البقرة ٢٨٤
ترجمه
| البقرة ٢٨٣ | آیه ٢٨٤ | البقرة ٢٨٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«إِن تُبْدُوا»: اگر آشکار سازید. «أَوْ تُخْفُوهُ»: یا این که آن را پنهان دارید. «یُحَاسِبْکُم بِهِ اللهُ»: خداوند برابر آن شما را بازخواست می‌کند. یعنی: نیّت بد خود را چه آشکار سازید و چه پنهان دارید؛ یا اعمال زشت خویش را چه آشکارا و چه نهانی انجام دهید، خدا در برابر آن شما را مورد بازخواست قرار می‌دهد.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ إِنْ تَجْهَرْ بِالْقَوْلِ... (۱)
آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنْزِلَ... (۲) لاَ يُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلاَّ... (۲) قُلْ إِنْ تُخْفُوا مَا فِي... (۹) وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى... (۰) يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَ يُثْبِتُ... (۱)
تفسیر
- آيات ۲۸۴ ، سوره بقره
- توضيح معناى : ((و ان تبدوا ما فى انفسكم او تخفوه ))و بيان اينكه خداوند انسانها را به جهت احوال و ملكات نفسانى منشاء اعمال محاسبه مى كند
- اقوال نادرستى كه در تفسير آيه : ((ان تبدو ما فى انفسكم ..و))گفته شده است
- بحث روايتى : (روايات مختلف و معارضى كه در باره نسخ يا عدم نسخ آيه ((ان تبدو:)) آمده است
- نقد روايات مذكوره و اثبات بطلان قول به منسوخ شدن به آيه كريمه ((ان تبدو))
نکات آیه
۱ - تنها خداوند مالک تمام موجودات آسمانها و زمین است. (للّه ما فى السّموات و ما فى الارض)
۲ - توجّه به مالکیّت مطلقه الهى، زمینه اجراى عدل و قسط و اجراى احکام او در روابط مالى و اقتصادى (اذا تداینتم بدین ... و ان کنتم على سفر ... للّه ما فى السّموات و ما فى الارض)
۳ - خداوند، حسابگر آنچه آدمى در دل دارد; خواه آدمى آن را آشکار نماید و یا پنهان سازد. (و ان تبدوا ما فى انفسکم او تخفوه یحاسبکم به اللّه)
۴ - هشدار خداوند به کتمان کنندگان شهادت و حسابرسى گناه آنان (و من یکتمها فانّه اثم قلبه ... و ان تبدوا ما فى انفسکم او تخفوه یحاسبکم به اللّه)
۵ - منویات و ملکات نفسانیه انسان، مورد محاسبه خداوند (و ان تبدوا ما فى انفسکم ... یحاسبکم به اللّه) «ما فى النفس»، علاوه بر منویّات، مى تواند شامل ملکات نفسانیه (مانند شجاعت و بخل و ...) نیز بشود. بنابراین احتمال که «فى انفسکم»، متعلق به استقرار باشد; نه وجود تنها. و مستقر در نفس همان ملکات است.
۶ - نفس و درون آدمى، منشأ و سرچشمه اعمالِ وى (و ان تبدوا ما فى انفسکم او تخفوه) جمله «ان تبدوا ... » دلالت بر این معنا دارد که اعمال بیرونى همان است که در درون و نفس بوده است. یعنى اعمال بیرونى، مظهر همان نفس و درون آدمى است.
۷ - خداوند، مالک انسان و اعمال و نیّات وى (للّه ما فى السّموات و ما فى الارض و ان تبدوا ما فى انفسکم او تخفوه یحاسبکم به اللّه)
۸ - مالکیّت مطلق الهى، علت و دلیل سلطه وى به اعمال و نیّات انسان و محاسبه آنها (للّه ما فى السّموات و ما فى الارض و ان تبدوا ما فى انفسکم او تخفوه یحاسبکم به اللّه) جمله «للّه ما فى السّموات ... » به منزله تمهیدى است براى «ان تبدوا ... » یعنى خداوند مالک حقیقى همه چیز است که از جمله آنها، اعمال و نیّات انسان مى باشد. و چون مالک حقیقى است، قادر به محاسبه نیّات و اعمال آدمى است.
۹ - خداوند پس از محاسبه اعمال و نیّات انسان، وى را یا عفو خواهد کرد و یا عذاب. (و ان تبدوا ... فیغفر لمن یشاء و یعذّب من یشاء)
۱۰ - بخشش گناهان انسان و یا عقاب وى، به مشیّت الهى است. (فیغفر لمن یشاء و یعذّب من یشاء)
۱۱ - تقدم غفران و رحمت الهى، بر قهر و عذاب وى* (فیغفر لمن یشاء و یعذّب من یشاء) از تقدیم ذکرى غفران بر عذاب استفاده شده است.
۱۲ - کیفر انسانها، بازتاب و نتیجه اعمال آنهاست. (و ان تبدوا ما فى انفسکم ... یحاسبکم به اللّه ... و یعذّب من یشاء)
۱۳ - استفاده قرآن از روش خوف و رجا در تربیت انسانها (یحاسبکم به اللّه فیغفر لمن یشاء و یعذّب من یشاء)
۱۴ - خداوند، قادر بر محاسبه اعمال و نیّات انسان و آمرزش و عذاب او (و ان تبدوا ... یحاسبکم به اللّه فیغفر ... و یعذّب ... و اللّه على کلّ شىء قدیر)
۱۵ - قدرت مطلقه الهى (و اللّه على کلّ شىء قدیر)
۱۶ - خداوند، قدیر است. (و اللّه على کلّ شىء قدیر)
موضوعات مرتبط
- آسمان: مالک آسمان ۱
- اسماء و صفات: قدیر ۱۶
- انسان: عمل انسان ۷، ۸، ۹، ۱۴ ; مالک انسان ۷ ; نیّت انسان ۳، ۵، ۷، ۸، ۹، ۱۴
- تربیت: روش تربیت ۱۳
- ترس: ترس و امید ۱۳
- تکلیف: عمل به تکلیف ۲
- خدا: آمرزش خدا ۱۱، ۱۴; حسابرسى خدا ۳، ۴، ۵، ۸، ۹، ۱۴ ; رحمت خدا ۱۱ ; عذاب خدا ۱۱، ۱۴ ; عفو خدا ۹ ; قدرت خدا ۱۵، ۱۶ ; کیفر خدا ۹ ; مالکیت خدا ۱، ۲، ۷، ۸ ; مشیّت خدا ۱۰; هشدارهاى خدا ۴
- رفتار: پایه هاى رفتار ۶
- روابط مالى:۲
- زمین: مالک زمین ۱
- عدالت: برپایى عدالت ۲
- علم: آثار علم ۲
- عمل: آثار عمل ۱۲ ; زمینه عمل ۲ ; کیفر عمل ۱۲
- گناه: آمرزش گناه ۱۰ ; کیفر گناه ۱۰
