جَاثِمِين
«جاثِم» در اصل از مادّه «جثم» (بر وزن خشم) به معناى نشستن روى زانو و توقف در یک مکان و همچنین «افتادن به رو» آمده است; و بعید نیست این تعبیر، اشاره به آن باشد که هنگام وقوع زلزله شدید آنها در خواب خوش فرو رفته بودند، ناگهان به پا خاستند همین که بر سر زانو نشستند، حادثه به آنها مهلت نداد و بر اثر وحشت و ترس و یا فرو ریختن دیوارها و یا صاعقه اى که با آن زلزله همراه بود، جان خود را در همان حالت از دست دادند. و از تعبیر به «جاثمین» چنین استفاده مى شود که صیحه آسمانى باعث مرگ آنها شد، ولى اجساد بى جانشان به روى زمین افتاده بود، اما از پاره اى از روایات بر مى آید که آتش صاعقه آنها را سوزاند.
ریشه کلمه
- جثم (۵ بار)
قاموس قرآن
جثوم به معنى سقوط بر روى و يا نشستن بزانوست (مجمع البيان ذيل آيه 67 هود) [اعراف:78] اين كلمه پنج بار در قرآن مجيد آمده و همه درباره مكذّبين است كه به عذاب الهى گرفتار شدند و در ما قبل همه كلمه «اصبحوا»آمده است، مراد از آن مردن و از بين رفتن است النهايه اگر جثوم به معنى سقوط باشد مراد آنست كه در خانههاى خود افتادند و مردند و اگر به معنى نشستن باشد معنى اين است: در خانههاى خود نشستگان و مقيم شدند و آن استعاره از مرگ است در نهايه آمده:«نهى عن المجثمة» و آن حيوانى است كه در جائى قرار مىدهند و تير ميزنند تا بميرد. در نهج خطبه13 درباره مسجد بصره هست: «اِنّى اَنْظُرُ اِلى مَسْجِدِها كَجُؤجُؤِ سفينَةِ اَوْ نَعامَةٍ جاثِمَةِ» يعنى گويا مىبينم مسجد بصره را كه در ميان سيل مانده مانند سينه كشتى يا شتر مرغ نشسته است .
