آل عمران ١٤١
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ لِيُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ يَمْحَقَ الْکَافِرِينَ |
ترجمه
| آل عمران ١٤٠ | آیه ١٤١ | آل عمران ١٤٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«لِیُمَحِّصَ»: تا سره و خالصشان گرداند. تا از هر عیبی پاکشان دارد. «یَمْحَقَ»: هلاک و تباه کند.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
«141» وَ لِيُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ يَمْحَقَ الْكافِرِينَ
و (فراز ونشيب‌هاى جنگ براى آن است) تا خداوند افراد مؤمن را پاك و خالص، و كافران را (به تدريج) محو و نابود گرداند.
نکته ها
«تَمحِيص» به معناى پاك گرداندن از هرگونه عيب و «مَحق» به معناى كم شدن و نابودى تدريجى است.
گويا خدا مى‌خواست نقاط ضعف مسلمانان را با شكست در جنگ احد به آنان نشان دهد تا به فكر اصلاح وجبران نقايص بيافتند وبراى حركت‌هاى بعدى آمادگى لازم را داشته باشند.
گاهى شكست‌هاى سازنده و بيدارگر، از پيروزى‌هاى غافلانه و بدون عمق مطلوب‌تر است.
پیام ها
1- جنگ، ميزانى است براى شناسايى افراد پاك از اشخاص پوك. «لِيُمَحِّصَ اللَّهُ»
2- براى اهل ايمان، شكست يا پيروزى سعادت است. زيرا يا شهادت، يا تجربه، يا غلبه بر دشمن را به دست مى‌آورد. «لِيُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا»
3- رشد و شكوفايى ايمان محو و سرنگونى كفر، به مرور زمان و در طول تاريخ به دست مى‌آيد. «لِيُمَحِّصَ ... يَمْحَقَ» ( «يُمَحّص» دلالت بر استمرار و «يَمحَق» معناى تدريج را با خود دارد.)
4- آينده‌ى تاريخ به سوى محو و نابودى كفر است. «يَمْحَقَ الْكافِرِينَ»
5- شكست امروز مهم نيست، پايان كار اصل است. «وَ يَمْحَقَ الْكافِرِينَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ لِيُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ يَمْحَقَ الْكافِرِينَ (141)
وَ لِيُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا: و هر آينه پاك و پاكيزه فرمايد خدا آنان را كه ايمان آورده‌اند از گناهان در وقت وارد شدن بلاها مانند مغلوبيت، زيرا ابتلائات، مكفر گناهان ايشان است. وَ يَمْحَقَ الْكافِرِينَ: و نيست و نابود و هلاك سازد كافران را، اگر مغلوب گردند.
بيان: اصل «تمحيص» به معنى تخليص از هر عيب. و اصل «محق»، فناء شى‌ء است بتدريج. بنابراين معنى آيه آنكه: اگر دولت و عزت بر مؤمنان باشد، به جهت تميز و تخليص و غير آن از آنچه اصلح است مر ايشان را؛ و اگر بر كافران است، به جهت محو آثار آنها است بتدريج؛ چنانچه مشاهده گرديده كفار اگر چه شوكت و غلبه‌اى در بعض ازمان پيدا كنند، لكن چون اساس آن بر باطل است عاقبت زوال يابد؛ و مؤمنان چنانچه در بعض اعصار ضعيف شوند، اما چون ربط با كلمه توحيد و مبدء حقيقى دارند، مستقر و مستدام باشند، لذا فرموده‌اند: الاسلام يعلو و لا يعلى عليه.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ لِيُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ يَمْحَقَ الْكافِرِينَ (141)
ترجمه
و از براى آن كه پاك كند خدا آنانرا كه ايمان آوردند و بكاهد كافران را.
تفسير
گردش ايام باراده الهى هر روز بكام جمعى مصالحى دارد كه بنده نمى تواند احاطه بآنها پيدا كند يا صلاح نيست كه بداند لذا بيان نفرمودند مگر چند مصلحت را كه نزديك بفهم عامه است كه دو مصلحت آن در آيه قبل ذكر شد و دو مصلحت هم در اين آيه ذكر شده يكى آنكه مؤمنين از گناهان پاك شوند چون بلايا و محن در دنيا براى اهل ايمان كفاره معاصى است و ديگر آنكه عده كفار كاسته شود و بتدريج
جلد 1 صفحه 502
نابود شوند اين بيان مطابق با ظاهر تفسير مفسرين است ولى بنظر حقير روحا اين علل اشاره به يك علت است چون تمحيص خالص نمودن زر است بگداختن در اصل لغت و خلاصه اين چهار مصلحت آنستكه دنيا تشبيه شده است به بوته زرگر و گردش آفتاب به شعله آتش كه براى گداختن تهيه شده و مؤمنين بزر ناب و كفار به غش آن كه بايد آنقدر بجوشند و زير و بالا شوند تا زر خالص باقى بماند و زرگر آنرا بردارد و غش بتدريج نابود شود و قدر با قضا موافق گردد و علم الهى از غيب ذاتى بشهود خارجى برسد و انصاف آنستكه چنين تشبيهى باين سهولت و اختصار از قدرت بشر خارج و در اعلى درجه اعجاز از حيث فصاحت و بلاغت است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ لِيُمَحِّصَ اللّه‌ُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ يَمحَق‌َ الكافِرِين‌َ (141)
و تا اينكه خالص گرداند خدا مؤمنين را از هر عيبي و نابود نمايد كافرين را محض بمعني تخليص از عيب و نقص است وَ لِيُمَحِّصَ اللّه‌ُ الَّذِينَ آمَنُوا ممكن است تخليص از ذنوب باشد که در اينکه ابتلائات و امتحانات اگر صبر كنند گناهان آنها از بين برود و پاك شوند از گناهان.
و ممكن است تخليص ايمان باشد از شوائب و شكوك، و ممكن است تخليص مؤمن باشد از غير مؤمن که مؤمن خالص از غير خالص تميز پيدا كند، و ممكن
جلد 4 - صفحه 370
است تمام اينها باشد، و شايد اينکه معناي آخر انسب باشد بخصوص با اطلاق لفظ تمحيص و عدم ذكر متعلّق.
وَ يَمحَق‌َ الكافِرِين‌َ محق بمعني از بين بردن است تدريجا شيئا فشيئا چنانچه محاق ذهاب نور ماه است تدريجا تا نابود شود، و يكي از حكم و علل مهمّه تِلك‌َ الأَيّام‌ُ نُداوِلُها بَين‌َ النّاس‌ِ همين است مثل دانه که پاشيده شود طيور بطمع آن بيايند و گرفتار صيّاد شوند، مثل عقب نشيني در جنگ که تا دشمن نزديك بيايد سپس دچار شود، و اللّه العالم.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 141)- در این آیه به یکی دیگر از نتایج طبیعی شکست جنگ احد اشاره شده است و آن این که این گونه شکستها نقاط ضعف و عیوب جمعیتها را آشکار می‌سازد و وسیله مؤثری است برای شستشوی این عیوب، قرآن می‌گوید:
«خدا می‌خواست در این میدان جنگ، افراد با ایمان را خالص گرداند و نقاط ضعفشان را به آنها نشان بدهد و کافران را تدریجا نابود سازد» (وَ لِیُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَ یَمْحَقَ الْکافِرِینَ).
نکات آیه
۱- شکست و پیروزى مؤمنان در جنگ با کافران، عاملى براى خالص سازى مؤمنان (و تلک الایّام نداولها ... و لیمحّص اللّه الّذین امنوا) فعل «یمحّص» از مصدر «تمحیص» به معناى خالص کردن از ناخالصیها و نقصهاست.
۲- عنایت خداوند به پاکیزه و خالص کردن اهل ایمان، با قرار دادن ایشان در هنگامه هاى دشوار (و تلک الایّام نداولها بین النّاس ... و لیمحّص اللّه الّذین امنوا)
۳- ایمانِ آدمى تبدیل کننده رنجها و شکستها به عوامل سازنده و خالص کننده (و تلک الایّام نداولها بین النّاس ... و لیمحّص اللّه الّذین امنوا) مؤمنین به خاطر ایمانشان در هنگامه هاى فشار، به جاى خردشدن، از آن عوامل براى رشد و ساخته شدن و خلوص خود کمک مى گیرند.
۴- بروز نقطه هاى ضعف در جنگ و آگاهى از آن، زمینه مناسبى براى خالص شدن مؤمنان از عیبها و نقصها (ان یمسسکم قرح ... نداولها بین النّاس ... و لیمحّص اللّه الّذین امنوا) چون «تمحیص» به معناى خالص سازى از عیب و نقص است و این خالص سازى نتیجه شکست مؤمنان فرض شده، مى توان گفت که شکست مسلمانان باعث مى شود که آنها عیبها و نقصهاى خود را بشناسند و در رفع آن بکوشند.
۵- جریان اراده الهى در مسائل روانى، اجتماعى و تاریخى انسان، از طریق اسباب و علل طبیعى (نداولها بین النّاس ... و لیمحّص اللّه الّذین امنوا و یمحق الکافرین) خداوند براى خالص کردن مؤمنان که مسأله اى روانى است و نابودى کفار که از مسائل اجتماعى و تاریخى است ، از طریق علل و اسبابى همانند شکست و پیروزى، اراده خویش را اعمال مى کند.
۶- شکست و پیروزى در جنگ، وسیله اى براى نابودى تدریجى کافران (نداولها بین النّاس ... و لیمحّص اللّه الّذین امنوا و یمحق الکافرین) «محق»، به معنى نابودى تدریجى است. (مجمع البیان).
۷- خداوند، کوبنده اهل کفر و از بین برنده آنان به صورت تدریجى (و یمحق الکافرین)
۸- رشد ایمان در جامعه، موجب نفى حضور کفر است. (و لیمحّص اللّه الّذین امنوا و یمحق الکافرین) نیاوردن «لام تعلیل» در «یمحق»، اشاره به این معنا دارد که نابودى کافران پس از خالص شدن مؤمنان صورت مى گیرد. یعنى به هر اندازه که مؤمنان از عیب و نقص خالص شوند، به همان مقدار از شوکت کافران کاسته خواهد شد تا به نابودى کشانده شوند.
موضوعات مرتبط
- اخلاص: عوامل مؤثر در اخلاص ۱، ۳، ۴
- اسباب طبیعى:۵
- اللّه: اراده اللّه ۵ ; لطف اللّه ۲
- ایمان: آثار ایمان ۳، ۸ ; ایمان و کفر ۸
- پیروزى:۶ آثار پیروزى ۶ ۱
- جنگ:۱ آثار پیروزى در جنگ ۱ ۶ ; آثار شکست در جنگ ۱ ۶
- جهاد: آگاهى در جهاد ۴
- رشد: زمینه‌هاى رشد ۴ ; عوامل رشد ۳
- سختیها: آثار سختیها ۲ ; راههاى تسهیل سختیها ۳
- شکست:۵ آثار شکست ۵ ۱
- علم: آثار علم ۴
- کافران:۱، ۷ شکست کافران ۱، ۷ ۶
- کفر: موانع کفر ۸
- گرایشهاى متضاد:۸
- مؤمنان: اخلاص مؤمنان ۲ ; مؤمنان در جنگ ۱
منابع
