جِدَال
«جِدالَ» از مادّه «جَدَلَ» به معناى گفتگوى توأم با نزاع است; و در اصل، به معناى محکم پیچیدن طناب است و از آنجا که طرفین گفتگوى آمیخته با نزاع، به یکدیگر مى پیچند و هر کدام مى خواهد سخن خود را به کرسى بنشاند، این واژه در آن به کار رفته است و با این که «جدال»، «مراء» و «حِجاج» (بر وزن لجاج) در معنا، شبیه یکدیگرند، ولى «جدال» براى باز گرداندن طرف از عقیده خود به کار مى رود. دانشمندان اسلامى براى این کلمه معانى متفاوتى گفته اند و به گفته مرحوم «علامه مجلسى»، در «بحار الانوار»، «جدال» بیشتر در مسائل علمى به کار مى رود. و نیز گاهى گفته شده که در «جدال»، هدف، تحقیر و عاجز کردن طرف مقابل است و نیز به حملات ابتدایى و گاه گفته اند که «جدال» در مسائل علمى است و گاه گفته اند: «جدال» اعم از جنبه دفاعى و تهاجمى در مقابل خصم است.
ریشه کلمه
- جدل (۲۹ بار)
قاموس قرآن
جدال. منازعه، مخاصه. [بقره:197] در حج، جماع و فسوق و منازعه نيست در نزد شيعه مراد از رفث، مقاربت و از فسوق دروغ و از جدال قسم خوردن است (مجمع). طبرسى در ذيل آيه 32 هود فرموده: جدال و مجادله به معنى مقابله با خصم است كه او را از رأى خود منصرف كند و آن از جدل به معنى تابيدن شديد است و مطلوب از جدال آنست كه طرف از رأى خود بر گردد. به هر حال، اين كلمه در مجادله حق و مجادله باطل و در مجادله به معنى دفاع در قرآن كريم به كار رفته است و همه در اصل معنى يكى است و فرق با مصاديق است [نساء:107] از كساني كه به خود خيانت مىكنند دفاع مكن [نساء:109] از آنها در پيش خدا روز قيامت كدام كس دفاع مىكند؟ [نحل:125] [هود:74]. [انفال:6] جدل: بر وزن فرس به معنى شدت خصومت است صحاح آن را اسم مصدر گفته است [كهف:54] نا گفته نماند اكثر استعمال اين صيغه در قرآن در منازعه و مخاصمه ناحق است .
