الفرقان ٥٩
ترجمه
| الفرقان ٥٨ | آیه ٥٩ | الفرقان ٦٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«سِتَّةِ أَیَّامٍ ... ثُمَّ اسْتَوی عَلَی الْعَرْشِ»: (نگا: اعراف / ). «الرَّحْمنُ»: دارای رحمت فراگیر. خدائی که دارای رحمت عظیم و لطف عمیم است. خبر مبتدای محذوف است و در حقیقت وصف دیگری برای (الْحَیِّ) است، و بنا به قاعده قطع تابعیّت، مرفوع شده است. «فَسْئَلْ بِهِ خَبِیراً»: درباره آن آفرینش و نیاز جهان به آفریدگار رحمان از دانشمند فرزانه‌ای بپرس تا از آن تو را مطّلع سازد. چه بسا اشاره به این باشد که در پرتو پیشرفت علوم خدا شناخته می‌گردد و پرده از چگونگی پیدایش جهان و ادوار آن برداشته می‌شود. چنان که امروزه پیدایش یکجا و ناگهانی مجموعه جهان از عدم را پنج بیلیون سال پیش تخمین می‌زنند (نگا: اللهُ یَتجَلّی فی عَصْرِ الْعِلْمِ، صفحه ، مقاله دکتر ادوارد لوترکیسیل، و صفحه ، مقاله دکتر رونالد روبرت‌کار). برخی ضمیر (ه) را به (الله) برمی‌گردانند. یعنی از من که خدایم بپرس، چرا که من آگاه و آشنایم. آگاهانه از آن آفرینش و نیاز جهان به آفریدگار جهان پرس‌وجو و بحث و فحص کن و تحقیق در این باره برایت مهمّ باشد. «خَبِیراً»: مفعول یا حال است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا... (۱) وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ... (۰) وَ مَا اخْتَلَفْتُمْ فِيهِ مِنْ... (۰) بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمٰنِ... (۳)
تفسیر
- آيات ۴۱ ۶۲، سوره فرقان
- بيان استهزاء كفار و پاسخ خداوند به اين عمل آنها
- مراد از معبود گرفتن هواى نفس و توضيحى درباره جمله : ((اتخذ الهه هويه ))
- نفى سمع و عقل از كفار و تشبيه آنان به چهار پايانبل هم اضل سبيلا
- تشبيه و تنظير جهل و ضلالت مردم و هدايت آنان به وسيله انبياء، به كشيدن سايه و...
- معناى ((مد الظل )) از نظر ديگر مفسرين
- اشاره به نعمت باد و آب باران
- مقصود از اينكه فرمود با قرآن با دشمنان جهاد كن (جاهدهم به جهادا كبيرا)
- تشبيه انقسام مردم به مؤ من و كافر، به آب دو دريا (يكى گوارا و ديگرى ناگوار) وبه خلقت زن و مرد از نطفه
- مقصود از استثنا ((الا من شاء ان يتخذ الى زبه سبيلا)) در آيه :((قل ما اسئلكم عليه من اجر الا من شاء...))
- نظر مفسرين درباره استثناء مذكور
- تنها وكيل و متصرف در امور بندگان خدا است كه داراى حيات و ملك و علم مطلق است
- معناى جمله ((الرحمن فسئل به خبيرا)) و اقوال مختلف مفسرين در اين باره
- حكايت استكبار مشركين از سجده براى خداوند و فزونى نفرتشان از آن
- بيان استغنا و تعزز خداوند در مقابل استكبار مشركين
- تنظير روشنگرى عالم روحانى و معنوى انسانها باارسال رسل ، به روشنگرى عالم طبيعت با شمس و قمر
- بحث روايتى (رواياتى در ذيل برخى آيات گذشته )
نکات آیه
۱ - خداوند، آفریدگار آسمان ها و زمین و پدیده هاى میان آنها است. (الذى خلق السموت و الأرض و ما بینهما)
۲ - جهان آفرینش، داراى آسمان هاى متعدد (السموت)
۳ - آفرینش آسمان ها و زمین در مدتى برابر شش روز (الذى خلق السموت و الأرض و ما بینهما فى ستّة أیّام)
۴ - آفرینش آسمان ها و زمین در شش دوره و مرحله بوده است. (الذى خلق السموت و الأرض و ما بینهما فى ستّة أیّام) کلمه «یوم»، در معناى مقدارى از زمان به کار مى رود (کوتاه باشد یا بلند). بنابراین مى توان گفت: «ستّة أیّام» به معناى شش دوره و مرحله است.
۵ - سراسر گیتى در سیطره و اقتدار بى چون و چراى خداوند (ثمّ استوى على العرش) «استواء» (مصدر «استوى») به معناى «استیلا» است. «عرش»; یعنى، تخت فرمانروایى. استیلا بر تخت حکومت، کنایه از سیطره کامل و اقتدار مطلق بر سراسر هستى است.
۶ - عرش، مرکز تدبیر و فرمانروایى جهان آفرینش (ثمّ استوى على العرش)
۷ - آفرینش جهان هستى (آسمان ها، زمین و...) جلوه اى از رحمانیت خداوند (الذى خلق السموت و الأرض ... الرحمن) برداشت فوق، بر این اساس استوار است که «الذى خلق» مبتدا و «الرحمان» خبر آن باشد; یعنى، آن کسى که جهان را آفرید، رحمان است و قهراً جهان، جلوه اى از رحمانیتش مى باشد.
۸ - آفرینش جهان هستى (آسمان ها، زمین و...) جلوه اى از حیات جاویدان خداوند (الحىّ الذى لایموت ... الذى خلق السموت و الأرض) برداشت فوق، بر این اساس استوار است که «الذى خلق» صفت براى »الحىّ» باشد.
۹ - تنها خداى رحمان، شایسته توکل کردن است. (و توکّل على الحىّ الذى لایموت ... الرحمن) برداشت فوق، بر این اساس استوار است که «الرحمان» خبر براى مبتداى مقدر (هو) - که به «الحىّ» بازمى گردد - باشد; یعنى، تنها به خداى حى - که او رحمان است - توکل کن ....
۱۰ - انسان ها، وظیفه دار سؤال کردن از افراد خبیر و آگاه در باره مبدأ و چگونگى آفرینش جهان هستى (آسمان ها، زمین و...) (الذى خلق السموت ... فسئل به خبیرًا) برداشت یاد شده، مبتنى بر این مطلب است که «فا» در «فسئل به خبیراً» جواب براى شرط مقدر و تقدیر آن چنین باشد: «إن شئت تحقیق ما ذکر فسئل به خبیراً». گفتنى است در برداشت فوق، مرجع ضمیر «به» خلق و استوا و «خبیراً» مفعول براى «فسئل» دانسته شد.
۱۱ - شناخت رحمانیت خداوند، تکلیفى بر عهده همگان (الرحمن فسئل به خبیرًا) برداشت فوق بر پایه دو نکته استوار است: ۱- «به» متعلق به «فسئل» باشد; که در این صورت «با» در «به»، به معناى «عن» خواهد بود. ۲- ضمیر «به»، به «الرحمان» بازگردد. گفتنى است پرسش کافران از رحمانیت خدا و اظهار بى اطلاعى از آن - که در آیه بعدى آمده است - مى تواند مؤید برداشت یاد شده باشد.
۱۲ - لزوم رجوع به افراد خبیر و آگاه در مسائل مربوط به معارف الهى، همچون مبدأ و چگونگى آفرینش آسمان ها و زمین (الحىّ الذى لایموت ... الذى خلق السموت ... الرحمن فسئل به خبیرًا)
موضوعات مرتبط
- آسمان: پرسش از خلقت آسمان ها ۱۰، ۱۲; تعدد آسمان ها ۲; خالق آسمان ها ۱; خلقت آسمان ها ۷، ۸; مدت خلقت آسمان ها ۳; مراحل خلقت آسمان ها ۴
- آفرینش: حاکم آفرینش ۵; خلقت آفرینش ۷، ۸; مرکز تدبیر آفرینش ۶
- اعداد: عدد شش ۳، ۴
- انسان: مسؤولیت انسان ها۱۰
- تکلیف: تکلیف همگانى ۱۱
- توکل: توکل بر خدا ۹
- خدا: اختصاصات خدا ۹; اهمیت خدا شناسى ۱۱; حاکمیت خدا ۵; خالقیت خدا ۱; رحمانیت خدا ۷، ۹، ۱۱; نشانه هاى جاودانگى خدا ۸; نشانه هاى رحمت خدا ۷
- زمین: پرسش از خلقت زمین ۱۰، ۱۲; خالق زمین ۱; خلقت زمین ۷، ۸; مراحل خلقت زمین ۴
- عرش: نقش عرش ۶
- علماى دینى: پرسش از علماى دینى ۱۰، ۱۲
- موجودات: خالق موجودات فضا ۱
