يَفْرُط
ریشه کلمه
- فرط (۸ بار)
قاموس قرآن
تقدم و جلو افتادن (مجمع) در لغت آمده: «فَرَطَ فُرُطاً: سَبَقَ وَ تَقَدَّمَ - فَرَطَ عَلَيْهِ فِى الْقَوْلِ فَرْطاً: اَسْرَفَ وَ تَقَدَّمَ» و آن با تجاوز و تعدى مىسازد. فارط و فرط (بر وزن فرس) پيشروى است كه قبل از كاروان براى اصلاح حوض و دلوها وارد آب شود. در دعا درباره مرگ فرزند صغير گويد: «اَللَّهُمَّ اجْعَلَهُ فَرَطاً» يعنى خدايا او را اجر متقدم و ثواب جلو افتاده گردان. [طه:45]. گفتند: خدايا مىترسيم كه فرعون بر ما پيشى گيرد و در عقوبت پيش از آنكه دعوتش كنيم، عجله كند و يا در تعذيب بنى اسرائيل طغيان نمايد. افراط: تجاوز بيشتر و تفريط كوتاهى و تقصير بيشتر است. [زمر:56]. اى حسرت بر آنچه در طاعت خدا تقصير و كوتاهى كردم [نحل:62]. «مُفْرَطُونَ» در قرآنها به صيغه مفعول است و به صيغه فاعل و ايضاً «مُفَرِّطُون» به كسر راء از باب تفعيل نيز خواندهاند. يعنى: ناچار آتش براى آنهاست و آنها پيش افتادگان (به آتش) اند مىشود از آيه فهميد كه آنانكه به خدا نسبت زائيدن و فرزند مىدهند پيش از ديگران به آتش وارد خواهند شد. [كهف:28]. فُرُط (بر وزن عنق) به معنى افراط و تجاوز است يعنى از هواى نفس پيروى كرده و كارش تجاوز و تعدى بود «الفرط: الامر المجاوز فيه عن الحد».
