۱۶٬۲۸۸
ویرایش
تفسیر:المیزان جلد۱۷ بخش۴۲: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
←معناى جمله: «فرحوا بما عندهم من العلم»
| خط ۱۱۵: | خط ۱۱۵: | ||
<span id='link345'><span> | <span id='link345'><span> | ||
==معناى جمله: | ==معناى جمله: «فَرِحُوا بِمَا عِندَهُم مِنَ العِلم» == | ||
«'''فَلَمَّا جَاءَتْهُمْ | «'''فَلَمَّا جَاءَتْهُمْ رُسُلُهُم بِالْبَيِّنَاتِ فَرِحُوا بِمَا عِندَهُم مِنَ الْعِلْمِ ...'''»: | ||
ضميرهاى هفتگانه جمع كه در اين آيه | ضميرهاى هفتگانه جمع كه در اين آيه است، همه به اقوام قبل از مشركان معاصر رسول خدا بر مى گردد. مراد از جملۀ «بِمَا عِندَهُم مِنَ العِلم»، اطلاعاتى است كه از زينت زندگى دنيا و فنون تدبيرى است كه براى به دست آوردن آن داشتند، و خداى سبحان، اين فنون تدبير را علم ناميده، تا بفهماند غير از آن علمى نداشتند. همچنان كه در جاى ديگر فرموده: «يَعلَمُونَ ظَاهِراً مِنَ الحَيَاةِ الدّنيَا وَ هُم عَنِ الآخِرَةِ هُم غَافِلُون». و نيز فرموده: «فَأعرِض عَمّن تَوَلّى عَن ذِكرِنَا وَ لَم يُرِد إلّا الحَيَاةَ الدّنيَا ذَلِكَ مَبلَغُهُم مِنَ العِلم». | ||
و مراد از فرحشان از علمى كه دارند، غرور و خودپسندى ناشى از زرنگى و علم ظاهرى | و مراد از فرحشان از علمى كه دارند، غرور و خودپسندى ناشى از زرنگى و علم ظاهرى است، كه در اداره زندگى خود دارند. و خودباختگى در مقابل اين اطلاعات و زرنگی ها، باعث شد كه از معارف حقيقى كه به وسيله رسولان خدا عرضه مى شود، اعراض كنند و آن را چيزى به حساب نياورند و مسخره كنند. و به همين جهت، دنبال جملۀ «وَ فَرِحُوا بِمَا عِندَهُم مِنَ العِلم» فرمود: «وَ حَاقَ بِهِم مَا كَانُوا بِهِ يَستَهزِؤُن». | ||
و در معناى | و در معناى جملۀ «فَرِحُوا بِمَا عِندَهُم مِنَ العِلم»، اقوال ديگرى نيز هست: | ||
يكى | يكى اين كه: مراد از «بِمَا عِندَهُم مِنَ العِلم»، عقايد فاسد و آراى باطلى است كه داشتند و آن را از نادانى، علم ناميدند، و به همان عقايد و آراى باطل خوشحالى مى كردند و بدين جهت، علم انبيا را تحقير مى نمودند. ولى خواننده عزيز خودش متوجه است، كه اين مفسر، تصويرى براى آيه كرده كه هيچ دليلى بر آن دلالت نمى كند. | ||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۷ صفحه ۵۴۰ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۷ صفحه ۵۴۰ </center> | ||
يكى ديگر | يكى ديگر اين كه: مراد از علم، علوم فلسفه يونان و دهرى مسلكان است كه دارندگان اين علوم، وقتى وحى آسمانى و معارف نبوى را مى شنيدند، اظهار بى اعتنايى مى كردند و به علم خود مى باليدند. اين تفسير هم، مانند تفسير قبلى است. به اضافۀ اين كه با احدى از امت هاى گذشته كه قرآن كريم در اين آيات سرگذشتشان را بيان مى كند، تطبيق نمى كند. چون نه امت نوح از فلاسفه يونان و دهرى مسلك بودند و نه قوم عاد، نه قوم ثمود و نه قوم ابراهيم، و لوط و شعيب و سايرين. | ||
يكى ديگر | يكى ديگر اين كه: اصل معناى آيه اين است كه: وقتى رسول هر امتى با بيّنات مى آمد، از آمدن علم انبيا خوشحال نمى شدند. چيزى كه هست، به جاى اين عبارت فرموده: «از جهلى كه خود داشتند، خوشحالى مى كردند»، و سپس از باب طعنه و تعريض به جاى كلمۀ «جهل»، علم را آورد و فرمود: «فَرِحُوا بِمَا عِندَهُم مِنَ العِلم». و اين تفسير، علاوه بر اين كه رو به راه نيست و از فهم دور است، اشكال وجه اول هم، بر آن وارد است. | ||
يكى ديگر | يكى ديگر اين كه: ضمير در «فَرِحُوا»، به كفار و ضمير در «عِندَهُم»، به رسولان بر مى گردد و معناى آن اين است كه: كفار به علمى كه نزد انبيا بود، خوشحالى مى كردند، يعنى خنده و مسخره مى نمودند. اشكال اين وجه، اين است كه لازمۀ آن، مختل شدن ضميرهايى است كه همه در يك سياق قرار دارند. مثل اين كه عبارت: «عوام، به علمى كه داشتند، خوشحالى مى كردند» را معنا كنيم به اين كه: «عوام، به علمى كه علما داشتند، به عنوان مسخرگى خوشحالى مى كردند». | ||
علاوه بر اين، خنده و مسخرگى كردن، خودش واژۀ مخصوص دارد، و معنا ندارد واژۀ «فَرَح: خوشحالى» را در آن به كار بگيرد. و به فرضى هم به خاطر جهاتى استعمال كنند، بايد قرينه اى در كلام بياورند و در آيه چنين قرينه اى نيست. | |||
اشكال اين | يكى ديگر اين است كه: دو ضمير در «فَرِحُوا» و در «عِندَهُم»، به «رُسُل» بر مى گردد و معناى آيه، اين است كه: رسولان وقتى به سر وقت قوم خود آمدند و ديدند كه چقدر جاهلند و تا چه حدى بر كفر وجود خود پافشارى دارند و نيز از همين جا فهميدند كه چه عاقبت بدى در پى دارند، شكر خدا را كردند كه مثل ايشان نيستند و به علمى كه خود داشتند، آن هم علم به حق، خوشحال گشتند. | ||
اشكال اين وجه، آن است كه: سياق آيات بهترين شاهد است بر اين كه اين آيه در مقام بيان حال كفار است، نه حال انبيا و مى خواهد بفرمايد: كفار بعد از آن كه انبيا به سراغشان مى رفتند، چه عكس العملى از خود نشان مى دادند و چگونه در اثر نپذيرفتن دعوت انبيا، كارشان به نزول عذاب كشيده شد و بعد از آمدن عذاب، ديگر ايمان سودى برايشان نداشت. | |||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۷ صفحه ۵۴۱ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۷ صفحه ۵۴۱ </center> | ||
اين سياق چه ربطى دارد به | اين سياق چه ربطى دارد به اين كه انبيا در مقايسۀ وضع خود با وضع مردم، خوشحال مى شدند از اين كه علوم حقّه اى دارند. علاوه بر اين، لازمۀ اين وجه نيز، اين است كه مرجع ضميرهاى يك سياق، مختلف شود. | ||
«'''فَلَمَّا رَأَوْا بَأْسنَا قَالُوا | «'''فَلَمَّا رَأَوْا بَأْسنَا قَالُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَحْدَهُ وَ كفَرْنَا بِمَا كُنَّا بِهِ مُشرِكِينَ'''»: | ||
كلمۀ «بأس»، به معناى شدت عذاب است. و بقيه الفاظ آيه، تفسير نمى خواهد. | |||
«''' | «'''فَلَم يَكُ يَنفَعُهُم إيمَانُهُم لَمّا رَأوا بَأسَنَا...'''»: | ||
و سود نبخشيدن ايمان بعد از ديدن | و سود نبخشيدن ايمان بعد از ديدن عذاب، براى اين است كه چنين ايمانى، اختيارى نيست و ارزشى ندارد. | ||
«''' | «'''سُنّتَ اللّهِ الّتِى قَد خَلَت فِى عِبَادِه'''» - يعنى: آن سنتى كه خداى تعالى در گذشته در بين بندگانش باب كرده، اين است كه توبۀ بعد از ديدن عذاب را قبول نكند. | ||
«'''وَ خَسِرَ هُنَالِكَ الكَافِرُون'''»: اين جاست كه كفار زيانكار مى شوند. | |||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۷ صفحه ۵۴۲ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۷ صفحه ۵۴۲ </center> | ||
<span id='link346'><span> | <span id='link346'><span> | ||
<center> «'''سوره فصّلت'''» </center> | <center> «'''سوره فصّلت'''» </center> | ||
