الأعراف ١٤١
ترجمه
الأعراف ١٤٠ | آیه ١٤١ | الأعراف ١٤٢ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«یَسُومُونَکُمْ»: به شما میرساندند و میچشاندند. «سُوءَالْعَذَابِ»: بدترین عذاب و شکنجه. «بَلآءٌ»: امتحان و آزمایش.
تفسیر
- آيات ۱۳۸ - ۱۵۴، سوره اعراف
- اشاره به اينكه بنى اسرائيل مردمى مادى و حس گرا و تحت تاءثير مرام بت پرستىقبطيان بوده اند.
- برهانى كوتاه و لطيف در بيان مصنوع نبودن خداى تعالى
- مواعده خداوند با موسى (ع )
- معناى رؤ يت در كلام موسى (ع ): رب ارنى انظر اليك
- مراد از رؤ يت در درخواست موسى (ع ): (( ربّ ارنى انظر اليك (( و در آيات مشابه ديگر،علم ضرورى است
- حقيقت علم ضرورى كه از آن به رؤ يت تعبير مى شود
- تعبير از اينگونه معلومات به رؤ يت تعبيرى است شايع ؛ در مواردى كه تعبير (( رؤ يتخدا(( آمده است خصوصياتى ذكر شده كه مراد از رؤ يت را مى رساند.
- حاصل سخن در مراد از رؤ يت در كلام خدا
- علم ضرورى مخصوص به خداى تعالى ، حقيقتى است كه قرآن پرده از آن برداشته است .
- نفى رؤ يت خدا (( لن ترانى (( مربوط به دنيا است و معناى نفى رؤ يت نفى طاقت وقدرت بر آن است .
- مراد از تكلم خدا با موسى (ع ) و چگونگى آن
- تورات نسبت به معارف و شرايعى كه مورد نياز بشر است كتاب كاملى نيست
- مقصود از جمله : (( ساءريكم دارالفاسقين (( در آيه شريفه و وجوهى كه در معناى آنگفته شده است
- وجه تقييد تكبر و امثال آن به (( بغير الحق ((
- حبط عمل و بى اجر بودن آن ، خود يك نحو كيفر است
- اشاره به ماجراى گوساله پرستيدن بنى اسرائيل
- معناى جمله : (( و لمّا سقط فى ايديهم ...(( در آيه شريفه
- معناى جمله : (( اعجلتم امر ربّكم ((
- رفتار تند موسى (ع ) با هارون (ع ) بعد از بازگشتن به سوى بنىاسرائيل و مواجه شدن با گوساله پرستى
- رفتار حضرت موسى (ع ) با برادرش هارون منافاتى با عصمت آن حصرت ندارد!
- وجوهى كه مفسرين براى اين عمل حضرت موسى (ع ) بيان كرده اند.
- چرا با اين كه موسى (ع ) قبل از بازگشت از ميقات از گوساله پرستى بنىاسرائيل خبر داشته غضبناك نشد؟
- رواياتى در ذيل (اجعل لنا الها كما لهم آلهة )
- روايتى پيرامون نحوه سخن خداوند با موسى عليه السلام
- دو روايت در مورد تقاضاى موسى (ع ) رؤ يت خداوند را
- گفتگوها و مشاجرات علماء و اهل بحث اشاعره و معتزله درباره درخواست رؤ يت توسط موسى
- بيان ضعف روايتى كه مى گويد موسى (ع ) از زبان قومش تقاضاى رؤ يت كرد
- تجلى خدا تعالى فى حد نفسه امر ممكنى است ولى كسى و چيزى تابتحمل آن را ندارد
- دو نكته ديگر كه از روايت استفاده مى شود.
- رواياتى ديگر در مورد تقاضاى رؤ يت ، تجلى براى جبلّ، صعقه موسى ، دكّجبل و...
- يكى از (كروبين ) وسطه تجلى خدا شده است
- رواياتى درباره الواح تورات و گوساله پرستى بنىاسرائيل
- بحث روايتى (پاره اى از روايات از ائمه عليهم السلام در معناى رؤ يت قلب )
- اصطلاح (( ظلّ(( و (( ظلال (( در لسان اهل بيت عليهم السلام
- همانطور كه مقصود از رؤ يت ، ديدن به چشم نيست ، مقصود ايمان قلبى از راهاستدلال هم نيست
- چند روايت درباره حجاب بين خدا و خلق
- روايتى از امام صادق (ع ) درباره معرفت به خدا
- انحصار معرفت به خدا در فكر واستدلال ، خودجهل به خدا و شرك خفى به او است
- در علم به هر چيزى نخست علم به آفريدگار آنحاصل مى شود و محال است كه خداى تعالى شناخته نشود
- توضيح فقرات ديگرى از روايت كه معرفت با واسطه به خدا را شرك دانسته است
نکات آیه
۱- بنى اسرائیل همواره تحت سیطره خاندان فرعون به شکنجه هایى سخت گرفتار بودند. (و إذ أنجینکم من ءال فرعون یسومونکم سوء العذاب) «سَوْم» مصدر «یسومون» به معناى تحمیل کردن است. اضافه «سوء» به «العذاب» اضافه صفت به موصوف است ; یعنى: العذاب السوء.
۲- خداوند با بعثت موسى، بنى اسرائیل را از سیطره فرعونیان و شکنجه هاى سهمگین آنان رها ساخت. (و إذ أنجینکم من ءال فرعون یسومونکم سوء العذاب) در جمله «هو فضلکم» (او شما را برترى بخشید)، برترى دادن تنها به خداوند نسبت داده شده است، ولى در جمله دوم «أنجیناکم» (ما شما را نجات دادیم) نسبت نجات بخشى به ضمیر «نا» (یعنى ما) داده شده است. از این مقابله مى توان فهمید که خداوند در نجات بخشى نظر به اسباب نیز دارد که به مناسبت، سبب آن بعثت حضرت موسى است. بنابراین «أنجیناکم» یعنى ما با بعثت موسى شما را نجات دادیم.
۳- نجات از سیطره فرعونیان و عذابهاى ایشان، خاطره اى براى بنى اسرائیل و شایسته همواره به یاد داشتن (و إذ أنجینکم من ءال فرعون یسومونکم سوء العذاب) «إذ» مفعول به براى فعل مقدّر «اذکروا» است.
۴- موسى(ع) با تکیه بر لطف خداوند به بنى اسرائیل در نجات بخشى آنان از شکنجه فرعونیان، لزوم پرستش خداى یگانه و پرهیز از گرایش به شرک را به آنان گوشزد کرد. (قال أغیر اللّه أبغیکم إلهاً ... و إذ أنجینکم من ءال فرعون) برداشت فوق بر این اساس است که مفاهیم ذکر شده در آیه مورد بحث برگرفته از سخنان موسى باشد و مخاطبان اصلى آن همان مردمى باشند که پس از عبور از دریا به بت پرستى گرایش پیدا کردند.
۵- توجه به نعمتهاى الهى، موجب پایدارى انسان بر توحید و پرهیز وى از گرایش به شرک و بت پرستى است. (قال أغیر اللّه أبغیکم إلهاً ... و إذ أنجینکم)
۶- فرعونیان، پسران بنى اسرائیل را مى کشتند و زنانشان را زنده باقى مى گذاشتند. (یقتلون أبناءکم و یستحیون نساءکم) «تقتیل» (مصدر یقتلون) به معناى کثرت کشتار است و «استحیاء» به معناى باقى گذاردن بر زندگانى است.
۷- کشتار گسترده پسران و زنده نگه داشتن زنان، سخت ترین شکنجه فرعونیان بر بنى اسرائیل (یسومونکم سوء العذاب یقتلون أبناءکم و یستحیون نساءکم) جمله «یقتلون أبناءکم و یستحیون نساءکم» مى تواند تفسیر جمله قبل باشد ; یعنى منظور از «سوء العذاب» همان کشتار فرزندان و باقى گذاشتن زنان است. همچنین مى تواند بیان مصداقى از آن باشد ; یعنى فرعونیان عذابهایى بر شما تحمیل کردند ; از جمله کشتار فرزندان و زنده گذاشتن زنان. بر این مبنا ذکر ویژه دو عذاب یاد شده، به سبب شدت بیشتر آن بوده است.
۸- زنان بنى اسرائیل به سبب کشتار وسیع فرزندانشان به دست فرعونیان، لذت حیات و زنده ماندن از آنان سلب شده بود. (یسومونکم سوء العذاب یقتلون أبناءکم و یستحیون نساءکم) «زنده گذاشتن زنان» به عنوان یک عذاب براى قوم بنى اسرائیل است که از جمله آن قوم، خود زنان هستند. و چون مجرد زنده گذاشتن عذاب تلقى نمى شود، با توجه به اینکه «یستحیون» پس از «یقتلون» آمده، مى توان گفت کشتن فرزندان به گونه اى بوده که زنان، یعنى مادران جامعه، از زنده ماندن خودشان و دیدن قتل فجیع فرزندانشان در رنج و عذاب بودند. آوردن «نساء» در مقابل «أبناء» مى تواند این احتمال را تأیید کند.
۹- استثمار زنان بنى اسرائیل هدف فرعونیان از زنده نگاه داشتن ایشان* (یسومونکم سوء العذاب ... یستحیون نساءکم) استثمار زنان، توجیه و احتمال دیگرى است بر اینکه چرا زنده گذاشتن زنان به عنوان یک عذاب مطرح شده است.
۱۰- خداوند با گرفتار ساختن بنى اسرائیل به عذابهاى سهمگین فرعونى، آنان را آزمونى بزرگ مبتلا ساخت. (یسومونکم سوء العذاب ... و فى ذلکم بلاء من ربکم عظیم) کلمه «بلاء» مى تواند به معناى آزمون و نیز به معناى نعمت باشد. مشارالیه «ذلکم» یا عذاب است و یا رهایى از آن. در برداشت فوق «بلاء» به معناى آزمون و «ذلکم» اشاره به خود عذاب گرفته شده است.
۱۱- خداوند با رهاسازى بنى اسرائیل عصر موسى از شکنجه هاى سخت فرعونى، آنان را مورد آزمایشى سنگین قرار داد. (و إذ أنجینکم ... و فى ذلکم بلاء من ربکم عظیم) برداشت فوق مبتنى بر این است که «بلاء» به معناى آزمون و «ذلکم» اشاره به رهایى از عذاب باشد.
۱۲- نجات از شکنجه فرعونیان، از نعمتهاى بزرگ خداوند براى بنى اسرائیل (و إذ أنجینکم ... و فى ذلکم بلاء من ربکم عظیم) در برداشت فوق «بلاء» به معناى نعمت و «ذلکم» اشاره به رهاسازى از عذاب که از «أنجیناکم» استفاده مى شود گرفته شده است.
۱۳- انسان با سختیها و نعمتها و تفضلات الهى، مورد آزمایش خداوند قرار مى گیرد. (و فى ذلکم بلاء من ربکم عظیم)
۱۴- آزمون انسانها با سختیها، برخاسته از مقام ربوبى خدا و در جهت رشد و تربیت آنان (و فى ذلکم بلاء من ربکم عظیم)
۱۵- حاکمیت خواست خداوند بر تاریخ و رخدادهاى آن (و إذ أنجینکم ... و فى ذلکم بلاء من ربکم عظیم)
موضوعات مرتبط
- امتحان: ابزار امتحان ۱۳، ۱۴ ; امتحان با سختى ۱۳، ۱۴ ; امتحان با شکنجه ۱۱ ; امتحان با نعمت ۱۳
- بتپرستى: موجبات اجتناب از بتپرستى ۵
- بنى اسرائیل: ابتلاى بنى اسرائیل ۱۰ ; استثمار زنان بنى اسرائیل ۹ ; استحیاى زنان بنى اسرائیل ۶، ۷، ۹ ; امتحان بنى اسرائیل ۱۰، ۱۱ ; تاریخ بنى اسرائیل ۱، ۲، ۳، ۶، ۷، ۸، ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۲ ; رنج زنان بنى اسرائیل ۸ ; شکنجه بنى اسرائیل ۱، ۲، ۴، ۷، ۱۰، ۱۱ ; قتل پسران بنى اسرائیل ۶، ۷، ۸ ; منشأ نجات بنى اسرائیل ۲ ; نجات بنى اسرائیل ۳، ۴، ۱۱، ۱۲ ; نعمتهاى بنى اسرائیل ۱۲
- تاریخ: عبرت از تاریخ ۳ ; محرک تاریخ ۱۵ ; منشأ تحولات تاریخ ۱۵
- تربیت: زمینه تربیت ۱۴
- توحید: زمینه توحید عبادى ۴ ; موجبات استقامت بر توحید ۵
- خدا: افعال خدا ۲، ۱۰، ۱۱ ; امتحان خدا ۱۰، ۱۱، ۱۳ ; لطف خدا ۴ ; مظاهر ربوبیت خدا ۱۴ ; مشیّت خدا ۱۵ ; نعمتهاى خدا ۱۲
- ذکر: آثار ذکر نعمت ۵ ; تاریخ ذکر ۳ ; ذکر نعمتهاى خدا ۵
- رشد: زمینه رشد ۱۴
- شرک: عوامل اجتناب از شرک ۴، ۵
- فرعون: شکنجههاى فرعون ۱۰، ۱۱
- فرعونیان: آدمکشى فرعونیان ۶، ۸ ; استثمارگرى فرعونیان ۹ ; حاکمیت فرعونیان ۱، ۳ ; شکنجههاى فرعونیان ۱، ۲، ۳، ۴، ۷ ; ظلم فرعونیان ۶ ; فرعونیان و بنى اسرائیل ۱
- موسى(ع): بعثت موسى(ع) ۲ ; تعالیم موسى(ع) ۴ ; قصه موسى(ع) ۲ ; موسى(ع) و بنى اسرائیل ۴