ابراهيم ٣٦

رَبِ‌ إِنَّهُنَ‌ أَضْلَلْنَ‌ کَثِيراً مِنَ‌ النَّاسِ‌ فَمَنْ‌ تَبِعَنِي‌ فَإِنَّهُ‌ مِنِّي‌ وَ مَنْ‌ عَصَانِي‌ فَإِنَّکَ‌ غَفُورٌ رَحِيمٌ‌

ترجمه

پروردگارا! آنها [= بتها] بسیاری از مردم را گمراه ساختند! هر کس از من پیروی کند از من است؛ و هر کس نافرمانی من کند، تو بخشنده و مهربانی!

|پروردگارا! آنها بسيارى از مردم را گمراه كرده‌اند پس هر كه از من پيروى كرد بى‌گمان او از من است، و هر كه نافرمانى كرد همانا تو آمرزنده و مهربانى

پروردگارا، آنها بسيارى از مردم را گمراه كردند. پس هر كه از من پيروى كند، بى گمان، او از من است، و هر كه مرا نافرمانى كند، به يقين، تو آمرزنده و مهربانى.

پروردگارا، این بتان (و بت‌تراشان) بسیاری از مردم را گمراه کردند، پس هر کس (در راه توحید و خداپرستی) پیرو من است او از من است و هر که مخالفت من کند (و راه شرک و عصیان پوید اختیارش با توست که) تو خدای بسیار بخشنده و مهربانی.

پروردگارا! آن [بت] ها بسیاری از مردم را گمراه کردند، پس هر کسی از من [که یکتاپرست و حق گرایم] پیروی کند، یقیناً از من است، و هر کس از من نافرمانی کند [شایسته شدنش برای آمرزش و رحمت بسته به عنایت توست] زیرا تو بسیار آمرزنده و مهربانی.

اى پروردگار من، اينها بسيارى از مردم را گمراه كرده‌اند، پس هر كس كه از من پيروى كند از من است و هر كس فرمان من نبرد، تو آمرزنده و مهربانى.

پروردگارا آنها بسیاری از مردم را به گمراهی کشانده‌اند، پس هرکس از من پیروی کند از من است، و هر کس از من سرپیچی کند [امر او با توست که‌] تو آمرزگار مهربانی‌

پروردگارا، آنها

پروردگارا! این بتها بسیاری از مردم را گمراه ساخته‌اند. (خداوندا! من مردمان را به یکتاپرستی دعوت می‌کنم) پس هر که از من پیروی کند، او از من است، و هرکس از من نافرمانی کند (تو خود دانی، خواهی عذابش فرما و خواهی بر او ببخشا) تو که بخشاینده‌ی مهربانی.

«پروردگارم! آنان بسیاری از مردمان را بی‌چون گمراه کردند. پس هر کس از من پیروی کند بی‌گمان او از من است، و هر که مرا نافرمانی کند همواره تو بسی پوشنده‌ی رحمتگر بر ویژگانی.»

پروردگارا همانا آنها گمراه کردند بسیاری را از مردم پس هر که پیرویم کند همانا او از من است و هر که نافرمانیم کند همانا توئی آمرزنده مهربان‌

ابراهيم ٣٥	آیه ٣٦	ابراهيم ٣٧
سوره : سوره ابراهيم نزول : اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٦ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«عَصَانِی»: از من نافرمانی کرد. به راه من نرفت.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

إِنْ‌ تُعَذِّبْهُمْ‌ فَإِنَّهُمْ‌... (۱) وَ قَدْ أَضَلُّوا کَثِيراً وَ لاَ تَزِدِ... (۳)

مَا کَانَ‌ لِنَبِيٍ‌ أَنْ‌ يَکُونَ‌... (۰)

تفسیر

• آيات ۳۵ - ۴۱،سوره ابراهيم
• انعام به فرزندان ابراهيم (ع )، نمونه اى ديگر از انعام هاى خداى عزيز و حميد
• استظهار اينكه ابراهيم (ع ) دو بار از خداوند براى ((مكه )) امنيت طلبيده است
• امنيتى كه ابراهيم (ع ) براى مكه خواست امنيت تشريعى بوده است
• درخواست ابراهيم (ع ) از خدا كه او و فرزندانش را از بت پرستى دور بدارد
• مقصود از ((بنى )) كه ابراهيم (ع ) براى خود و آنان دورى از پرستش بتها را درخواستنمود
• مراد از تبعيت در جمله : ((فمن تبعنى فانه منى )) پيروى هم در اعتقاد و هم درعمل است
• ابراهيم (ع ) پيروى و تبعيت را ملاك انتساب افراد به خود دانست
• بى پايگى اشكالاتى كه درباره دعاى ابراهيم (ع ) مطرح شده
• ضعف پاسخهاى داده شده به اشكال فوق
• اشكال ديگرى بر كلام ابراهيم و بيان ضعف پاسخهاى داده شده به آن
• دعاى ابراهيم (ع ) بعد از بناى كعبه و ساخته و آباد شدن مكه بوده است
• نكته شايان توجه در دعاهاى ابراهيم (ع )
• دلالت آيه بر اينكه ((آزد)) پدر ابراهيم نبوده است
• (روايتى در ذيل آياتى كه دعاى ابراهيم (ع ) را حكايت مى كنند)

• آيه ۳۵ - ۴۱
• آيه و ترجمه
• تفسير :
• نكته ها :
• ۱ - آيا مكه در آن زمان شهر بود؟
• ۲ - امنيت سرزمين مكه :
• ۳ - چرا ابراهيم تقاضاى دورى از بت پرستى مى كند:
• ۴ - تابعان ابراهيم كيانند؟
• ۵ - وادى غير ذى ذرع و حرم امن خدا
• ۶ - تقاضاهاى هفتگانه ابراهيم
• ۷ - آيا ابراهيم براى پدرش دعا مى كند؟

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- از دیدگاه حضرت ابراهیم(ع)، بتها و بت پرستان عامل گمراهى بسیارى از مردم در عصر او بودند. (اجنبنى و بنىّ أن نعبد الأصنام . ربّ إنّهنّ أضللن کثیرًا من الناس)

۲- ابراهیم(ع) درصدد جلب محبت و لطف الهى براى استجابت دعایش (ربّ إنّهنّ أضللن) از اضافه کلمه «ربّ» به «یاء» متکلم و تکرار آن در دو آیه از سوى ابراهیم(ع) مى توان برداشت فوق را استفاده کرد.

۳- گمراه شدن مردم بسیارى به وسیله بتها و بت پرستان، انگیزه حضرت ابراهیم(ع) براى درخواست از خداوند جهت مصونیت خود و خاندانش از گرایش به آن آیین (و اجنبنى و بنىّ أن نعبد الأصنام . ربّ إنّهنّ أضللن کثیرًا من الناس) جمله «ربّ إنّهنّ...» در مقام تعلیل براى جمله «و اجنبنى و بنىّ...» است; یعنى، چون بت پرستان موجب گمراهى اغلب مردم شدند از تو درخواست مصونیت دارم.

۴- نگرانى حضرت ابراهیم(ع) از انحراف فرزندان خود و از گسترش کامل و نفوذ بى رقیب آیین شرک و بت پرستى در میان مردم عصر خویش (و اجنبنى و بنىّ أن نعبد الأصنام . ربّ إنّهنّ أضللن کثیرًا من الناس)

۵- بسیارى از مردم در عصر حضرت ابراهیم(ع)، گمراه و بت پرست بودند. (و اجنبنى و بنىّ أن نعبد الأصنام . ربّ إنّهنّ أضللن کثیرًا من الناس)

۶- شرک و بت پرستى، مظهر گمراهى و انحراف از مسیر حق و حقیقت است. (و اجنبنى و بنىّ أن نعبد الأصنام . ربّ إنّهنّ أضللن کثیرًا من الناس)

۷- لطف و عنایت خداوند در هدایت انسان مؤثر است. (و اجنبنى و بنىّ أن نعبد الأصنام . ربّ إنّهنّ أضللن کثیرًا من الناس) از اینکه حضرت ابراهیم(ع) از خداوند خواستار نجات فرزندانش شد، معلوم مى شود که عنایت و لطف خدا در هدایت مؤثر بوده و انسان نیازمند به آن است.

۸- رهروان حضرت ابراهیم(ع)، مانند جزیى از اعضاى خانواده او و محبوب اویند. (فمن تبعنى فإنه منّى)

۹- پایبندى به دین و عمل به دستورهاى آن، معیار ارزشمندى و ملاک دیندارى است، نه صرف ادعا و سخنورى. (فمن تبعنى فإنه منّى) «تبع» و «اتبع» به معناى گام نهادن در جاى پاى کسى و پیروى کردن همراه با دستورگیرى است (مفردات راغب).

۱۰- عصیان کنندگان از فرمانها و رهنمودهاى حضرت ابراهیم(ع)، هر چند از فرزندان او باشند، از تقرب به خداوند دور و فاقد منزلت هستند. (فمن تبعنى فإنه منّى و من عصانى فإنّک غفور رحیم)

۱۱- از دیدگاه حضرت ابراهیم(ع) پیوند دینى، بس ارزشمندتر و نیرومندتر از قرابت خویشاوندى است. (فمن تبعنى فإنّه منّى و من عصانى) برداشت فوق به این سبب است که حضرت ابراهیم(ع) پس از دعا براى فرزندان خود، پیروى از دستورها و رهنمودهاى خویش را ملاک ارزش و منزلت قرار داد.

۱۲- دیندارى، معیار اصلى وحدت، دوستى و تنظیم روابط میان انسانهاست. (فمن تبعنى فإنه منّى و من عصانى)

۱۳- حضرت ابراهیم(ع) الگو و مقتداى انسانها و سیر و سلوک او، معیار حق و درستى رفتار آنهاست. (فمن تبعنى فإنه منّى و من عصانى) از اینکه حضرت ابراهیم(ع) اطاعت و عصیان از فرمانهاى خود را ملاک ارزش و خوبى قرار داد و خداوند نیز این نکته را در مقام تحسین از او بیان فرمود، برداشت فوق به دست مى آید.

۱۴- ادب والا و عالمانه حضرت ابراهیم(ع) در سخن گفتن با خداوند متعال (و من عصانى فإنک غفور رحیم) از اینکه حضرت ابراهیم(ع) تکلیف مخالفان خود را به خدا واگذاشته است استفاده مى شود که عصیان از فرمان آن حضرت در حقیقت عصیان از امر خداست، پس حق تعیین تکلیف بندگان هم با اوست.

۱۵- شدت بردبارى حضرت ابراهیم(ع) در برخورد با مخالفان خویش (و من عصانى فإنک غفور رحیم) اینکه حضرت ابراهیم(ع) تکلیف مخالفان خود را به خدا واگذاشته و او را با صفت غفران و رحمت یاد کرده است، بیانگر شدت بردبارى اوست.

۱۶- شدت امیدوارى حضرت ابراهیم(ع) به غفران و رحمت الهى، حتى نسبت به مردم هدایت ناپذیر و مخالفان خود (و من عصانى فإنک غفور رحیم) از اینکه حضرت ابراهیم(ع) امر مخالفان خود را به خدا واگذاشته و صفت غفران و رحمت او را بر زبان جارى کرده است، برداشت فوق به دست مى آید.

۱۷- خداوند، غفور (بسیار آمرزنده) و رحیم (مهربان) است. (فإنک غفور رحیم)

۱۸- غفران و آمرزندگى خداوند، آمیخته با مهربانى است. (فإنک غفور رحیم) برداشت فوق مبتنى بر این است که «رحیم» در این آیه صفت براى «غفور» باشد.

روایات و احادیث

۱۹- «عن أبى عبدالله(ع) قال: من تولّى آل محمّد ... فهو من آل محمّد ... لا انه من القوم بأعیانهم و إنما هو منهم بتولّیه إلیهم و اتباعه إیّاهم و کذلک ... قول إبراهیم: «فمن تبعنى فإنه منّى ...»; از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمود: کسى که آل محمد را ولىّ خود قرار دهد ... پس او از آل محمد است ... نه آنکه در حقیقت از قوم آل محمد شود; بلکه او از آل محمد است، به خاطر آنکه آنان را ولىّ خود برگزیده است و از آنان تبعیت مى کند و چنین است ... سخن ابراهیم(ع): «فمن تبعنى فإنه منّى ...».

موضوعات مرتبط

• آل ابراهیم ۸:
• آل محمد(ص) ۱۹: آثار پیروى از آل محمد(ص)۱۹ ۱۹; آثار ولایت آل محمد(ص)۱۹ ۱۹
• آمرزشهاى خدا: امیدواران به آمرزشهاى خدا ۱۶
• ابراهیم(ع): ادب ابراهیم(ع) ۱۴; الگوگیرى از ابراهیم(ع) ۱۳; امیدوارى ابراهیم(ع) ۱۶; اهتمام ابراهیم(ع) به فرزندان ۳، ۴; اهتمام ابراهیم(ع) به محبت خدا ۲; بت پرستى مردم دوران ابراهیم(ع) ۵; بینش ابراهیم(ع) ۱;حلم ابراهیم(ع) ۱۵; دعاى ابراهیم(ع) ۲; شرک ستیزى ابراهیم(ع) ۴; عوامل گمراهى مردم دوران ابراهیم(ع) ۱; فضایل ابراهیم(ع) ۱۳، ۱۴، ۱۵، ۱۶; فلسفه دعاى ابراهیم(ع) ۳; گفتگوى ابراهیم(ع) با خدا ۱۴; گمراهى مردم دوران ابراهیم(ع) ۵; محبوبان ابراهیم(ع) ۸; محبوبیت پیروان ابراهیم(ع) ۸; نگرانى ابراهیم(ع) ۴
• اتحاد: ملاک اتحاد ۱۲
• ارزشها: ملاک ارزشها ۹
• اسماء و صفات: رحیم ۱۷; غفور ۱۷
• امیدواری: امیدواری به رحمت ۱۶ بت اضلال بت ها ۱
• بت پرستان ۵: اضلال بت پرستان ۵ ۱
• بت پرستى: آثار بت پرستى ۶;درخواست مصونیت از بت پرستى ۳; نگرانى از گسترش بت پرستى ۴
• تقرب: محرومان از تقرب به خدا ۱۰
• حقانیت: ملاک حقانیت ۱۳
• خدا: آثار لطف خدا ۷; آمرزشهاى خدا ۱۸; مهربانى خدا ۱۸
• خویشاوندى: ارزش روابط خویشاوندى ۱۱
• دوستى: ملاک دوستى ۱۲
• دین: عمل به تعالیم دین ۹
• دیندارى: استقامت در دیندارى ۹; ملاک دیندارى ۹; نقش دیندارى ۱۲
• روابط دینى: ارزش روابط دینى ۱۱
• شرک: آثار شرک ۶; نگرانى از گسترش شرک ۴ عصیان عصیان از ابراهیم(ع) ۱۰
• عصیانگران: محرومیت عصیانگران ۱۰
• گمراهان ۵:
• گمراهى: موارد گمراهى ۶
• مخالفان: روش برخورد با مخالفان ۱۵
• هدایت: عوامل هدایت ۷