طه ١٣٥
| کپی متن آیه |
|---|
| قُلْ کُلٌ مُتَرَبِّصٌ فَتَرَبَّصُوا فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ أَصْحَابُ الصِّرَاطِ السَّوِيِ وَ مَنِ اهْتَدَى |
ترجمه
| طه ١٣٤ | آیه ١٣٥ | طه ١٣٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«کُلٌّ»: هر یک از ما و شما. «مُتَرَبِّصٌ»: منتظر. چشم به راه. (نگا: توبه / ، طور / و ، حدید / ) «السَّوِیِّ»: راست و مستقیم (نگا: مریم / و ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
قُلْ كُلٌّ مُتَرَبِّصٌ فَتَرَبَّصُوا فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ أَصْحابُ الصِّراطِ السَّوِيِّ وَ مَنِ اهْتَدى «135»
بگو: هر يك (از ماو شما) در انتظاريم، پس انتظار بكشيد كه به زودى خواهيد دانست ياران راه راست كيانند و چه كسى راه يافته است.
نکته ها
مراد از «أَصْحابُ الصِّراطِ السَّوِيِّ» امامان معصوم عليهم السلام و منظور از «مَنِ اهْتَدى» ياوران آنها مى‌باشد. «1»
امام كاظم عليه السلام درباره آيه‌ى «مَنْ أَصْحابُ الصِّراطِ السَّوِيِّ وَ مَنِ اهْتَدى» فرمودند: راه
«1». تفسير فرقان.
جلد 5 - صفحه 416
راست، راه قائم عليه السلام ما است و هدايت يافته آن كسى است كه به اطاعت او هدايت شود. «1»
پیام ها
1- پيامبر مامور انذار و هشدار است. «فَتَرَبَّصُوا»
2- گذشت زمان وتاريخ همه چيز را روشن مى‌كند. «فَسَتَعْلَمُونَ»
3- كفّار خود را هدايت يافته مى‌پندارند. «فَسَتَعْلَمُونَ ... مَنِ اهْتَدى»
4- اسلام مكتب اعتدال و مسلمانان هدايت يافتگانند. «مَنْ أَصْحابُ الصِّراطِ السَّوِيِّ وَ مَنِ اهْتَدى»
«الحمدللّه ربّ العالمين»
«1». تأويل الايات، ص 317.
جلد 5 - صفحه 419
سوره انبيا
سوره‌ى انبيا، مكّى است و يكصد و دوازده آيه دارد.
در اين سوره به داستان شانزده نفر از پيامبران كه مورد عنايت پروردگار واقع گرديده‌اند، اشاره شده است.
همچنين در اين سوره، وعيد و انذار، بيش از وعده و بشارت بكار رفته است.
براى تلاوت اين سوره، بركاتى ذكر كرده‌اند كه از جمله آنها، آسان شدن حساب در قيامت و مصافحه با انبيا عليهم السلام است، به شرط آنكه اين تلاوت، عاشقانه «حبا لها» و مقدّمه‌ى ايمان و عمل باشد. «1»
«1». تفسير نمونه.
تفسير نور(10جلدى)، ج5، ص: 420
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
قُلْ كُلٌّ مُتَرَبِّصٌ فَتَرَبَّصُوا فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ أَصْحابُ الصِّراطِ السَّوِيِّ وَ مَنِ اهْتَدى (135)
بعد از آن پيغمبر اكرم را خطاب مى‌فرمايد:
قُلْ كُلٌّ مُتَرَبِّصٌ: بگو به ايشان هر يك از ما و شما انتظار كشنده است عاقبت يكديگر را، يعنى شما منتظر باشيد نكبت ما و ظفر خود را، و ما انتظار مى‌كشيم عقوبت شما و نصرت و فتح خود را. فَتَرَبَّصُوا: پس مترصد باشيد. آيه شريفه به صورت امر، و مراد تهديد و توعيد است مخالفين فرمان الهى و مكذبين حضرت رسالت پناهى و كلام مجيد سبحانى را. فَسَتَعْلَمُونَ: پس زود باشد كه بدانيد بعد از اين در قيامت. مَنْ أَصْحابُ الصِّراطِ السَّوِيِ: كيستند از ما و شما صاحبان راه مستقيم، يعنى دين قويم و طريق حق. وَ مَنِ اهْتَدى: و كيست راه يافته به حق و هدايت شده به نجات و سعادت و فوز به جنت.
مفسرين را در اين انتظار سه قول است: 1- آنكه احتمال دارد پيش از موت باشد در دنيا به سبب جهاد و ظهور دولت و شوكت اسلام. 2- آنكه انتظار به موت باشد. پس بدرستى كه هر دو خصم منتظر باشند به مرگ صاحب خود.
3- آنكه بعد از موت و در قيامت باشد و آن ظهور امر ثواب و عقاب است. پس بدرستى كه در آخرت محق از مبطل و كافر از مؤمن مميز و ممتاز شوند به چيزى كه ظاهر مى‌شود بر مؤمن از انواع كرامت حضرت سبحان، و بر كافر از انواع اهانت و عقوبت خداوند رحمان.
تنبيه: در تفسير برهان و ابن شهر آشوب از اعمش از ابى صالح از ابن عباس نقل نموده در آيه «فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ أَصْحابُ الصِّراطِ السَّوِيِّ»: قسم به خدا، حضرت محمد و اهل بيت او عليهم السلام مى‌باشند. و مراد (مَنِ اهْتَدى) اصحاب آن حضرت مى‌باشند «1».
«1» تفسير برهان، ج 3، ص 51 بنقل از ابن شهر آشوب.
جلد 8 - صفحه 355
در كشف المحجه- از حضرت امير المؤمنين عليه السلام كه از پيغمبر خدا صلّى اللّه عليه و آله پرسيدند: «ولىّ» كيست يا رسول اللّه؟ فرمود: «ولىّ» شما در اين زمان من مى‌باشم، و بعد از من على عليه السلام، و بعد از وصىّ من براى هر زمان، حجتهاى خداى تعالى هستند تا اينكه نگويند چنانچه گمراهان پيشينيان شما گفتند بعد از مفارقت پيغمبرشان: چرا نفرستادى به ما رسولى را تا پيروى كنيم آيات تو را. و جز اين نيست كه تمامى گمراهى آنها و جهالتشان به آيات بود و مراد به آيات «اوصياء» مى‌باشند. پس حق تعالى سبحانه به جواب آنها فرمود: بگو هر دسته منتظر باشيد، و بدرستى كه انتظار آنها اين بود كه گفتند: ما در سعه هستيم از معرفت اوصياء تا آنكه ظاهر نمايد امامى علم خود را «1».
خاتمه سوره طه
«1» نور الثقلين، ج 3، ص 411، روايت 196.
جلد 8 - صفحه 356
جلد 8 - صفحه 357
سوره بيست و يكم (انبياء)
بسم اللّه الرحمن الرحيم اين سوره مباركه بنا به قولى مكى است.
عدد آيات: صد و دوازده بعدد كوفى، و صد و يازده به عدد بصرى.
عدد كلمات: يك هزار و صد و هشت.
عدد حروف: چهار هزار و هشتصد و نود.
ثواب تلاوت: در ثواب الاعمال، صدوق از حضرت صادق عليه السلام فرمود:
هر كه قرائت نمايد سوره انبياء را به جهت دوستى مر آن سوره را، مانند كسى است كه مرافقت نموده پيغمبران را تماما در بهشت، و مى‌باشد با هيبت در نظر مردمان در زندگانى دنيا «1».
گذشت كه: ثواب خاصه، مشروط به عمل است.
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ قالُوا لَوْ لا يَأْتِينا بِآيَةٍ مِنْ رَبِّهِ أَ وَ لَمْ تَأْتِهِمْ بَيِّنَةُ ما فِي الصُّحُفِ الْأُولى (133) وَ لَوْ أَنَّا أَهْلَكْناهُمْ بِعَذابٍ مِنْ قَبْلِهِ لَقالُوا رَبَّنا لَوْ لا أَرْسَلْتَ إِلَيْنا رَسُولاً فَنَتَّبِعَ آياتِكَ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَذِلَّ وَ نَخْزى (134) قُلْ كُلٌّ مُتَرَبِّصٌ فَتَرَبَّصُوا فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ أَصْحابُ الصِّراطِ السَّوِيِّ وَ مَنِ اهْتَدى (135)
ترجمه
و گفتند چرا نمى‌آورد براى ما معجزه‌اى از پروردگارش آيا نيامد براى آنها معجزه آنچه بود در كتابهاى پيشين
و اگر آنكه ما هلاك ميكرديم آنها را بعذابى پيش از او هر آينه ميگفتند پروردگار ما چرا نفرستادى بسوى ما پيغمبرى پس پيروى كنيم آيتهاى تو را پيش از آنكه خوار شويم و رسوا گرديم
بگو هر يك از ما و شما در انتظار است پس منتظر باشيد و پس از اين خواهيد دانست كه كيانند ياران راه راست و كيست كه هدايت يافت.
تفسير
- پس از ظهور معجزات باهرات بدست پيغمبر خاتم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و مشاهده كفّار آنها را باز هر روز تقاضاى معجزه مخصوصى از معجزات انبياء سابق را مينمودند و خداوند از آن جوابى فرموده كه در مجمع تفسير شده بآنكه آيا نيامد براى آنها در قرآن بيان احوال امم سابقه كه از انبياء خودشان معجزاتى خواستند و ايشان براى آنها آوردند و باز ايمان نياوردند و هلاك شدند ممكن است اينها هم مثل آنها باشند و آوردن معجزه‌ئيكه ميخواهند بر ضرر آنها تمام شود و در صافى تفسير شده كه آيا نيامد براى آنها بيان آنچه در كتب سماويه است از معارف حقه و احكام كليّه در قرآن با آنكه آورنده آن درس نخوانده بود و كتاب نديده بود و شما او را از كودكى ميشناختيد و اين خود معجزه‌اى است از او كه احتياج بما زاد ندارد و در منهج و غيره نقل شده از بعضى كه گفته‌اند مراد آنستكه آيا نيامد براى آنها علامات پيغمبر خاتم در كتب انبياء سابق و در تو مشاهده نمودند اين خود بيّنه‌اى بود از آن كتب بر نبوّت تو و اينها قبول ننمودند پس معلوم ميشود معاندند و معجزه آوردن براى آنها فائده ندارد و دو احتمال ديگر هم بنظر حقير فعلا رسيده يكى آنكه مراد آن باشد كه آيا نيامد براى آنها دليل صدق آنچه در تورية و انجيل و سائر كتب سماوى است و آنها يا منكر شدند مانند بت پرستان مكّه يا عمل بآن ننمودند مانند يهود و نصارى با آنكه نبوّت پيغمبر خاتم باسم و رسم در آن كتب تصريح شده بود و اگر آنها بآن كتب ايمان داشتند بايد به پيغمبر خاتم هم ايمان بياورند ديگر
جلد 3 صفحه 537
آنكه مراد آن باشد كه آيا نيامد براى آنها شاهد صدقى كه براى كتب سماوى سابقه آمد كه معجزه باشد و چيزى كه بشر از آوردنش عاجز است چون معجزات پيغمبر ما هم مانند معجزات ساير انبياء بود يا برتر و بالاتر خلاصه آنكه دليل صدقى كه آنها داشتند پيغمبر ما هم داشت و اظهار فرموده بود و آنها از راه عناد و لجاج نپذيرفته بودند و ديگر نميشود هر روز جريان امور عادى عالم را كه همه بر طبق نظم و حكمت مقرر شده براى تقاضاى اشخاص عنود و لجوج بهم زد با آنكه مؤثر در آنها هم نيست بلكه مضرّ است چون استحقاقشان براى عقوبت بيشتر ميشود و تعجب از اين جماعت است كه اگر خداوند قبل از بعثت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم يا قبل از نزول قرآن آنها را مستأصل و هلاك ميفرمود بعذاب دنيوى روز قيامت در پيشگاه الهى عرضه ميداشتند پروردگار ما چرا در دنيا براى ما پيغمبرى نفرستادى تا ما پيروى كنيم احكام و آيات تو را كه او ابلاغ ميفرمود پيش از آنكه ذليل و خوار شويم در دنيا بقتل و اسيرى و در آخرت هم ببدبختى و رسوائى و خلود در آتش جهنّم گرفتار گرديم و تا اندازه‌اى حرفشان هم حسابى بود و خداوند آنها را تهديد فرمود بدستورى كه داد به پيغمبر خود كه بآنها بفرمايد هر يك از ما و شما بايد منتظر عاقبت كارمان باشيم پس شما منتظر باشيد و بعد از فتح اسلام يا روز قيامت خواهيد دانست كه كيانند راه پيمايان طريق مستقيم و صاحبان دين حقّ و كيست آنكس كه راه يافت بحقّ و راهنمائى نمود بخلق يعنى وجود مبارك ختمى مرتبت صلّى اللّه عليه و آله و سلّم در مجمع از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه وانگذاريد خواندن سوره طه را چون خدا دوست دارد آنرا و دوست دارد خواننده آنرا و كسيكه مداومت نمايد قرائت آنرا خداوند روز قيامت نامه عمل او را بدست راستش ميدهد و حساب نميكند با او كارهائى را كه در اسلام بجا آورده و عطا ميكند باو در آخرت از ثواب بقدرى كه راضى شود.
جلد 3 صفحه 538
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
قُل كُلٌّ مُتَرَبِّصٌ فَتَرَبَّصُوا فَسَتَعلَمُون‌َ مَن أَصحاب‌ُ الصِّراطِ السَّوِيِّ وَ مَنِ اهتَدي (135)
بفرما بكفار که تمام ما و شما انتظار ميكشيم که چه پيش آمدي براي كدام يك پيش آيد پس منتظر باشيد پس معلوم ميشود بزودي بر شما كيست اهل صراط مستقيم و كيست که قبول هدايت كرده!
(قُل كُلٌّ مُتَرَبِّصٌ) تربّص اخص از انتظار است از دو جهت يكي آنكه انتظار شامل امري بر خود و بر غير ميشود و اعم‌ّ از امر خير و امر شرّ است و تربص انتظار در حق غير است آنهم در پيشامد شر و بلاء ما در حق شما انتظار داريم که در دست مسلمين بقتل و اسيري و ذلّت بيفتيد و در آخرت بعذاب ابدي گرفتار شويد و شما هم در حق ما انتظار داريد که بر ما مسلّط شويد و ما را بهلاكت اندازيد که مفاد (وَ يَتَرَبَّص‌ُ بِكُم‌ُ الدَّوائِرَ عَلَيهِم دائِرَةُ السَّوءِ) توبه آيه 99 دائره، گردش روزگار است.
جلد 13 - صفحه 132
(فَتَرَبَّصُوا) پس انتظار داشته باشيد که چه پيش آمدهايي داريد.
(فَسَتَعلَمُون‌َ) پس زود باشد که بر شما معلوم شود همان وقت مرگ پرده‌ها برداشته ميشود و حقايق مكشوف ميگردد و بر شما معلوم ميشود.
(مَن أَصحاب‌ُ الصِّراطِ السَّوِيِّ وَ مَنِ اهتَدي) اهل حق و راه راست كيست!
مائيم يا شما و نيز معلوم ميشود كي قبول هدايت كرده و هدايت شده و كي در ضلالت و گمراهي افتاده (هذا آخر ما اردنا في تفسير هذه السورة و يتلوه انشاء اللّه تفسير سورة الانبياء و الحمد للّه اولا و آخرا و الصلاة علي النبي‌ّ و آله).
جلد 13 - صفحه 133
بسم اللّه الرحمن الرحيم (الحمد للّه رب العالمين، و الصلاة علي محمّد و آله الطاهرين، و اللعن علي أعدائهم اجمعين الي يوم الدين.)
سورة المباركة الانبياء (صلوات اللّه عليهم)
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 135)- به آنها اخطار کن و «بگو: همه ما و شما در انتظاریم» (قُلْ کُلٌّ مُتَرَبِّصٌ).
ما انتظار وعده‌های الهی را در مورد شما داریم، شما هم در انتظار این هستید که مشکلات و مصائب دامان ما را بگیرد.
«اکنون که چنین است در انتظار باشید»! (فَتَرَبَّصُوا).
«اما به زودی خواهید دانست چه کسانی اهل راه مستقیم و آیین حقند و چه کسانی (به منزلگاه حق، و نعمت جاودان الهی) هدایت یافتند» (فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ أَصْحابُ الصِّراطِ السَّوِیِّ وَ مَنِ اهْتَدی).
و با این جمله قاطع و پر معنی گفتگوی خود را با این منکران لجوج و بهانه‌جو در اینجا پایان می‌دهد.
«پایان سوره طه»
ج3، ص153
آغاز جزء هفدهم قرآن مجید
سوره انبیاء [21]
اشاره
این سوره در «مکّه» نازل شده، و 112 آیه است
محتوای سوره: ]
1- این سوره چنانکه از نامش پیداست، سوره پیامبران است، چرا که نام شانزده پیامبر، بعضی، با ذکر فرازهایی از حالاتشان و بعضی تنها به صورت اشاره در این سوره آمده است- موسی- هارون- ابراهیم- لوط- اسحاق- یعقوب- نوح- داود- سلیمان- ایوب- اسماعیل- ادریس- ذا الکفل- ذا النون (یونس)- زکریا و یحیی.
2- ویژگی سوره‌های «مکّی» که از عقاید دینی، مخصوصا از مبدأ و معاد سخن می‌گوید، کاملا در این سوره منعکس است.
3- بخش دیگری از این سوره، از پیروزی حق بر باطل، توحید بر شرک و لشکریان عدل و داد بر جنود ابلیس، سخن گفته شده است.
جالب این که این سوره با هشدارهای شدید نسبت به مردم غافل و بی‌خبر از حساب و کتاب آغاز شده، و پایان آن نیز با هشدارهای دیگری در این زمینه تکمیل می‌گردد.
فضیلت تلاوت سوره: ]
در حدیثی از پیامبر گرامی اسلام صلّی اللّه علیه و آله چنین نقل شده:
«هر کس سوره انبیاء را بخواند خداوند حساب او را آسان می‌کند (و در محاسبه
ج3، ص154
اعمالش در روز قیامت سختگیری نخواهد کرد) و هر پیامبری که نام او در قرآن ذکر شده با او مصافحه کرده و سلام می‌فرستد».
پیداست خواندن مقدمه‌ای است برای اندیشیدن، و اندیشیدن مقدمه‌ای برای ایمان و عمل.
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ به نام خداوند بخشنده بخشایشگر
نکات آیه
۱- کافران مکه با انکار آیات الهى - پس از اتمام حجت بر ایشان - مستحق نابودى و عذاب بودند. (و لو أنّا أهلکنهم ... فستعلمون من أصحب الصرط السوىّ و من اهتدى )
۲- بیم دادن کافران از خطر هلاکت با عذابى از جانب خداوند، از وظایف پیامبر(ص) (و لو أنّا أهلکنهم بعذاب ... قل کلّ متربّص فتربّصوا فستعلمون ) «تربص» به معناى «انتظار» است (مصباح). فرمان «قل» به پیامبر(ص)، بیانگر وظیفه داشتن آن حضرت در ابلاغ این نکته به کافران است.
۳- پیامبر(ص)، از هدایت یافتن گروهى از کفرپیشگان عصر بعثت مأیوس بود. (قل کلّ متربّص فتربّصوا فستعلمون )
۴- تهدید کافران به هلاکت و عذاب از سوى خداوند ، مورد تمسخر و استهزاى کافران صدراسلام (و لو أنّا أهلکنهم بعذاب ... قل کلّ متربّص ) از آن جایى که آیات پیشین در باره نزول عذاب و علل تأخیر و نیز سنت هاى حاکم بر آن بود; به نظر مى رسد جمله «قل کلّ متربّص» پاسخى به استهزاهاى کافران در زمینه وعده عذاب باشد; یعنى، شما آینده اى دشوار براى ما پیش بینى مى کنید و از آنچه ما براى شما انتظار مى کشیم، هراسى ندارید و آن را هیچ مى انگارید. باشد زمان بگذرد و تا حقیقت بر همگان معلوم شود.
۵- گذشت زمان و مشاهده فرجام مؤمنان و کافران، تنها راه کشف حقایق براى برخى از کفرپیشگان است. (قل کلّ متربّص فتربّصوا فستعلمون ) فرمان به «انتظار» نشانگر آن است که دیگر امیدى به تنبّه یافتن مخاطبان نیست و تنها گذشت زمان، مى تواند حقیقت را براى آنان آشکار سازد.
۶- تاریخ، بسترى براى ظهور و تجلى حقانیت دین الهى است. (فتربّصوا فستعلمون من أصحب الصرط السوىّ ) مطرح ساختن آینده به عنوان زمان ظهور قطعى حقایق، بیانگر این نکته است که بستر تاریخ ظرفى مناسب براى احقاق حق است که حقایق را به تناسب حوادث، به منصه ظهور مى رساند.
۷- کافران صدراسلام در انتظار شکست و نابودى اسلام بودند. (قل کلّ متربّص فتربّصوا فستعلمون )
۸- نابودى تکذیب کنندگان پیامبران و آیات الهى، کیفرى که هر لحظه و در هر شرایط انتظار وقوع آن وجود دارد. (و لو أنّا أهلکنهم بعذاب ... فتربّصوا فستعلمون )
۹- حقانیت اسلام و وعده هاى الهى، براى همیشه مخفى نمى ماند و در آینده نزدیک براى همگان روشن خواهد شد. (فتربّصوا فستعلمون من أصحب الصرط السوىّ )
۱۰- تنها پیروان راه اعتدال و هدایت یافتگان به حقیقت، از عذاب رهایى خواهند یافت. (و لو أنّا أهلکنهم بعذاب ... فستعلمون من أصحب الصرط السوىّ و من اهتدى)
۱۱- اسلام، راه اعتدال است و مسلمانان، رهرو آن و هدایت یافته اند. (فستعلمون من أصحب الصرط السوىّ و من اهتدى ) «سوىّ» بر وزن فعیل به معناى اسم فاعل است; یعنى، مستوى و معتدل (لسان العرب).
۱۲- کافران صدراسلام، مدعى حرکت در راه اعتدال و برخوردارى از هدایت بودند. (فستعلمون من أصحب الصرط السوىّ و من اهتدى)
موضوعات مرتبط
- آیات خدا: آثار تکذیب آیات خدا ۱; هلاکت مکذبان آیات خدا ۸
- اسلام: اعتدال اسلام ۱۱; انتظار شکست اسلام ۷; تاریخ صدر اسلام ۷; ظهور حقانیت اسلام ۹
- انبیا: هلاکت مکذبان انبیا ۸
- انذار: انذار از عذاب ۲
- تاریخ: مطالعه تاریخ ۵; نقش تاریخ ۵، ۶
- حقایق: عوامل کشف حقایق ۵
- خدا: استهزاهاى عذابهاى خدا ۴; تحقق وعده خدا ۹
- دین: زمینه ظهور حقانیت دین ۶
- عدالتخواهان: نجات عدالتخواهان ۱۰
- عذاب: اهل عذاب ۱; نجات از عذاب ۱۰
- کافران: ادعاهاى کافران صدراسلام ۱۲; استهزاهاى کافران صدراسلام ۴; انتظارات کافران صدراسلام ۷; انذار کافران ۲; هدایت ناپذیرى کافران صدراسلام ۳
- کافران مکه: اتمام حجت بر کافران مکه ۱; عذاب کافران مکه ۱; هلاکت کافران مکه ۱
- محمد(ص): انذارهاى محمد(ص) ۲; رسالت محمد(ص) ۲; یأس محمد(ص) ۳
- مسلمانان: هدایت مسلمانان ۱۱
- مهتدین :۱۱ نجات مهتدین ۱۰
- هدایت: ادعاى هدایت ۱۲
منابع
