الحجر ٤٥
| کپی متن آیه |
|---|
| إِنَ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ |
ترجمه
| الحجر ٤٤ | آیه ٤٥ | الحجر ٤٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«عُیُون»: جمع عَیْن، چشمه‌ها.
نزول
وقتى که آیه ۴۳ همین سوره «وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمَوْعِدُهُمْ أَجْمَعِینَ» نازل گردید. سلمان فارسى از ترس سراسیمه رو به فرار نهاد و تا سه روز پیدا نبود سپس او را یافته نزد رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم آوردند.
پیامبر سبب ترس و فرار او را سؤال کرد، عرض کرد یا رسول الله وقتى که آیه «وَ إِنَّ جَهَنَّمَ» نازل شد، فوق‌العاده ترسیدم و قلبم فروریخت سپس این آیه نازل گردید.[۱]
تفسیر
- آيات ۲۶ - ۴۸ سوره حجر
- معناى خلقت انسان از «صَلصَال مِن حَمَاءٍ مَسنُون»
- توضيحاتى درباره حقیقت «جانّ» و «جنّ»
- معناى كلمۀ «بَشَر»، در آيه شریفه
- توضیحی پیرامون معنای «تسویه» و «نفخ روح الهی در انسان»
- وجه تقييد و تحديد لعنت بر شيطان، تا روز جزا
- ابليس مأمور به سجده بر نوع بشر بود،د نه تنها آدم
- «وقت معلوم»، به چه معناست و براى چه كسى معلوم است؟!
- چرا شیطان، اغوای خود را به خدا نسبت داد و گفت: «ربّ بِما أغوَیتنی...»
- جواب كلّى، به مفسران مزبور
- معناى جملۀ شیطان که گفت: «لَأُزَيِّنَنَّ لَهُم فِى الأرض»
- مراد از «بندگان مُخلَصين»، كه از اغواى شيطان مصون هستند
- معناى آیه «هَذَا صِرَاطٌ عَلَىَّ مُستَقِيم»
- مقصود از «عِبَادِى» در آيه شريفه و نقد نظر مفسّران در اين باره
- معناى اين كه جهنم هفت در دارد: «لَهَا سَبعَةُ أبوَاب...»
- «متّقين» در آيه شریفه، اعمّ از «مُخلَصِين» هستند
- نقد سخن «فخر رازى» كه گفته است مراد از «متقين»، كسانى اند كه ازشرك بپرهيزند
- بيان حال متقين در ورودشان به بهشت
- قضاهاى رانده شده اى كه در قرآن حكايت شده است
- بحث روایتی: (رواياتى درباره برخی آیات گذشته)
- رواياتى در بيان مراد از درهاى جهنم در آیه: «لَهَا سَبعَةُ أبوَاب...»
- چند روايت در تفسير آیه: «إخوَاناً عَلَى سُرُرٍ مُتَقَابِلِين»
تفسیر نور (محسن قرائتی)
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ (45)
بعد از آن حال مخلصين را در آخرت بيان مى‌فرمايد:
جلد 7 - صفحه 115
إِنَّ الْمُتَّقِينَ: بدرستى كه پرهيزكنندگان عقاب الهى به اجتناب معاصى.
فِي جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ: در بوستانهائى هستند كه خلق شده براى آنها و در چشمه‌هاى آب و شير و انگبين و خمر از فواره فوران و در سطح بهشت جارى، بدون امتزاج و اختلاطى.
تبصره: پرهيزكارى از محرمات الهى شجره‌اى است كه ثمره آن بهشت جاودانى و نعيم دائمى خواهد بود، و عمل با تقوى مقبول، و بدون آن مردود باشد.
در كافى «1»- حضرت باقر عليه السّلام در ذيل حديثى مى‌فرمايد: بپرهيزيد خدا را و بدانيد ميان خدا و احدى قرابتى نيست، دوست‌ترين بندگان در درگاه سبحانى، پرهيزكاران و عاملترين آنها باشد به طاعت الهى.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ (45) ادْخُلُوها بِسَلامٍ آمِنِينَ (46) وَ نَزَعْنا ما فِي صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ إِخْواناً عَلى سُرُرٍ مُتَقابِلِينَ (47) لا يَمَسُّهُمْ فِيها نَصَبٌ وَ ما هُمْ مِنْها بِمُخْرَجِينَ (48) نَبِّئْ عِبادِي أَنِّي أَنَا الْغَفُورُ الرَّحِيمُ (49)
وَ أَنَّ عَذابِي هُوَ الْعَذابُ الْأَلِيمُ (50)
ترجمه
همانا پرهيزكاران هستند در باغها و سر چشمه‌ها
گويند داخل شويد در آنها بسلامتى ايمنان
و بيرون نموديم آنچه بود در سينه‌هاى ايشان از كينه برادرانند نشستگان بر تخت‌ها برابر يكديگر
نميرسد ايشانرا در آن تعبى و نباشند از آن بيرون شدگان
خبر ده بندگان مرا كه همانا منم آمرزنده مهربان
و همانا عذابم آنست عذاب دردناك.
تفسير
خداوند متعال بعد از بيان جايگاه اتباع شيطان جايگاه ابدى اهل تقوى و پرهيزكارى را كه احتراز از موافقت با هواى نفس و متابعت شيطان نموده‌اند
جلد 3 صفحه 256
بيان فرموده كه آنها در باغها و چشمه سارها جاى دارند يا در بوستانهائى هستند كه در آنها چشمه‌هاى آب و شير و شربت و شراب جارى است و ملائكه بايشان ميگويند داخل شويد در اين باغها بسلامتى و ايمنى از آفات و بليّات بامر خداوند متعال و متنعم شويد بنعم آن بدون انقطاع و زوال و يكى از خوشبختيهاى مهم آنها آنست كه قبلا خداوند كينه و عداوت و عناد و لجاج و حقد و حسد را از دلهاى آنها بيرون كرده و ايشان منزّه از اين صفات و مبرّى از تمامى آنها وارد بهشت ميشوند و برادروار در مقابل يكديگر بر تختهاى زرنگار مى‌نشينند و هيچگاه رنج و تعب و مشقّتى بر ايشان وارد نميشود و از آنجا بيرون نميروند و تا خدا خدائى دارد باقى و برقرار خواهند بود و نبايد گناهكاران مأيوس از اين رحمت رحيميّه باشند بلكه بايد بدانند كه بتوبه و انابه ميتوانند خود را از گناه پاك و باستحقاق نيل اين مقام برسانند لذا خداوند به پيغمبر خود امر ميفرمايد كه به بندگان من خبر ده كه من آمرزنده و مهربانم ولى اگر اصرار بر معصيت داشته باشند عذاب من هم سخت و دردناك است تا مقام خوف و رجاء آنها كامل گردد و از آثارش بهره‌مند شوند و در كافى و عيّاشى ره از امام صادق عليه السّلام روايت نموده كه و اللّه كسانى كه خداوند فرموده دلهاى ايشانرا از كينه پاك كرديم شمائيد و در روايت ديگر است كه و اللّه اراده نفرموده است باين غير شما را و ظاهرا مراد از شما شيعيان و مراد از غير اهل خلافند ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
إِنَّ المُتَّقِين‌َ فِي جَنّات‌ٍ وَ عُيُونٍ (45)
محققا متقين در بهشتها و چشمه‌ها هستند (إِنَّ المُتَّقِين‌َ) جمع محلّي بألف و لام است دلالت بر عموم دارد شامل جميع أهل تقوي ميشود و از براي تقوي مراتب بسياري هست که در مجلّد اول آيه اولي سوره بقره در كلمه (هُدي‌ً لِلمُتَّقِين‌َ) مفصلا بيان شد که مرتبه اولي تقوي از عقائد فاسده و مذاهب باطله است که مرادف با ايمانست، و مرتبه اعلي تقوي از توجه بغير خدا است في جميع الأحوال که خاص بمعصومين است، و بينهما متوسطات.
جلد 12 - صفحه 44
(فِي جَنّات‌ٍ) يعني هر قسمتي از متقين در يكي از اينکه جنات بمقدار قابليت مورد عنايات حق ميشوند چنانچه اشاره شد (وَ عُيُونٍ) مراد اينکه نيست که در چشمه‌ها باشند براي آنها چشمه‌هاييست که از پاي قصرهاي آنها نهرهايي از آن چشمه‌ها خارج ميشود و جاري ميگردد و آنها چهار است، چنانچه ميفرمايد:
فِيها أَنهارٌ مِن ماءٍ غَيرِ آسِن‌ٍ وَ أَنهارٌ مِن لَبَن‌ٍ لَم يَتَغَيَّر طَعمُه‌ُ وَ أَنهارٌ مِن خَمرٍ لَذَّةٍ لِلشّارِبِين‌َ وَ أَنهارٌ مِن عَسَل‌ٍ مُصَفًّي محمّد صلّي اللّه عليه و اله آيه 17.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 45)- نعمتهای هشتگانه بهشت: در آیات گذشته دیدیم که چه سان خداوند نتیجه کار شیطان و یاران و همگامان و پیروان او را شرح داد، و درهای هفتگانه جهنم را به روی آنها گشود.
طبق روش قرآن که از مسأله مقابله و تقارن، برای تعلیم و تربیت، بهره‌گیری می‌کند، در این آیات هشت نعمت بزرگ مادی و معنوی به تعداد درهای بهشت
ج2، ص534
بیان شده است:
1- در آغاز به یک نعمت مهم جسمانی اشاره کرده، می‌گوید: «پرهیزکاران در باغهای سرسبز بهشت، و در کنار چشمه‌های زلال آن خواهند بود» (إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی جَنَّاتٍ وَ عُیُونٍ).
ذکر «جنات» و «عیون» به صیغه جمع، اشاره به باغهای متنوع و چشمه‌های فراوان و گوناگون بهشت است که هر کدام لذت تازه‌ای می‌آفریند.
نکات آیه
۱- جایگاه تقواپیشگان، باغها و چشمه سارهاى بهشت است. (إن المتقین فى جنّ-ت و عیون)
۲- تقوا، عامل برخوردارى از موهبتهاى بهشت (إن المتقین فى جنّ-ت و عیون)
۳- بهشت متقین، داراى باغهاى مختلف و چشمه هاى گوناگون (إن المتقین فى جنّ-ت و عیون)
۴- تقواپیشگان، بندگان خالص خدا و رها شده از وسوسه و سلطه ابلیس (إن المتقین فى جنّ-ت و عیون) در آیه هاى قبل، مردم به دو گروه تقسیم شدند: ۱. پیروان گمراه ابلیس; ۲. بندگان خالص خدا و سپس جایگاه گروه اول در قیامت، روشن گردید و در این آیه به سرنوشت گروه دوم پرداخته است و از «مخلصین» به «المتقین» تعبیر کرده که بیانگر برداشت فوق است.
۵- ذکر فرجام شوم گمراهان در کنار فرجام سعادتمندانه تقواپیشگان، از روشهاى هدایتى قرآن* (الغاوین . و إن جهنّم لموعدهم أجمعین ...إن المتقین فى جنّ-ت و عیون)
موضوعات مرتبط
- بهشت: باغهاى بهشت ۱; تنوع باغهاى بهشت ۳; تنوع چشمه هاى بهشت ۳; چشمه هاى بهشت ۱; موجبات بهشت ۲; نعمتهاى بهشت ۲، ۳
- بندگان خدا ۴:
- بهشتیان ۱:
- تقوا: آثار تقوا ۲
- قرآن: روش تعالیم قرآن ۵; هدایتگرى قرآن ۵
- گمراهان: بیان فرجام گمراهان ۵
- متقین: اخلاص متقین ۴; بیان فرجام متقین ۵; فضایل متقین ۴; متقین در بهشت ۱; مصونیت متقین ۴; ویژگیهاى بهشت متقین ۳
- مخلصین ۴:
- هدایت: روش هدایت ۵
منابع
- ↑ تفسیر ثعلبى.
