البقرة ٢٨١
ترجمه
البقرة ٢٨٠ | آیه ٢٨١ | البقرة ٢٨٢ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«تُرْجَعُونَ»: بازگشت داده میشوید. از مصدر (رَجْع وَ رُجْعی) به معنی: إعاده و برگشت دادن؛ نه از مصدر (رُجُوع) به معنی: برگشتن. «تُوَفَّی کُلُّ نَفْسٍ»: به هر کسی اجر و پاداش اعمالش به تمام و کمال داده میشود.
تفسیر
- آيات ۲۸۱ - ۲۷۵ ، سوره بقره
- در اسلام در باره هيچ يك از گناهان مانند ربا خوارى و حكومت دشمنان دين بر جامعه اسلامى سخت گيرى و تشديد نشده است
- معناى ((مخبط)) شدن انسان و منحرف شدن او از راه مستقيم و نظام عقلائى زندگى
- توضيح اينكه ربا خوار، مخبت ، و خارج از نظام صحيح زندگى است
- و استدلالى قوى و بجا عليه ربا خواران با استفاده از سخن خودشان ، در آيه شريفه
- پنج نكته در آيه ((الذين ياءكلون الربا...))
- آيه شريفه دلالت دارد بر اينكه بعضى از ديوانگى ها بر اثر مس شيطان رخ مى دهد
- سخن بعضى از مفسرين مبنى بر عدم انكار ديوانه شدن با مس شيطان
- بيان نادرستى آن سخن و رد دلائل آن
- نادرستى گفته برخى از مفسرين كه گفته اند تشبيه ربا خوار به جن زده بيان حال ربا خواران در روز قيامت است
- سخن صاحب المنار در رد نظر آن مفسران
- به خطا رفتن صاحب المنار در بيان معناى تشبيهى كه در آيه شده است
- وجه تشبيه بيع به ربا، نه بلعكس در سخن رباخوارن : ((قالو انما البيع مثل الربا))
- حرمت ربا و حليت بيع و ساير احكام الهى تابع مصالح و مفاسد مى باشد
- جمله : ((فمن جائه موعظة من ربه ...)) در باره همه اعمال زشت قبل از ايمان و توبه است و شامل همه مسلمين در تمام اعصار مى باشد
- به اين جمله استناد كرده اند
- معناى جمله : ((يمحق الله الربا و يربى الصدقات خدا ربا را نابود مى كند و صدقات را نمو و زيادت مى دهد))
- دو نكته در بيان آثار گناهان و زشتى ها در فرد و اجتماع و آثار شوم ربا خوارى در عصر حاظر
- فرق بين رباى انفرادى و رباى اجتماعى
- بيان ضعف چند قول كه در تفسير جمله ((يمحق الله الربا و يربى الصدقات ))گفته شده است
- معناى جنگيدن ربا خوار با خدا و رسول (ص ) و جنگيدن خدا و رسول با رباخوار
- بحث روايتى (شامل رواياتى در ذيل آيات مربوطه به ربا و عذاب رباخوار
- دو روايت در بيان مراد از مؤ عظه در (فمن جاءه مؤ عظة من ربه ...)
- روايتى در ذيل آيه (يمحق الله الربوا و...)
- روايتى در ارتباط با (و ذروا ما بقى من الربوا...)
- رواياتى در ذيل (و ان كان ذو عسرة ...)
- بحث علمى (تحليل علمى ربا و مفاسد اجتماعى و اختصادى آن با اشاره اى به : تاريخچه ملكيت ، قيمت گذارى ، پول ، معاملات ...)
- معناى ربا و ربا خوارى و آثار شوم آن
- بحث علمى ديگر (گفتار غزالى پيرامون طلا و نقره (درهم و دينار) و معاملات ربوى در آنها)
- اشكالاتى بر نظريات غزالى در باره طلا و نقره و مسئله ربا
نکات آیه
۱ - لزوم خوف آدمى از فرجام اعمال ناشایست خویش در قیامت (و اتّقوا یوماً ترجعون فیه الى اللّه)
۲ - قیامت، هنگامه اى عظیم و دهشتناک براى نابکاران (و اتّقوا یوماً ترجعون فیه الى اللّه) آوردن «یوماً» به صورت نکره، اشاره به عظمت آن روز دارد.
۳ - قیامت، روز بازگشت انسانها به سوى خداوند. (و اتّقوا یوماً ترجعون فیه الى اللّه)
۴ - خداوند، مبدأ و منتهاى آدمیان (ترجعون فیه الى اللّه) مبدأ بودن خدا با توجّه به معناى «رجع» است که به معنى بازگشت به مبدأ است.
۵ - قیامت، روز دریافت کامل نتیجه اعمال (کیفر و پاداش) (ثمّ توفّى کلّ نفس ما کسبت) «توفّى» به معناى دریافت کامل است.
۶ - ماندگارى و فناناپذیرى اعمال دنیوى انسان (ثمّ توفّى کلّ نفس ما کسبت) چون اسناد «توفّى» به خود اعمال است، نه خصوص پاداش و کیفر آنها; بنابراین اعمال باید محفوظ و باقى باشد تا دریافت شود.
۷ - پاداش و کیفر کامل اعمال انسانها، پس از بازگشت به سوى خداوند در قیامت (و اتّقوا یوماً ترجعون فیه الى اللّه ثمّ توفّى کلّ نفس ما کسبت) برخى مفسّرین برآنند که مضاف از کلمه «ما کسبت» حذف شده است; یعنى پاداش و کیفر اعمال خویش را دریافت مى کنند، نه خود اعمال و کردار را.
۸ - توجّه به قیامت و خوف از آن، بازدارنده آدمى از اعمال ناشایست (ربا و ... ) و ترغیب کننده او به اعمال شایسته (انفاق، صدقه و ... ) (یا ایّها الّذین امنوا اتّقوا اللّه و ذروا ما بقى من الرّبوا ... و ان تصدقوا خیر ... و اتقوا یوماً ترجعون فیه الى اللّه)
۹ - در قیامت به کسى ستم نمى شود. (نه از ثواب او کاسته و نه بر عقاب او افزوده مى گردد.) (توفّى کل نفس ما کسبت و هم لا یظلمون)
موضوعات مرتبط
- انسان: فرجام انسان ۴ ; منشأ انسان ۴
- انفاق: تشویق به انفاق ۸
- انگیزش: عوامل انگیزش ۸
- ایمان: آثار عملى ایمان به آخرت ۸
- بازگشت به خدا: ۳، ۷
- پاداش: پاداش اخروى ۵
- ترس: آثار ترس ۸ ; ترس از قیامت ۸ ; ترس پسندیده ۸
- دوراندیشى: اهمیّت دوراندیشى ۸
- رباخوارى: موانع رباخوارى ۸
- صدقه: تشویق به صدقه ۸
- عصیان: کیفر عصیان ۲
- علم: آثار علم ۸
- عمل: بقاى عمل ۶ ; پاداش عمل ۵، ۷ ; زمینه عمل صالح ۸ ; فرجام عمل ناپسند ۱
- قیامت: ظلم در قیامت ۹ ; عدالت در قیامت ۹ ; ویژگى قیامت ۲، ۳، ۵، ۹
- کیفر: کیفر اخروى ۵