النساء ٦٥

فَلاَ وَ رَبِّکَ‌ لاَ يُؤْمِنُونَ‌ حَتَّى‌ يُحَکِّمُوکَ‌ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ‌ ثُمَ‌ لاَ يَجِدُوا فِي‌ أَنْفُسِهِمْ‌ حَرَجاً مِمَّا قَضَيْتَ‌ وَ يُسَلِّمُوا تَسْلِيماً

ترجمه

به پروردگارت سوگند که آنها مؤمن نخواهند بود، مگر اینکه در اختلافات خود، تو را به داوری طلبند؛ و سپس از داوری تو، در دل خود احساس ناراحتی نکنند؛ و کاملا تسلیم باشند.

پس نه، به پروردگارت سوگند، ايمان نمى‌آورند مگر اين كه در اختلافى كه دارند تو را داور كنند و آن‌گاه در دلشان از حكمى كه كرده‌اى ملالى نيابند و بى‌چون و چرا تسليم شوند

ولى چنين نيست، به پروردگارت قسم كه ايمان نمى‌آورند، مگر آنكه تو را در مورد آنچه ميان آنان مايه اختلاف است داور گردانند؛ سپس از حكمى كه كرده‌اى در دلهايشان احساس ناراحتى [و ترديد] نكنند، و كاملاً سرِ تسليم فرود آورند.

نه چنین است، قسم به خدای تو که اینان (به حقیقت) اهل ایمان نمی‌شوند مگر آنکه در خصومت و نزاعشان تنها تو را حَکَم کنند و آن‌گاه به هر حکمی که کنی اعتراض نداشته، کاملاً (از دل و جان) تسلیم (فرمان تو) باشند.

به پروردگارت سوگند که آنان مؤمن حقیقی نخواهند بود، مگر آنکه تو را در آنچه میان خود نزاع واختلاف دارند به داوری بپذیرند؛ سپس از حکمی که کرده ای دروجودشان هیچ دل تنگی و ناخشنودی احساس نکنند، وبه طور کامل تسلیم شوند.

نه، سوگند به پروردگارت كه ايمان نياورند، مگر آنكه در نزاعى كه ميان آنهاست تو را داور قرار دهند و از حكمى كه تو مى‌دهى هيچ ناخشنود نشوند و سراسر تسليم آن گردند.

چنین نیست و سوگند به پروردگارت که ایمان نیاورده‌اند مگر آنکه در اختلافی که دارند تو را داور کنند، آنگاه در آنچه داوری کردی هیچ دلتنگی در خود نیابند و به خوبی [به حکم تو] گردن بگذارند

نه، به پروردگارت سوگند كه ايمان ندارند تا تو را در آنچه ميانشان گفت‌وگو و اختلاف است داور كنند و آنگاه در جانهاى خويش از آنچه داورى كرده اى هيچ دلتنگى نيابند و براستى بر آن گردن نهند.

امّا، نه! به پروردگارت سوگند که آنان مؤمن بشمار نمی‌آیند تا تو را در اختلافات و درگیریهای خود به داوری نطلبند و سپس ملالی در دل خود از داوری تو نداشته و کاملاً تسلیم (قضاوت تو) باشند.

پس نه، (چنان نیست‌.) به پروردگارت قسم که ایمان نمی‌آورند، تا آنکه تو را در آنچه میانشان مایه‌ی مشاجره است به داوری برگمارند؛ سپس از حکمی که کرده‌ای در دل‌هاشان احساس تنگی (و تردید) نکنند و کاملاً سر تسلیم فرود آورند.

نه چنین است به پروردگار تو سوگند ایمان نیارند به تو تا به داوری بگزیندت در آنچه سرزده است بینشان و سپس نیابند در دلهای خویش چاره‌ای از آنچه تو قضاوت کرده‌ای و تسلیم شوند تسلیم شدنی‌

النساء ٦٤	آیه ٦٥	النساء ٦٦
سوره : سوره النساء نزول : اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢١ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«شَجَرَ»: درگرفت. کشمکش و اختلاف شد. «حَرَجاً»: دلتنگی، ناراحتی. «قَضَیْتَ»: داوری کردی.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ مَا کَانَ‌ لِمُؤْمِنٍ‌ وَ لاَ... (۴)

النَّبِيُ‌ أَوْلَى‌ بِالْمُؤْمِنِينَ‌... (۳)

تفسیر

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- تأکید و سوگند خداوند بر بى ایمانى کسانى که حاکمیّت پیامبر (ص) را در اختلافات نپذیرند. (فلا و ربّک لا یؤمنون حتّى یحکّموک فیما شجر بینهم)

۲- سوگند خداوند به ربوبیّت خویش نسبت به پیامبر (ص) (فلا و ربّک)

۳- خداوند، مربى و تربیت کننده پیامبر (ص) (فلا و ربّک)

۴- مقام والاى پیامبر (ص)، در پیشگاه خداوند (فلا و ربّک) اضافه «ربّ» به ضمیر خطاب، اضافه تشریفیّه است و حکایت از مقام والاى مخاطب دارد.

۵- مردم، وظیفه دار مراجعه به پیامبر (ص) براى داورى و حلّ کلیّه مشاجرات (فلا و ربّک لا یؤمنون حتّى یحکّموک فیما شجر بینهم)

۶- ربوبیّت الهى، منشأ تربیت پیامبر (ص) براى تصدّى مقام قضاوت و حکومت (فلا و ربّک لا یؤمنون حتّى یحکّموک) برداشت فوق از کاربرد کلمه «ربّ» و اضافه آن به ضمیر خطاب استفاده شده است.

۷- قضاوت، از شؤون پیامبر (ص) و رهبران الهى است. (فلا و ربّک لا یؤمنون حتّى یحکّموک فیما شجر بینهم)

۸- پذیرش حاکمیّت قضایى پیامبر (ص) در مشاجرات و التزام قلبى به حکم آن حضرت، از علایم ایمان (فلا و ربّک لا یؤمنون حتّى یحکّموک فیما شجر بینهم ثمّ لا یجدوا فى انفسهم حرجاً ممّا قضیت)

۹- مراجعه به غیر پیامبر (ص) براى حلّ اختلافات، نشانه بى ایمانى است. (فلا و ربّک لا یؤمنون حتّى یحکّموک فیما شجر بینهم)

۱۰- ناخشنودى از حکم پیامبر (ص) در مشاجرات، نشانه بى ایمانى است. (ثمّ لا یجدوا فى انفسهم حرجاً ممّا قضیت) «حرج» به معناى ضیق و تنگى، و حرج در نفس به معناى دلتنگى و ناخشنودى است.

۱۱- تسلیم همه جانبه در برابر پیامبر (ص) و احکام قضایى آن حضرت، از علایم ایمان (فلا و ربّک لا یؤمنون حتّى یحکّموک ... و یسلّموا تسلیماً)

۱۲- تسلیم همه جانبه در برابر احکام الهى، از علایم ایمان (فلا و ربّک لا یؤمنون حتّى یحکّموک ... و یسلّموا تسلیماً) تفریع جمله «فلا و ربّک» بر مطالب بیان شده در آیات پیشین (اطیعوا اللّه ... )، بیانگر این است که ملاک تسلیم در برابر احکام قضایى پیامبر (ص) پیروى کردن از فرامین خداوند است.

۱۳- تسلیم نبودن در برابر احکام قضایى پیامبر (ص)، نشانه بى ایمانى است. (فلا و ربّک لا یؤمنون حتّى یحکّموک ... و یسلّموا تسلیماً)

۱۴- تسلیم در برابر احکام و داوریهاى حاکمان حق، از علایم ایمان است.* (فلا و ربّک لا یؤمنون حتّى یحکّموک ... و یسلّموا تسلیماً) چون امر قضاوت همیشگى و احکام قرآن جاودانى است و پیامبر (ص) در همه ادوار حضور ندارد، بنابراین آیه مزبور شامل همه رهبران الهى و جانشینان بحق آن حضرت خواهد بود.

۱۵- لزوم تسلیم در برابر رهبران الهى* (فلا و ربّک لا یؤمنون حتّى یحکّموک ... و یسلّموا تسلیماً)

روایات و احادیث

۱۶- گفتارها و باورهاى تردیدآمیز در کیفیّت افعال الهى و کردار و سلوک پیامبر (ص) از سوى مدّعیان بندگى خداوند، نشانه شرک آنان (لا یؤمنون حتّى یحکّموک ... و یسلّموا تسلیماً) امام صادق (ع) فرمود: لو انَّ قوماً عبدوا اللّه ... ثمّ قالوا لشىء صنعه اللّه او صنعه رسول اللّه (ص) الّا صنع خلاف الّذى صنع؟ او وجدوا ذلک فى قلوبهم لکانوا بذلک مشرکین. سپس آن حضرت آیه فوق را تلاوت فرمود ... .

موضوعات مرتبط

• اختلاف: مرجع حلّ اختلاف ۸، ۹
• ایمان: آثار ایمان ۸، ۱۱، ۱۲، ۱۴
• تکلیف: عمل به تکلیف ۱۲
• خدا: ربوبیّت خدا ۲، ۳، ۶ ; سوگند خدا ۱، ۲ ; شک در افعال خدا ۱۶
• رهبرى: تسلیم به رهبرى ۱۴، ۱۵ ; رهبرى حق ۱۴ ; رهبرى دینى ۱۵ ; شؤون رهبرى ۷ ; قبول قضاوت رهبرى ۱۴ ; قضاوت رهبرى ۷
• شرک: علایم شرک ۱۶
• کافران:۱
• کفر: علایم کفر ۹، ۱۰، ۱۳
• محمّد (ص): تسلیم به محمّد (ص) ۱۱ ; تقرّب محمّد (ص) ۴ ; حکومت محمّد (ص) ۶ ; ردّ قضاوت محمّد (ص) ۱، ۱۳ ; شک در محمّد (ص) ۱۶ ; عصیان از محمّد (ص) ۹، ۱۳ ; فضایل محمّد (ص) ۲، ۴، ۶ ; قبول قضاوت محمّد (ص) ۸ ; قضاوت محمّد (ص) ۵، ۶، ۷، ۸، ۱۱ ; محمّد (ص) و حلّ اختلاف ۵ ; مربّى محمّد (ص) ۳، ۶
• مردم: مسؤولیت مردم ۵
• مقرّبان:۴