التوبة ٣٤

از الکتاب
کپی متن آیه
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ‌ آمَنُوا إِنَ‌ کَثِيراً مِنَ‌ الْأَحْبَارِ وَ الرُّهْبَانِ‌ لَيَأْکُلُونَ‌ أَمْوَالَ‌ النَّاسِ‌ بِالْبَاطِلِ‌ وَ يَصُدُّونَ‌ عَنْ‌ سَبِيلِ‌ اللَّهِ‌ وَ الَّذِينَ‌ يَکْنِزُونَ‌ الذَّهَبَ‌ وَ الْفِضَّةَ وَ لاَ يُنْفِقُونَهَا فِي‌ سَبِيلِ‌ اللَّهِ‌ فَبَشِّرْهُمْ‌ بِعَذَابٍ‌ أَلِيمٍ‌

ترجمه

ای کسانی که ایمان آورده‌اید! بسیاری از دانشمندان (اهل کتاب) و راهبان، اموال مردم را بباطل می‌خورند، و (آنان را) از راه خدا بازمی‌دارند! و کسانی که طلا و نقره را گنجینه (و ذخیره و پنهان) می‌سازند، و در راه خدا انفاق نمی‌کنند، به مجازات دردناکی بشارت ده!

ترتیل:
ترجمه:
التوبة ٣٣ آیه ٣٤ التوبة ٣٥
سوره : سوره التوبة
نزول : ٨ هجرت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ٣٤
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«بِالْبَاطِلِ»: به ناحق. بیهوده. مثلاً از راه گناه بخشی و بهشت‌فروشی و تحریم حلال و تحلیل حرام. «یَکْنِزُونَ»: اندوخته می‌کنند. گنجینه می‌سازند. مراد از کنز، ثروت‌اندوزیِ بیجائی است که حقوق شرعی از آن پرداخت نگردد. «الذَّهَبَ»: طلا. زر. «الْفِضَّة»: نقره. سیم. «الذَّهَبَ وَ الْفِضَّة»: مراد اموال است. «لا یُنفِقُونَها»: استعمال ضمیر مفرد (ها) به جای ضمیر مثنّی (هُما) جائز است هنگامی که بیان یکی از دو چیز به منزله بیان هردوی آنها باشد (نگا: بقره / ، جمعه / ). یا این که ضمیر (ها) متوجّه معنی است که کُنوز یا اموال است. «بَشِّرْ»: مژده بده. مراد ریشخند و تهکّم است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

نزول

«شیخ طوسى» گوید: جبائى و دیگران گویند این قسمت از آیه «وَالَّذِینَ یکنِزُونَ الذَّهَبَ» درباره آن عده از نمازگذارانى که زکات نمى دهند، نازل گردیده است. عده اى گویند: درباره مشرکین نازل شده است و بهتر آنست که حمل بر عموم نموده و بگوئیم براى هر دو طایفه مزبور نازل شده است.[۱]

تفسیر


نکات آیه

۱ - خداوند، از فساد مالى و انحراف بسیارى از احبار و راهبان (پیشوایان دینى یهود و نصارا) پرده برداشته و مؤمنان را نسبت به خطر آنان هشدار داد. (یأیها الذین ءامنوا إن کثیراً من الأحبار و الرهبان لیأکلون أمول الناس بالبطل)

۲ - بسیارى از عالمان دینى یهود و نصارا، اموال مردم را به ناحق و بدون سبب موجه و مشروع، تصاحب مى کردند. (إن کثیراً من الأحبار و الرهبان لیأکلون أمول الناس بالبطل)

۳ - خوشبینى مسلمانان صدر اسلام، نسبت به پیشوایان دینى یهود و نصارا (یأیها الذین ءامنوا إن کثیراً من الأحبار و الرهبان لیأکلون أمول الناس بالبطل) افشاى چهره عالمان دینى یهود و نصارا براى مسلمانان (یا أیها الذین آمنوا) - که متضمن هشدار به ایشان است - بیانگر این حقیقت است که: مسلمانان از ماهیت خطر پیشوایان دینى اهل کتاب آگاهى نداشتند بلکه بر عکس به آنان خوشبین بودند.

۴ - عالمان دینىِ دنیاطلب، عناصرى نامطمئن و غیر قابل اعتماد (إن کثیراً من الأحبار ... لیأکلون أمول الناس بالبطل)

۵ - اصل مالکیت مردم بر اموال، اصلى پذیرفته شده در اسلام (لیأکلون أمول الناس)

۶ - تصاحب اموال مردم با اسباب غیر مشروع، حرام است. (إن کثیراً من الأحبار و الرهبان لیأکلون أمول الناس بالبطل)

۷ - بسیارى از احبار و راهبان (پیشوایان دینى یهود و نصارا) عوامل انحراف مردم و بازدارنده آنان از راه خدا بودند. (إن کثیراً من الأحبار و الرهبان ... و یصدون عن سبیل اللّه)

۸ - تلاش احبار و راهبان، در بازداشتن مردم از راه خدا، در راستاى دستیابى به مطامع دنیوى خویش (لیأکلون أمول الناس بالبطل و یصدون عن سبیل اللّه) با توجّه به ارتباط و پیوستگى «یصدون» با «یأکلون» برداشت فوق استفاده مى شود.

۹ - حرمت ثروت اندوزى و انفاق نکردن آن در راه خدا (و الذین یکنزون الذهب و الفضة ... فبشرهم بعذاب ألیم)

۱۰ - آنان که طلا و نقره مى اندوزند و از انفاق آن در راه خدا، امتناع مىورزند، مستحق عذابى دردناکند. (و الذین یکنزون الذهب و الفضة و لا ینفقونها فى سبیل اللّه فبشرهم بعذاب ألیم)

۱۱ - انفاق دارایی--ها در راه جنگ و جهاد، واجب و امت-ناع ورزی--دن از آن، در پى دارنده عذاب دردناک دوزخ است. (و الذین یکنزون الذهب و الفضة و لا ینفقونها فى سبیل اللّه فبشرهم بعذاب ألیم) برداشت فوق با توجّه به این حقیقت است که آیه شریفه به دنبال آیات مربوط به جنگ و جهاد قرار گرفته است.

۱۲ - انباشتن و نهان کردن ثروت و محروم ساختن جامعه از منافع آن، حرام و داراى عقوبتى است دردناک. (و الذین یکنزون الذهب و الفضة و لا ینفقونها فى سبیل اللّه فبشرهم بعذاب ألیم)

۱۳ - در راه خدا بودن، ملاک ارزش انفاق (و لا ینفقونها فى سبیل اللّه)

۱۴ - زراندوزان، اهل جهنمند. (فبشرهم بعذاب ألیم)

روایات و احادیث

۱۵ - «لما نزلت هذه الآیة«و الذین یکنزون الذهب و الفضة و لا ینفقونها فى سبیل اللّه ... » قال رسول اللّه (ص): ... کل مال لا تؤدّى زکاته فهو کنز و ان کان فوق الأرض ;[۲] هنگامى که آیه «کنز» نازل شد رسول خدا (ص) فرمود: ... هر مالى که زکات آن داده نشود، کنز است اگر چه روى زمین باشد».

۱۶ - معاذ بن کثیر گوید: از امام صادق(ع) شنیدم که مى فرمود: « ... إذا قام قائمنا حرّم على کلّ ذى کنز کنزه حتّى یأتیه به فیستعین به على عدوّه و هو قول اللّه عز و جل فى کتابه: «و الذین یکنزون الذّهب و الفضة و لا ینفقونها فى سبیل اللّه فبشّرهم بعذاب ألیم» ;[۳] ... هنگامى که قائم ما قیام کند بر هر صاحب کنزى، کنزش را ممنوع مى کند تا اینکه آن را بیاورد و حضرت، به وسیله آن بر ضد دشمن خود کمک بگیرد و این سخن خدا در کتاب اوست که فرمود: کسانى را که زر و سیم گنجینه مى کنند و آن را در راه خدا انفاق نمى کنند، به عذاب دردناکى بشارت ده ... ».

۱۷ - از رسول خدا (ص) روایت شده است: « ... من رفع دیناراً أو درهماً أو تبراً أو فضة لا یعده لغریمه و لا ینفقه فى سبیل اللّه فهو کنز یکوى به یوم القیامة ;[۴] کسى که درهم و دینار (پول رایج) یا طلا و نقره اى را ذخیره کند، - بدون اینکه براى طلبکار کنار بگذارد - و آن را در راه خدا انفاق نکند این مال کنز است و در قیامت، به وسیله آن داغ زده مى شود».

موضوعات مرتبط

  • احکام: ۵، ۶، ۹، ۱۱، ۱۲
  • ارزشها: ملاک ارزشها ۱۳
  • اسلام: تاریخ صدر اسلام ۳
  • امام مهدى (ع): امام مهدى (ع) و ثروت اندوزان ۱۶
  • انحراف: عوامل انحراف ۷
  • انسان: حقوق انسان ۵
  • انفاق: احکام انفاق ۹، ۱۱ ; ارزش انفاق ۱۳ ; انفاق در راه جهاد ۱۱ ; انفاق واجب ۱۱ ; حرمت ترک انفاق ۹ ; عذاب تارکان انفاق ۱۰ ; کیفر ترک انفاق ۱۱
  • تصرفات: تصرفات حرام ۶
  • ثروت: احکام ثروت اندوزى ۱۲ ; حرمت ثروت اندوزى ۹، ۲۲ ; کیفر ثروت اندوزى ۱۲
  • ثروت اندوزان: عذاب ثروت اندوزان ۱۰، ۱۶ ; فرجام ثروت اندوزان ۱۴
  • جهنمیان: ۱۴
  • خدا: هشدارهاى خدا ۱
  • سبیل اللّه: ارزش سبیل اللّه ۱۳ ; ممانعت از سبیل اللّه ۷، ۸
  • طلااندوزى: کیفر طلااندوزى ۱۰
  • عذاب: اهل عذاب ۱۰ ; عذاب با نقره داغ ۱۷ ; عذاب دردناک ۱۰، ۱۱، ۱۲ ; مراتب عذاب ۱۰، ۱۱، ۱۲ ; موجبات عذاب ۱۱
  • علما: بى اعتبارى علماى دنیاطلب ۴
  • علماى مسیحیت: اضلال علماى مسیحیت ۷ ; اکثریت علماى مسیحیت ۲ ; انحراف علماى مسیحیت ۱ ; جرایم علماى مسیحیت ۲ ; حرامخوارى علماى مسیحیت ۲ ; خطر علماى مسیحیت ۱ ; دنیاطلبى علماى مسیحیت ۸ ; غصب علماى مسیحیت ۲ ; فساد مالى علماى مسیحیت ۱
  • علماى یهود: اضلال علماى یهود ۷ ; اکثریت علماى یهود ۲ ; انحراف علماى یهود ۱ ; جرایم علماى یهود ۲ ; حرامخوارى علماى یهود ۲ ; خطر علماى یهود ۱ ; دنیاطلبى علماى یهود ۸ ; غصب علماى یهود ۲ ; فساد مالى علماى یهود ۱
  • کنز: کیفر کنز ۱۰ ; مراد از کنز ۱۷ ; مقدار کنز ۱۵
  • مالکیت: احکام مالکیت ۵، ۶ ; مالکیت شخصى ۵
  • مؤمنان: هشدار به مؤمنان ۱
  • محرمات: ۶، ۹، ۱۲
  • مسلمانان: مسلمانان صدر اسلام و علماى مسیحیت ۳ ; مسلمانان صدر اسلام و علماى یهود ۳
  • نقره اندوزى: کیفر نقره اندوزى ۱۰
  • واجبات: ۱۱

منابع

  1. شیخ بزرگوار در کتاب امالى از ابوالمفضل نقل نماید که گفت: وقتى که این آیه نازل شد، پیامبر فرمود: هر کس که زکات خویش را بدهد اموال او کنز نخواهد بود. اگر چه در زیر هفت طبقه زمین پنهان باشد و هر کس که زکات مال خود را نپردازد اموال او کنز و گنج محسوب خواهد گردید اگرچه در زیرزمین پنهان نشده و در روى زمین باشد».
  2. امالى شیخ طوسى، ج ۲، ص ۱۳۳ ; نورالثقلین، ج ۲، ص ۲۱۳، ح ۱۳۰.
  3. کافى، ج ۴، ص ۶۱، ح ۴ ; نورالثقلین، ج ۲، ص ۲۱۳- ، ح ۱۲۹.
  4. الدرالمنثور، ج ۴، ص ۱۸۱.