و عليون عبارت است از آسمان هفتم .

مؤ لف : اين روايت اگر صحيح باشد بر اين اساس است كه بهشت به عنايتى در جهت بالا، و دوزخ در جهت پايين باشد، و اين معنا را روايات ديگرى نظير اين روايت دارد، مثل آن رواياتى كه فرموده «'''قبر يا روضه اى از رياض بهشت و يا حفره اى از حفره هاى دوزخ است '''». و يا رواياتى كه «'''برهوت '''» را مكانى در جهنم خوانده .

و در الدر المنثور است كه ابن مبارك از سعيد بن مسيب روايت كرده كه گفت : سلمان و عبد اللّه بن سلام به هم برخوردند، يكى به ديگرى گفت : اگر قبل از من از دنيا رفتى بخوابم بيا و به من خبر بده كه پروردگارت با تو چه كرده ، و اگر من جلوتر از تو مردم اين كار را مى كنم و به تو خبر مى دهم . عبد اللّه گفت : چطور چنين چيزى ممكن است ؟ سلمان گفت : بله ممكن است ، چون ارواح مؤ منين در برزخى از زمين قرار دارند، هر كجا بخواهند مى روند، ولى جان كفار در سجين است (و خدا داناتر است ).

رواياتى راجع به فساد و «'''رين '''» قلب بر اثر ارتكاب گناه )

و در اصول كافى به سند خود از زراره از امام باقر (عليه السلام ) روايت آورده كه فرمود: هيچ بنده اى نيست مگر آنكه در قلبش لكه اى سفيد هست ، وقتى گناهى بكند در اين لكه سفيد لكه اى سياه پيدا مى شود، اگر از آن گناه توبه كند آن لكه سياه پاك مى شود، و اگر همچنان به گناه خود ادامه دهد لكه سياه زياد مى شود و زياد مى شود تا آنكه همه سفيدى را بپوشاند، همينكه سفيدى پوشيده شد، ديگر تا ابد صاحبش به سوى خير بر نمى گردد، و اين كلام خداى عزوجل است كه مى فرمايد: «'''كلا بل ران على قلوبهم ما كانوا يكسبون '''».

مؤ لف : اين معنا در الدر المنثور هم از عده اى از نويسندگان كتب حديث از ابو هريره از رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله و سلم ) نقل شده .