النحل ٥٣
کپی متن آیه |
---|
وَ مَا بِکُمْ مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنَ اللَّهِ ثُمَ إِذَا مَسَّکُمُ الضُّرُّ فَإِلَيْهِ تَجْأَرُونَ |
ترجمه
النحل ٥٢ | آیه ٥٣ | النحل ٥٤ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«الضُّرُّ»: (نگا: أنعام / ، یونس / ). «تَجْأَرُونَ»: ناله و فریاد سر میدهید و متضرّعانه کمک میطلبید. از مصدر (جُؤار) به معنی هُرّا و آوای وحوش و چهارپایان است.
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
تفسیر
- آيات ۴۱ - ۶۴ سوره نحل
- مقصود از «حسنه» در دنيا، كه خداوند به مهاجران وعده داده؟
- علت توصيف مهاجران، به دو صفت «صبر» و «توكل»
- معنای كلمۀ «ذكر»، و مراد از «اهل ذکر»، در آیه شریفه
- وجوهى كه مفسران در تفسير آيه: «فَاسئَلُوا أهلَ الذِّکر» گفته اند
- حجت بودن بيانات رسول خدا و عترت او «ع»
- تهديد مشركان، كه از درِ مكر به خدا و پيامبرانش، گناه مى كردند
- مراد از تهدید مشرکان به «اخذ در تقلّب» و «اخذ بر تخوّف»
- گردش سايه اشياء، نشانه خضوع و سجود موجودات در برابر خداست
- معنای سجده جنبندگان آسمان ها و زمين، براى خدا
- توضيحى درباره استكبار در مقابل مخلوق و در مقابل خالق
- وجه عدم استكبار عملى ملائكه، در برابر خداى سبحان
- مقصود از جمله: «لَا تَتَّخذُوا إلَهَينِ اثنَين»، در آیه شریفه
- لازمه مالكيت مطلقه خدا اين است كه: دین، تنها و تنها برای اوست
- انسان به طور فطری، در تنگناها و شدائد، دست به دامان خداوند می شود
- توضيح اين كه: كفران نعمت، غایت و غرض شرك ورزيدن مشركان است
- مقصود از اين كه: مشركان، بخشى از روزى خود را نصيب «مَا لَا يَعلَمُون» قرار مى دهند
- سبب اين كه مشركان، ملائكه را مؤنث و دختران خدا مى دانستند
- گفتگویی در معناى جمله: «وَ لَهُم مَا يَشتَهُون»، در آیه شریفه
- حكايت دختركُشى مشركان و نكوهش آن
- ايمان نداشتن به آخرت، ريشه همه گناهان است
- منزه بودن خداى تعالى، از هر قبيح عقلى و طبعى
- معناى جملۀ «وَ ِللّهِ المَثَلُ الأعلَى»
- اگر خدا مردم را به ظلمشان مجازات كند، جنبنده ای بر روى زمين نمی ماند
- بيان ضعف استدلال به اين آيه، براى قول به معصوم نبودن انبياء
- مراد از «امت ها» و «اليوم»، در آيه: «تَاللّهِ لَقَد أرسَلنَا إلَى أُمَمٍ مِن قَبلِكَ...»
- بحث روایتی
- بيان اين كه مراد از «اهل ذكر»، اهل كتاب است
نکات آیه
۱- همه نعمتهایى که در اختیار انسانهاست، از خداوند است. (و ما بکم من نعمة فمن الله)
۲- سرمنشأ بودن خداوند براى تمامى نعمتها، مقتضى اختصاص دادن ترس، به ترس از او (أفغیر الله تتّقون . و ما بکم من نعمة فمن الله) از اینکه آیات داراى یک سیاق بوده و در صدد بیان نکاتى است که انسانها را تحریص به ترس از خداوند مى کند، بیان «و ما بکم من نعمة...» پس از توبیخ ترس از غیر خدا، مى تواند به منظور یاد شده باشد.
۳- انسانها به محض احساس ضعف و دچار شدن به رنج و زحمت، با تضرع و التماس به درگاه خداوند روى مى آورند. (ثمّ إذا مسّکم الضرّ فإلیه تجئرون) «ضرّ» به معناى کسالت روحى و بدنى و کمبود اقتصادى است و «تجئرون» (از مصدر جؤار) به معناى زیادت در تضرع آمده است.
۴- انسانها، فطرتاً خداوند را تنها پناهگاه و ملجأ خویش مى دانند. (ثمّ إذا مسّکم الضرّ فإلیه تجئرون)
۵- منشأبودن خداوند براى تمامى نعمتها و پناهگاه انحصارى بودن او براى گرفتاران و آسیب دیدگان، دلیل وحدانیت او و بطلان ثنویت (و قال الله لاتتخذوا إلهین اثنین إنما هو إله وحد ... و ما بکم من نعمة فمن الله ثمّ إذا مسّکم الضرّ فإلیه تجئرون)
۶- زندگى دنیوى انسانها، آمیزه اى از برخوردارى از نعمت و محرومیت (و ما بکم من نعمة فمن الله ثمّ إذا مسّکم الضرّ)
۷- گرفتار شدن به مشکلات و ناگواریها، بیدار کننده فطرت توحیدى انسانهاست. (ثمّ إذا مسّکم الضرّ فإلیه تجئرون)
۸- توجه انسانها به خداوند، به هنگام دچار شدن به مشکلات، از دلایل وجود خداوند (ثمّ إذا مسّکم الضرّ فإلیه تجئرون) اگر چه در آیات قبل از شریک قرار دادن براى خداوند نهى شده بود و در آیه بعد نیز از شرک انسانهاى رهیده از مشکلات سخن به میان آمده است و سیاق این آیات در زمینه توحید است; اما با همه این اوصاف، به دلالت اقتضایى مى توان استفاده کرد که: وجود خداوند از این طریق نیز قابل اثبات است.
موضوعات مرتبط
- ابتلا: آثار ابتلا به سختى ۷
- انسان: آثار عجز انسان ۳; انسان در سختى ۳; پناهگاه انسان ۳، ۴، ۵; تحولات زندگى انسان ها ۶; فطریات انسان ۴; ویژگیهاى انسان ۳
- ترس: عوامل ترس از خدا ۲
- توحید: دلایل توحید ۵
- ثنویت: دلایل بطلان ثنویت ۵
- خدا: اختصاصات خدا ۴; پناه به خدا ۴، ۵; دلایل خدا شناسى ۸; نعمتهاى خدا ۱
- ذکر: ذکر خدا در سختى ۸
- زندگى: محرومیت در زندگى دنیوى ۶; نعمت در زندگى دنیوى ۶
- سختى: تضرع در سختى ۳
- فطرت: عوامل تنبه فطرت ۷; فطرت توحیدى ۷
- نعمت: منشأ نعمت ۱، ۲، ۵
منابع