الْمَسْجُور
«راغب» در «مفردات» مى گوید: «سجر» (بر وزن فجر)، به معناى شعله ور ساختن آتش است.
براى «مسجور» از مادّه «سَجْر» دو معنا در لغت ذکر شده: یکى «برافروخته» و دیگرى «مملوّ». «راغب» در «مفردات» مى گوید: «سجر» (بر وزن فجر) به معناى شلعهور ساختن آتش است.
ریشه کلمه
- سجر (۳ بار)
قاموس قرآن
افروختن آتش. پركردن. راغب آن را تشديد آتش گفته. صحاح و قاموس آن را سرخ كردن تنور و پر از آب كردن نهر و غير آنها گفتهاند عبارت قاموس چنين است «سجر التنور: احماه و النهر:ملائه» زمخشرى آن را پر كردن گفته سجر التّنور يعنى آن را با آتش گيره و هيزم پر كرد. طبرسى رحمة اللّه ذيل آيه 72 غافر فرموده: اصل سجر انداختن هيزم در آتش است و در ذيل آيه 6 طور آن را پر كردن گفته و گويد: سجرت التّنور يعنى آن را از آتش پر كردم. در نهج البلاغه خطبه222 آمده «وَ تَجُّرُنى اِلى نارٍ سَجَرَها جَبّارُها لِغَضَبِهِ» كه به معنى افروختن و سرخ كردن است. خلاصه اينها، لفروختن و پر كردن است و اصل آن بنا به قول مجمع انداختن در آتش است [غافر:72]. معنى آيه يكى از اين سه تا است: سپس در آتش انداخته مىشود. سپس پر كرده مىشود در اتش. سپس در آتش سوخته مىشوند. مثل [فصّلت:40]، [طور:13]، [نوح:25]. * [طور:4-7]. ظاهراً مراد از بيت المعمور كعبه است به «عمر» رجوع شود. مراد از سقف مرفوع به قرينه [انبياء:32]. آسمان است و از على عليه السلام نيز نقل شده و بهر مسجور درياى گداخته و يا درياى مملوّ است. به گمان بيشتر مراد از بحر مسجور درياى مركز زمين درياى مذاب سهمگينى است كه از كثرت فشار مانند خمير و لاستيك مىباشد و چون كمى بالا آمد از فشار آن كاسته شده و به صورت موّاد مذاب آتشفشانى مىكند. در «رتق» نيز اين سخن گفته شد و چون آيات راجع به قيامت است و از آيات [زلزله:2]، [انشقاق:3و4] مىتوان بدست آورد كه در ابتداى قيامت مقدارى از آن مواد بيرون خواهد ريخت. * [تكوير:6]. و چون درياها افروخته و گداخته شوند بعيد است آن را پر شدن معنى كنيم زيرا در آينده آبى غير از آب درياها نخواهيم داشت كه روى آنها ريخته و پر شوند. آيه درباره مقدمات به بقين گداخته شدن درياها در اثر بزرگ شدن حجم خورشيد و يا تخليه نيروها است كه از به هم خوردن نظم فعلى به وجود خواهد آمد. اين مطلب را در رساله معاد از نظر قرآن و علم مشروحاً گفتهايم. همينطور است [انفطار:3]. كه شكافتن درياها در اثر كثرت حرارت خواهد بود قرآن فرموده: [معارج:8]. آسمان چون آهن گداخته و يا چون ته مانده روغن جوشان شود در اين صورت قهراً درياها افروخته و تبخير خواهند شد.
