الإسراء ٧٢

از الکتاب
کپی متن آیه
وَ مَنْ‌ کَانَ‌ فِي‌ هٰذِهِ‌ أَعْمَى‌ فَهُوَ فِي‌ الْآخِرَةِ أَعْمَى‌ وَ أَضَلُ‌ سَبِيلاً

ترجمه

اما کسی که در این جهان (از دیدن چهره حق) نابینا بوده است، در آخرت نیز نابینا و گمراهتر است!

ترتیل:
ترجمه:
الإسراء ٧١ آیه ٧٢ الإسراء ٧٣
سوره : سوره الإسراء
نزول : ٢ هجرت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ١٣
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«فِی هذِهِ»: در این دنیا. «أَعْمَی»: واژه نخست صفت مشبّهه و به معنی کوردل، یعنی کسی است که راه هدایت و واقعیّت را نبیند و آیات آفاق و انفس را نادیده گیرد. و واژه دوم می‌تواند باز هم صفت مشبّهه بوده و به همین معنی، یا به معنی کورچشم و نابینا باشد (نگا: اسراء / ، طه / و و یا این که اسم تفضیل و از عیوب درونی باشد، یعنی کورتر و نابیناتر برانگیخته شود و راه بهشت و سعادت را نبیند (نگا: تفسیر روح‌المعانی، قاسمی، سراج‌المنیر).


نزول

ابوالطفیل عامر بن وائله از امام باقر علیه‌السلام نقل نماید که فرمود: مردى نزد پدرم امام سجاد علیه‌السلام آمد و گفت: یابن رسول الله عبدالله بن عباس مى پندارد که به تمام جریان آیات قرآن از لحاظ این که در کجا نازل شده و براى چه کسى نزول یافته و در چه وقت نازل گردیده است، می‌داند و مى گوید هیچ آیه اى از آیات قرآن از این حیث بر من پوشیده نیست. امام فرمود: از او سؤال کنید این آیه درباره چه کسى نازل شده است؟

و نیز از وى سؤال کنید آیه «وَلاینْفَعُکمْ نُصْحِی إِنْ أَرَدْتُ أَنْ أَنْصَحَ لَکمْ» درباره چه کسى نزول یافته است؟ و همچنین از او بپرسید آیه «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا» درباره چه کسى نازل گردیده است؟ آن مرد نزد ابن عباس آمد و از آیات مذکور از وى سؤال کرد.

ابن عباس به خشم افتاد و گفت: خیلى مایل بودم کسى که تو را براى جواب سؤال از این آیات نزد من فرستاده با او مواجه می‌شدم و از او سؤال می‌کردم که عرش چگونه و در چه وقت آفریده شده است، آن مرد نزد پدرم مراجعت کرد.

پدرم از او پرسید: آیا ابن عباس جواب سؤال تو را از آن آیات داده است؟ آن مرد گفت: نه، امام فرمود: اکنون که او جواب تو را نداده است، خودم به تو خواهم گفت. اما آیه «وَ مَنْ کانَ فِی هذِهِ أَعْمى » درباره خود او و پدرش عباس نازل شده است و نیز آیه «وَلاینْفَعُکمْ نُصْحِی إِنْ أَرَدْتُ أَنْ أَنْصَحَ لَکمْ» درباره پدرش عباس نزول یافته است[۱] و همچنین آیه «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا» درباره ما و اولاد عباس نازل گردیده است.[۲]

سپس امام به شرح خلقت عرش و کیفیت آفرینش آن پرداخت و آن مرد وقتى که شرح آن را شنید، براى ابن عباس که خواسته بود مشروحاً ذکر نمود.[۳]

تفسیر


نکات آیه

۱- کوردلان در دنیا، در آخرت نیز نابینا و راه گم کردگانند. (و من کان فى هذه أعمى فهو فى الأخرة أعمى و أضلّ سبیلاً)

۲- شخصیت و ماهیت اخروى انسان، بازتاب و نمودى از شخصیت دنیوى اوست. (و من کان فى هذه أعمى فهو فى الأخرة أعمى)

۳- گمراهان و راه نایافتگان دنیا، در آخرت در گمراهى افزون ترى فرو مى روند. (و من کان فى هذه أعمى فهو فى الأخرة أعمى و أضلّ سبیلاً)

۴- فرجام نیک و بد انسانها در آخرت، تابع عملکرد و بینش دنیوى آنان است. (و من کان فى هذه أعمى فهو فى الأخرة أعمى و أضلّ سبیلاً)

۵- حق ناپذیران، در صحنه آخرت متحیر و سرگردان مى شوند. (و من کان فى هذه أعمى ... أضلّ سبیلاً)

۶- ارزشمندى ابزار و امکانات معرفتى انسان، در گرو به کارگیرى آن در طریق حق است. (و من کان فى هذه أعمى فهو فى الأخرة أعمى) از اینکه خداوند، انسانى را که بیناست ولى بینش درست نیافته «أعمى» خوانده است، استفاده مى شود که چشم به عنوان وسیله معرفت آن گاه ارزشمند به حساب مى آید که در مسیرى بایسته و شایسته به کار گرفته شود.

روایات و احادیث

۷- «عن أبى جعفر(ع) فى قول الله عزّوجلّ: «و من کان فى هده أعمى فهو فى الأخرة أعمى و أضلّ سبیلاً» قال: من لم یدلّه خلق السماوات و الأرض و اختلاف اللیل و النهار و دوران الفلک و الشمس و القمر و الأیات العجیبات على أن وراء ذلک أمراً أعظم منه فهو فى الأخرة أعمى و أضلّ سبیلاً قال: فهو عمّا لم یعین أعمى و أضلّ;[۴] از امام باقر(ع) در باره سخن خداوند عزّوجلّ «و من کان فى هذه أعمى فهو فى الأخرة أعمى و أضلّ سبیلاً» روایت شده است که فرمود: کسى که آفرینش آسمانها و زمین و پى در پى درآمدن شب و روز و گردش فلک و خورشید و ماه و نشانه هاى عجیب، او را به این حقیقت راهنمایى نکند که در پس این آفرینش، حقیقتى بزرگ تر از آن وجود دارد; چنین شخص نابینا و گمراه، در آخرت نابیناتر و گمراه تر خواهد بود. [امام] فرمود: پس این شخص نسبت به چیزى که ندیده و تجربه نکرده است، نابیناتر و گمراه تر است».

۸- «عن أبى محمد(ع) ... یا إسحاق! انه من خرج من هذه الدنیا أعمى فهو فى الأخرة أعمى و أضلّ سبیلاً یا إسحاق لیس تعمى الأبصار و لکن تعمى القلوب التى فى الصدور...;[۵] از امام هادى(ع) روایت شده است که آن حضرت به اسحاق نوشت: اى اسحاق! [مراد از] کسى که از این دنیا نابینا بیرون رود، در آخرت نیز نابینا و گمراه تر است، یا اسحاق! نابینایى چشم نیست; بلکه کورى قلبهایى است که در سینه ها جاى دارد».

موضوعات مرتبط

  • ارزشها: ملاک ارزشها ۶
  • انسان: آثار شخصیت دنیوى انسان ها ۲; انسان ها در آخرت ۴; شخصیت اخروى انسان ها ۲
  • حق: اهمیت حق ۶; سرگردانى اخروى حق ناپذیران ۵
  • شناخت: ارزش ابزار شناخت ۶
  • عقیده: آثار عقیده ۴
  • عمل: آثار عمل ۴
  • فرجام: عوامل حُسن فرجام ۴; عوامل فرجام شوم ۴
  • کوردلان: کوردلان در آخرت ۱، ۷، ۸; کوردلان در دنیا ۱، ۷، ۸; گمراهى اخروى کوردلان ۱
  • گمراهان: گمراهان در آخرت ۳; گمراهان در دنیا ۳
  • گمراهى: مراتب گمراهى ۳

منابع

  1. ترجمه و نزول این آیه در صفحه ۴۵۷ و ۴۵۸ ذکر شده است.
  2. ترجمه و موضوع شأن و نزول این آیه در صفحه ۱۷۷ ذکر گردیده است.
  3. تفاسیر على بن ابراهیم و عیاشى و برهان.
  4. توحید صدوق، ص ۴۵۵، ح ۶، ب ۶۷; نورالثقلین، ج ۳، ص ۱۹۶، ح ۳۵۲.
  5. تحف العقول، ص ۴۸۴; بحارالأنوار، ج ۷۵، ص ۳۷۵- ، ح ۲.