ریشه رجس
تکرار در قرآن: ۱۰(بار)
«رِجْس» در اصل، به معناى چیز ناپاک است و بعضى از مفسران معتقدند ریشه اصلى آن معناى وسیع ترى دارد، و به معناى هر چیزى است که باعث دورى و تنفر مى شود. و لذا به انواع پلیدى ها، نجاست ها و مجازات ها، «رِجْس» گفته مى شود; زیرا همه این امور موجب فاصله گرفتن انسان و تنفر او مى گردد. در هر صورت، این کلمه در آیه فوق مى تواند به معناى مجازات و عذاب الهى باشد و ذکر آن با جمله «قَدْ وَقَعَ» به صورت فعل ماضى اشاره به این است که به طور قطع شما مستحق عذاب شده اید و دامانتان را خواهد گرفت. و نیز ممکن است به معناى پلیدى و آلودگى روح باشد، یعنى آن چنان در گرداب انحراف و فساد فرو رفته اید که روح شما در زیر پوششى از آلودگى ها قرار گرفته است و به خاطر آن مشمول غضب خدا شده اید. «رِجْس» در لغت به معناى موجود پلید و ناپاک است، و به گفته «راغب» در «مفردات»، این پلیدى چهار گونه است: گاهى از نظر غریزه و طبع، گاهى از نظر فکر و عقل، گاهى از جهت شرع و گاهى از تمام جهات. و این که در بعضى از کلمات، «رجس» به معناى «گناه»، یا «شرک»، یا «بخل و حسد» و یا «اعتقاد باطل» و مانند آن تفسیر شده، در حقیقت بیان مصداق هایى از آن است، و گرنه مفهوم این کلمه، مفهومى عام و فراگیر است، و همه انواع پلیدى ها را ـ به حکم این که الف و لام در اینجا به اصطلاح «الف و لام جنس» است ـ شامل مى شود.
قاموس قرآن
پليد. راغب آن را شيى قذر و پليد گقته در مجمع از زجاج نقل شده كه رجس نام هر كار تنفّر آور است اقرب و صحاح نيز آن را پليد گفته و از فراء نقل مىكند كه آن نظير رجز است و شايد رجز و رجس يك چيزاند و سين به زاء بدل شده است. [توبه:125]. اما آنان كخه در قلوبشان مرض است پليدشان افزود. [انعام:125]. [مائده:90]. در قرآن مجيد چيزها و كارهائى كه با رجس توصيف شده به قرار زير است: خمر، قمار، بتها: از لام «مائده: 90)، ميته، خون، گوشت خوك، (انعام:145). [احزاب:33]. رجوع شود به «اهل» به نظر مىآيد در آيه مصدر است گر جه مصدر آن را رجاسة گفتهاند.
ریشه‌های نزدیک مکانی
کلمات مشتق شده در قرآن
| کلمه | تعداد تکرار در قرآن |
|---|---|
| رِجْسٌ | ۴ |
| الرِّجْسَ | ۴ |
| رِجْساً | ۱ |
| رِجْسِهِمْ | ۱ |
