النبإ ٣٦
ترجمه
| النبإ ٣٥ | آیه ٣٦ | النبإ ٣٧ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«جَزَآءً»: مفعول مطلق است. «عَطَآءً»: عطیّه و تفضّل الهی. بدل از (جَزَآءً) است. «حِسَاباً»: کافی و وافی. بسنده. یعنی نعمتها و عطیّه‌های خداوندی آن اندازه به بهشتیان می‌رسد که خواهند گفت: ما را بس! مصدر است و در معنی اسم فاعل، یعنی مُحاسِب. بدین معنی که بهشتیان را به گفتن: (حَسْبُنَا) می‌کشاند. صفت (عَطَآءً) است.
تفسیر
- آيات ۱۷ - ۴۰، سوره نباء
- اوصاف قيامت ، نباء عظيمى كه واقع خواهد شد
- توضيحى پيرامون به راه انداخته شدن كوه ها و سراب شدنشان (و سيرتالجبال فكانت سراباء)
- معناى ((احقاب )) كه درباره ماندن طاغيان در جهنم فرمود: ((لا بثين فيها احقابا))
- اشاره به مطابقت جزا با اعمال ، اعمالى كه ثبت و ضبط شده اند
- پاداش نيك متقين : نعمت هاى بهشتى
- بيان مقصود از اينكه فرمود: ((لا يملكون منه خطابا...))
- مراد از ((روح )) در: ((يوم يقوم الروح و الملئكه ....))
- منظور از كسانى كه در قيامت ((لا يتكلمون )) و مراد از استثناء: ((الا من اذن له الرحمن...))
- گفتارى درباره معناى روح و مراتب آن در قرآن
- رواياتى درباره معناى ((احقاب ))، مراد از ((روح ))، و... درذيل آيات گذشته
- ما هستيم آنها كه در قيامت اجازه سخن داشته شفاعت مى كنيم
نکات آیه
۱ - بهشت و نعمت هاى آن، پاداش و مزد تقواپیشگى است. (إنّ للمتّقین ... جزاء) «جزاء» مفعول مطلق و تأکید کننده مفاد «إنّ للمتّقین مفازاً» است.
۲ - خداوند، به اقتضاى ربوبیت خویش، تقواپیشگان را از پاداش هاى اخروى بهره مند مى سازد. (جزاء من ربّک)
۳ - پیامبر(ص)، فراهم آورنده زمینه دستیابى تقواپیشگان به پاداش هاى آخرت (ربّک) خطاب به پیامبر(ص) در «ربّک»، گویاى آن است که آن حضرت در رسیدن متقین به بهشت و نعمت هاى آن، نقش اساسى داشته است.
۴ - بهره مند ساختن تقواپیشگان از پاداش هاى آخرت، جلوه تدبیر خداوند در ترفیع بخشیدن به مقام پیامبر(ص) است. (ربّک) «ربّ» مصدر و به معناى تربیت است و مجازاً در معناى «تربیت کننده» استعمال مى شود (مفردات راغب). تأکید بر واژه «ربّک»، گویاى آن است که اعطاى پاداش به متقین، در راستاى تربیت پیامبر(ص) و افزودن رشد آن حضرت است.
۵ - پاداش هاى بهشتیان، عطا و تفضّل خداوند است. (عطاء) «عطاء» اسم مصدر و به معناى پرداختن و نیز به معناى چیزى است که به دیگرى پرداخته مى شود. راغب در «مفردات» مى گوید: «این کلمه به جایزه و بخشش اختصاص یافته است».
۶ - پاداش اعمال بندگان، بر خداوند الزامى نیست. (جزاء ... عطاء) توصیف نعمت هاى اخروى به دو وصف «جزاء» - که در مقابل عمل است - و «عطاء» - که بدون توجّه به عمل داده مى شود - حاکى از آن است که خداوند آنچه را در آخرت، برابر اعمال انسان به او مى دهد، از روى تفضّل و احسان است; نه این که انسان استحقاق آن را داشته باشد.
۷ - نعمت هاى اعطایى خداوند به بهشتیان، تأمین کننده تمام خواسته هاى ایشان است. (حسابًا) «حساباً» اسم مصدر براى «إحساب» است و «أحسب»; یعنى، عطا را افزایش داد تا حدى که دریافت کننده گفت: «حسبى» ;یعنى، مرا کافى است (تاج العروس) و ممکن است «حساباً» مصدر و به معناى محاسبه کردن باشد. در هر صورت به دلیل صفت بودن آن براى «عطاء»، معناى مصدرى ندارد; بلکه به معناى «مُحْسَب» (کافى) و یا «محسوب» (شمرده شده) است. در برداشت یاد شده، معناى اول مورد نظر است.
۸ - پاداش و عطاهاى خداوند به بهشتیان، داراى نظم و حسابى خاص و مناسب با درجات تقواى آنان است. (إنّ للمتّقین ... عطاء حسابًا) چنانچه «حساب» به معناى اسم مفعول (محاسبه شده) باشد، مراد از جزاء حساب شده، جزائى است که با میزان اعمال تقواپیشگان مناسب باشد.
موضوعات مرتبط
- بهشت: پاداش بهشت ۱; موجبات بهشت ۱; موجبات نعمتهاى بهشت ۱; ویژگیهاى نعمتهاى بهشت ۷
- بهشتیان: تأمین خواسته هاى بهشتیان ۷; منشأ پاداش بهشتیان ۵
- پاداش: تناسب پاداش با عمل ۸; منشأ پاداش ۶
- تقوا: پاداش تقوا ۱; مراتب تقوا ۸
- خدا: آثار ربوبیت خدا ۲; رد تکلیف بر خدا ۶; عطایاى خدا ۵; قانونمندى پاداشهاى خدا ۸; مراتب پاداشهاى خدا ۸; نشانه هاى ربوبیت خدا ۴
- عمل: پاداش عمل ۶
- متقین: پاداش اخروى متقین ۲، ۴; پاداش متقین ۸; زمینه پاداش اخروى متقین ۳
- محمد(ص): منشأ مقامات محمد(ص) ۴; نقش محمد(ص) ۳
