ذَرَأَکُم
«ذَرَأَکُمْ» از مادّه «ذرء» (بر وزن زرع) در اصل، به معناى آفرینش و ایجاد و اظهار است; ولى مادّه «ذرو» (با واو که آن هم بر وزن زرع است) به معناى پراکنده ساختن آمده، این دو ماده را نباید با هم اشتباه کرد.
ریشه کلمه
قاموس قرآن
آفريدن. [مؤمنون:79] يعنى اوست كه شما را در زمين آفريد و به سوى او جمع مىشوند. طبرسى در ذيل آيه 136 سوره انعام مىگويد: ذرء آفريدن بروجه اختراع است و اصل آن به معنى ظهور است. به نمك سفيد براى نمايان بودن سفيديش گويند: ملح ذرانى و ذّرانى و چون ريش كسى سفيد شود گويند: ذرئت لحيته. راغب ميگويد: ذرء آن است كه خدا آفريده خود راآشكار كند «ذرء الّله الخلق» يعنى اشخاس را آشكار فرمود. قاموس آنرا خلقت و تكثير و غيره گفته ، سخن صحاح نيز نظير آن است. خلاصه آن كه ذرء ظهور و اظهار است و در آفريدن بكار مىرود، در كشّاف ذيل آيه 11 شورى مىگويد: ذّر، ذرو نظير هماند در اينجا دو آيه را بررسى مىكنيم: 1- [اعراف:179]. لام در «لِجَهَنَّمَ»براى اختصاص است و ظهور آيه در آن است كه عدّهاى از جّن و انسان براى جهنّم آفريده شدهاند، جاى سوال است كه گفته شود: خدا چرا آنها را براى جهنّم آفريده است ؟!! ذيل آيه جواب صدر آن است يعنى چون آنها قلب فهيم و ديده حق بين و گوش حق شنو ندارند لذا در اثر غفلت و عدم توجّه خود بالاخره محكوم به آتش مىشوند. علت جهنَّمى بودن آنهاعدم بكار بردن دل و گوش و چشم در دانستن حقايق است و اين مطلب در صورت (براى جهنّم آفريدهايم) نقل شده است. ممكن است بگوييم لام در «لِجَهَنَّمَ»براى غايب و عاقبت است مثل لام در آيه [قصص:8] چنانچه طبرسى فرموده است: بسيارى از جن و انس را آفريدهايم و عاقبت جهنّمى خواهند شد. اين مطلب نظير همان است كه در بالا گفته شد. گفته الميزان نظير مطلب فوق است و در بيان آن دو مثال از نجّار و زارع آورده كه روشن كننده مراد است. 2- [شورى:11]. ضمير «فيه» بجعل كه از «جعل لكم »استفاده مىشود عابد است. يعنى خدا آفريننده آسمانها و زمين است براى شما از خودتان جفتها قرار داده و نيز از چهار پايان جفتها آفريده شما را در آن نر و ماده قرار دادن مىآفريد، او را همتائى نيست شنوا و بينا است. كشاف و الميزان «يَذْرَؤُكُمْ» را تكثير گفتهاند يعنى شما را در آن جعل و بوسيله نسل، زياد مىكنند. طبرسى اين معنى را از زجّاج و فّراءِ نقل مىكند.از قاموس نقل شده كه تكثير يكى از معانى ذره است.
