الزخرف ٦٥
| کپی متن آیه |
|---|
| فَاخْتَلَفَ الْأَحْزَابُ مِنْ بَيْنِهِمْ فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْ عَذَابِ يَوْمٍ أَلِيمٍ |
ترجمه
| الزخرف ٦٤ | آیه ٦٥ | الزخرف ٦٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الأحْزَابُ»: (نگا: مریم / ).
تفسیر
- آيات ۵۷ - ۶۵، سوره زخرف
- تفسير و شاءن نزول آيه : ((و لما ضرب ابن مريم مثلا اذا قومك منه يصدون )) و وجوه مختلفى كه در اين باره گفته اند
- سخن ديگر مفسرين در تفسير آيه شريفه
- نقد و بررسى روايت مذكور
- توجيهات ديگرى براى آيه و اشكالات آنها
- گفتار طبرسى در مجمع البيان بعد از نقل وحده تغيير آيه
- ردّ استبعاد كمالات عيسى (ع ) توسط مشركين ، و بيان امكان تزكيه انسان تا سر حدّ ملكگونه شدن
- مقصود از اينكه ((عيسى علم به قيامت است ))
تفسیر نور (محسن قرائتی)
فَاخْتَلَفَ الْأَحْزابُ مِنْ بَيْنِهِمْ فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْ عَذابِ يَوْمٍ أَلِيمٍ «65»
پس از ميان مردم گروه‌هايى اختلاف نمودند، پس واى بر كسانى كه ظلم كردند از عذاب روز دردناك.
نکته ها
حضرت عيسى عليه السلام وظيفه داشت كه پاره‌اى از اختلافات را حل كند، ولى همين كه دعوت خود را شروع كرد، درباره خود او نيز اختلافات جديدى رخ داد. لِأُبَيِّنَ لَكُمْ بَعْضَ الَّذِي تَخْتَلِفُونَ فِيهِ ... فَاخْتَلَفَ الْأَحْزابُ مِنْ بَيْنِهِمْ
پیام ها
1- اصلى‌ترين پيام حضرت عيسى، دعوت مردم به يكتاپرستى است. «إِنَّ اللَّهَ هُوَ رَبِّي وَ رَبُّكُمْ»
2- نظارت و تدبير امور تنها از آنِ خداست. «إِنَّ اللَّهَ هُوَ رَبِّي»
3- پرستش مخصوص كسى است كه امور به دست اوست. «رَبِّي وَ رَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُ»
جلد 8 - صفحه 471
4- پرستش هر چيز و هر كس جز خداوند، بيراهه رفتن است. «فَاعْبُدُوهُ هذا صِراطٌ مُسْتَقِيمٌ»
5- بندگى خداوند و پيروى از رهبر آسمانى يك حقيقت است. «وَ أَطِيعُونِ ... هذا صِراطٌ مُسْتَقِيمٌ» «1»*، فَاعْبُدُوهُ ... هذا صِراطٌ مُسْتَقِيمٌ
6- اختلاف، مايه‌ى دورى از راه مستقيم است. «هذا صِراطٌ مُسْتَقِيمٌ- فَاخْتَلَفَ الْأَحْزابُ»
7- ايجاد تفرقه و اختلاف بعد از روشنگرى انبيا ظلم است. فَاخْتَلَفَ الْأَحْزابُ ...
فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ ظَلَمُوا
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
فَاخْتَلَفَ الْأَحْزابُ مِنْ بَيْنِهِمْ فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْ عَذابِ يَوْمٍ أَلِيمٍ (65)
فَاخْتَلَفَ الْأَحْزابُ: پس اختلاف كردند جماعتى كه فرق متعدده شدند بعد از حضرت عيسى مانند نسطوريه و ملكانيه و مرقوسيه و شمعونيه، مِنْ بَيْنِهِمْ:
از ميان آنهائى كه امت عيسى عليه السلام بودند، يعنى آن احزاب از جمله كسانى بودند كه آن حضرت بر آنها مبعوث بود، فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ ظَلَمُوا: پس واى بر كسانى كه ظلم كردند به سبب اختلاف احزاب، مِنْ عَذابِ يَوْمٍ أَلِيمٍ: از عذاب روزى كه عذاب آن روز دردناك است، يعنى روز قيامت.
تبصره:
اين مقدمه ثابت شده كه آيات قرآنى عبرت به عموم لفظ است نه خصوص سبب، بنابراين گرچه آيه در باره امت حضرت عيسى عليه السلام باشد لكن مفادش عام است نسبت به امت حضرت ختمى مرتبت صلّى اللّه عليه و اله در هر عصر و زمان تا روز قيامت، پس تهديد و تحذير عظيمى است به كسانى كه
جلد 11 - صفحه 492
در عصر اخير تشكيل احزاب مختلفه نمودند و هر يك مرام مستقلى براى خود اتخاذ و جمعيتى هم براى اغراض شخصيه با خود همراه كه در نتيجه اختلاف بين جمعيت مسلمانان و منجر به نزاع و فساد قتل و غارت و هتك، و حال آنكه خداى آنها يكى و پيغمبر آنها يكى و كتاب آنها يكى؛ آيا خداى تعالى امر به اختلاف نموده، اينها اطاعت خدا كنند، يا خدا نهى از اختلاف فرموده اينها مخالفت خدا و ظلم به خود و غير بنمايند: «فاختلف الاحزاب من بينهم فويل للذين ظلموا من عذاب يوم اليم» پس واى بر اين اشخاص از عذاب دردناك روز قيامت.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ إِنَّهُ لَعِلْمٌ لِلسَّاعَةِ فَلا تَمْتَرُنَّ بِها وَ اتَّبِعُونِ هذا صِراطٌ مُسْتَقِيمٌ (61) وَ لا يَصُدَّنَّكُمُ الشَّيْطانُ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ (62) وَ لَمَّا جاءَ عِيسى بِالْبَيِّناتِ قالَ قَدْ جِئْتُكُمْ بِالْحِكْمَةِ وَ لِأُبَيِّنَ لَكُمْ بَعْضَ الَّذِي تَخْتَلِفُونَ فِيهِ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُونِ (63) إِنَّ اللَّهَ هُوَ رَبِّي وَ رَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُ هذا صِراطٌ مُسْتَقِيمٌ (64) فَاخْتَلَفَ الْأَحْزابُ مِنْ بَيْنِهِمْ فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْ عَذابِ يَوْمٍ أَلِيمٍ (65)
ترجمه
و همانا او علمى است براى قيامت پس شك نياوريد در آن و پيروى كنيد مرا اينست راه راست
و باز ندارد البتّه شما را شيطان همانا او براى شما دشمنى آشكار است
و هنگاميكه آمد عيسى با دلائل روشن گفت بتحقيق آوردم براى شما حكمت را و تا بيان كنم برايتان بعضى از آنچه را كه اختلاف ميكنيد در آن پس بترسيد از خدا و فرمان بريد مرا
همانا خدا او است پروردگار من و پروردگار شما پس بپرستيد او را اينست راه راست
پس اختلاف كردند دسته‌هائى از ميانشان پس واى بر آنانكه ستم كردند از عذاب روزى دردناك.
تفسير
گفته‌اند وجود حضرت عيسى باعتبار نزولش از آسمان در آخر الزّمان موجب علم بروز قيامت و نزديك شدن موعد آنست و بعضى گفته‌اند قرآن موجب علم بقيامت است با قامه دليل و برهان و بودن آن كتاب پيغمبر آخر الزّمان ولى مستفاد از روايات ائمه اطهار آنستكه وجود امير المؤمنين عليه السّلام در وقت رجعت موجب علم بروز قيامت و نزديك شدن وقت آنست و بعضى لعلم بفتح عين و لام قرائت نموده‌اند و در اينصورت دلالت آيه بر مراد واضح‌تر است چون علم بمعناى نشانه است و بودن آنحضرت مثل عيسى عليه السّلام در آيات سابقه بيان شد و در هر حال بايد در قيامت شك ننمود چون و قوعش بعقل و نقل مسلّم است و متابعت از احكام خدا نمود و بر صراط مستقيم كه ولايت امير المؤمنين عليه السّلام است ثابت بود و نبايد گول شيطان را خورد و از پيروى حقّ بازماند چون او دشمن آشكارى براى بنى آدم است و قمّى ره صدّ شيطان را بباز داشتن دومى انسانرا از متابعت امير المؤمنين عليه السّلام تفسير فرموده و چون در آيات سابقه ذكرى از حضرت عيسى بميان آمد خداوند شمه‌ئى از احوال او را بيان فرموده كه او از طرف خداوند با معجزات دالّه بر نبوت آمد
جلد 4 صفحه 613
نزد بنى اسرائيل و گفت من براى شما حكمت و علم بمعارف حقّه الهيّه آوردم و آمدم كه بيان نمايم براى شما بعضى از احكام دينى را كه شما در آن اختلاف داريد نه آنچه را مسلّم و معلوم بر همه است و نه احكام دنيوى و موضوعات خارجى را كه بيان آن از وظيفه انبيا خارج است پس از خدا بترسيد و اطاعت كنيد مرا كه اطاعت من اطاعت خدا است و او پروردگار من و شما است و بايد عبادت نمود او را و توحيد راه راست ببهشت است پس چندى نگذشت كه بنى اسرائيل اختلاف نمودند در باره آنحضرت و دسته‌ها و احزاب متعدّده شدند بعضى گفتند او خدا است و بعضى گفتند پسر خدا است و بعضى گفتند شريك خدا است و بعضى گفتند العياذ باللّه كذّاب و حرامزاده بود و اينها همه ستم نمودند بآنحضرت و بعذاب اليم جهنّم گرفتار شدند فقط يكدسته گفتند او پيغمبر خدا و روح او است و بآسمان صعود نمود و روزى بيايد كه نزول نمايد و بامام زمان اقتدا كند و نصارى تماما به تبع او مسلمان شوند و اين دسته در حدّ اعتدال و ميانه‌روى نسبت بآنحضرت معتقد شدند و اهل نجات و سعادتند.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
فَاختَلَف‌َ الأَحزاب‌ُ مِن بَينِهِم فَوَيل‌ٌ لِلَّذِينَ ظَلَمُوا مِن عَذابِ يَوم‌ٍ أَلِيمٍ (65)
پس اختلاف كردند احزاب در مورد عيسي از ميانه خود پس واي بر كساني که ظلم كردند از عذاب دردناك.
نظير اينکه آيه در سوره مريم آيه 39 که مي‌فرمايد فَاختَلَف‌َ الأَحزاب‌ُ مِن بَينِهِم فَوَيل‌ٌ لِلَّذِينَ كَفَرُوا مِن مَشهَدِ يَوم‌ٍ عَظِيم‌ٍ و در اينجا لِلَّذِينَ ظَلَمُوا مِن عَذابِ يَوم‌ٍ أَلِيمٍ تعبير فرموده و ما در مجلد هشتم اينکه تفسير صفحه 440 شرح كرده‌ايم و در اينکه جا هم تذكر مي‌دهيم.
فَاختَلَف‌َ الأَحزاب‌ُ حزب عبارت از جماعتي است که داراي يك مسلك و يك مذهب هستند و بقيه احزاب را لعن و طرد مي‌كنند و در مورد عيسي اما نصاري که چندين حزب شدند يك حزب که آنها را يعقوبيه مي‌گويند عيسي را خدا دانستند چنانچه در قرآن مي‌فرمايد لَقَد كَفَرَ الَّذِين‌َ قالُوا إِنَّ اللّه‌َ هُوَ المَسِيح‌ُ ابن‌ُ مَريَم‌َ- مائده آيه 17- يك حزب که آنها را نسطوريه گويند عيسي را إبن اللّه گفتند که مي‌فرمايد وَ قالَت‌ِ النَّصاري المَسِيح‌ُ ابن‌ُ اللّه‌ِ- توبه آيه 30- يك حزب جزو- اقانيم ثلاثه مي‌دانند که مي‌فرمايد لَقَد كَفَرَ الَّذِين‌َ قالُوا إِنَّ اللّه‌َ ثالِث‌ُ ثَلاثَةٍ- مائده آيه 77- يك حزب يهود که مسيح را حرامزاده و زنازاده مي‌دانند و اختلافات
جلد 16 - صفحه 52
ديگر که در بين آنها است که پيغمبر (ص) فرمود: امت موسي هفتاد و يك فرقه شدند يك فرقه اهل نجات و هفتاد اهل نار و عذاب و امت عيسي هفتاد و دو فرقه يك فرقه اهل نجات بقيه اهل آتش و امت من هفتاد و سه فرقه مي‌شوند يك فرقه اهل نجات بقيه هلاكت.
مِن بَينِهِم با يكديگر که هر كدام بقيه را لعن و طرد مي‌كنند و باطل مي‌دانند.
فَوَيل‌ٌ لِلَّذِينَ ظَلَمُوا زيرا هم كافر شدند و هم ظلم به دين و ساير احزاب و هم سجود كردند.
مِن عَذابِ يَوم‌ٍ أَلِيمٍ در سوره مريم مِن مَشهَدِ يَوم‌ٍ عَظِيم‌ٍ يوم القيامت که هم رسوايي دارد و هم عذاب دردناك و انحاء عذاب‌ها و آلام قيامت را در سرتاسر قرآن بيان فرموده و ما در مجلد سوّم كلم الطيب از صفحه 165 الي صفحه 179 بيان كرده‌ايم.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 65)- اما عجب این که با این همه تأکیدات باز هم «گروههایی از میان آنها (در باره مسیح) اختلاف کردند» (فَاخْتَلَفَ الْأَحْزابُ مِنْ بَیْنِهِمْ).
بعضی او را خدا می‌پنداشتند که به زمین نازل شده! بعضی دیگر فرزند خدایش می‌خواندند.
بعضی او را یکی از اقنومهای سه گانه (سه ذات مقدس اب و ابن و روح القدس) می‌دانستند.
تنها گروهی که در اقلیت بودند او را بنده خدا و فرستاده او می‌شمردند، ولی سر انجام عقیده اکثریت غالب شد مسأله تثلیث و خدایان سه گانه، جهان مسیحیت را فرا گرفت.
در پایان آیه آنها را به عذاب دردناک روز قیامت تهدید کرده، می‌فرماید: «وای بر کسانی که ستم کردند (و از صراط مستقیم منحرف شدند، وای بر آنها) از عذاب روز دردناک» (فَوَیْلٌ لِلَّذِینَ ظَلَمُوا مِنْ عَذابِ یَوْمٍ أَلِیمٍ).
آری! روز قیامت روز دردناکی است، طول حسابش دردناک، عذاب و مجازاتش دردناک، حسرت و اندوهش دردناک، رسوائی و فضیحتش نیز دردناک است.
نکات آیه
۱ - بنى اسرائیل، گرفتار اختلافات جدید پس از ظهور عیسى(ع) (فاختلف الأحزاب من بینهم) از فاء تفریع استفاده مى شود که پس از ظهور عیسى(ع)، اختلافات نوینى (غیر از اختلافات قبل) بروز کرد.
۲ - شخصیت عیسى(ع)، مورد اختلاف بنى اسرائیل پس از بعثت آن حضرت * (و لمّا جاء عیسى ... فاختلف الأحزاب من بینهم) برداشت یاشد شده بدین احتمال است که مورد اختلاف، شخصیت عیسى(ع) بوده است که عده اى درباره ایشان اندیشه هاى غلوآمیز پیدا کردند و گروهى وى را به بدترین اتهامات متهم کردند.
۳ - وجود گروه ها و احزاب مختلف اجتماعى و قومى در جامعه عصر عیسى(ع) (فاختلف الأحزاب من بینهم) جمله «فاختلف الأحزاب» گویاى این نکته است که مردمان در عصر عیسى(ع)، به گروه ها و احزاب مختلفى تقسیم شده بودند که بعد از بعثت آن حضرت، گرفتار اختلافاتى نوین شدند.
۴ - قیامت، روزى بس سخت و دشوار براى ستمگران (من عذاب یوم ألیم) بنابراین که «ألیم» صفت «یوم» باشد، برداشت بالا استفاده مى شود.
۵ - ستم پیشگان، گرفتار عذابى دردناک در قیامت (فویل للذین ظلموا من عذاب یوم ألیم)
۶ - افراط و تفریط درباره شخصیت عیسى(ع)، کارى ستمگرانه و مستحق عذاب طاقت فرساى قیامت (فاختلف الأحزاب من بینهم فویل للذین ظلموا)
۷ - نافرمانى در برابر دعوت پیامبران و روى آورى به شرک، ظلم آدمى به خویشتن (فاتّقوا اللّه و أطیعون ... فاعبدوه ... فویل للذین ظلموا من عذاب )
۸ - تفرقه گرایان در دین و راه انبیا، انسان هایى ستمگر و مستحق عذاب اخروى (إنّ اللّه هو ربّى و ربّکم ... فاختلف الأحزاب من بینهم فویل للذین ظلموا من عذاب یوم ألیم)
موضوعات مرتبط
- احزاب: احزاب دوران عیسى(ع) ۳
- اختلاف افکنان: ظلم اختلاف افکنان ۸; عذاب اخروى اختلاف افکنان ۸
- بنى اسرائیل: اختلاف بنى اسرائیل دوران عیسى(ع) ۱، ۲
- خود: ظلم به خود ۷
- دین: اختلاف در دین ۸
- شرک: آثار شرک ۷
- ظالمان :۸ ظالمان ۸ در قیامت ۴، ۵; عذاب اخروى ظالمان ۵ ۸
- عذاب: اهل عذاب ۸; عذاب دردناک ۵; مراتب عذاب ۵; موجبات عذاب ۶
- عصیان: آثار عصیان از انبیا ۷
- عیسى(ع): اختلاف درباره عیسى(ع) ۲; غلو درباره عیسى(ع) ۶
- قیامت: سختى قیامت ۴
- گروههاى اجتماعى: گروههاى اجتماعى دوران عیسى(ع) ۳
منابع
