آل عمران ١٣٧
| کپی متن آیه |
|---|
| قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِکُمْ سُنَنٌ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُروا کَيْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الْمُکَذِّبِينَ |
ترجمه
| آل عمران ١٣٦ | آیه ١٣٧ | آل عمران ١٣٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«خَلَتْ»: رفته است. گذشته است. «سُنَن»: جمع سُنَّة، راهها و روشها. وقائع و رخدادها. ملّتها و امّتها. مراد سُنَّةالله، یعنی نظامی است که خداوند آن را پدید آورده است و بر طبق آن آفرینش در گردش و چرخش است. «أُنظُرُوا»: بنگرید. بیندیشید. «کَیْفَ کانَ عَاقِبَةُ الْمُکَذِّبِینَ»: (کَیْفَ) خبر مقدّم (کانَ) و (عاقِبَة) اسم آن است.
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
«137» قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ سُنَنٌ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُروا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ
به يقين پيش از شما سنّتهايى بوده (و سپرى شده) است. پس در روى زمين گردش كنيد و بنگريد كه سرانجام تكذيب كنندگان چگونه بوده است.
جلد 1 - صفحه 612
نکته ها
اين آيه، به اهميّت جامعه‌شناسى و شناخت اصول عزّت و ذلّت جوامع اشاره دارد.
سنّتهايى كه در اقوام پيشين وجود داشته، از اين قبيل است:
الف: حقّ پذيرى كه سبب نجات و سعادت آنان شده است.
ب: تكذيب حقّ كه موجب هلاك و نابودى آنها شده است.
ج: آزمايشات الهى براى آنها وجود داشته است.
د: امدادهاى غيبى براى حق‌طلبان بوده است.
ه: به ستمگران فرصت و مهلت داده شده است.
و: مقاومت مردان خدا سبب رسيدن به هدف‌هاى والا شده است.
ز: توطئه كفّار و خنثى سازى آن از جانب خداوند.
پیام ها
1- قوانين و سنّت‌هاى ثابتى بر تاريخ بشر حاكم است كه شناخت آن، براى بشر مفيد است. «قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ سُنَنٌ»
2- تاريخ گذشتگان، چراغ راه زندگى آيندگان است. «فَسِيرُوا ... فَانْظُروا»
3- جهانگردىِ هدفدار و بازديدِ توأم با انديشه، بهترين كلاس براى تربيت انسان‌هاست. «فَسِيرُوا ... فَانْظُروا»
4- شما با ساير امّتها فرقى نداريد. عوامل عزّت يا سقوط همه يكسان است.
«فَسِيرُوا ... فَانْظُروا»
5- شناخت تاريخ و رفتار و سرنوشت پيشينيان در انتخاب راه مفيد است.
«فَسِيرُوا ... فَانْظُروا»
لازم است. «فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ»
7- بررسى و تحقيق در تحولات تاريخ، لازم است. «فَسِيرُوا ... فَانْظُروا»
8- در مطالعه‌ى تاريخ، جلوه‌ها مهم نيست، پايان كار مهم است. «فَسِيرُوا ... فَانْظُروا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ»
جلد 1 - صفحه 613
9- كيفرهاى الهى تنها مربوط به قيامت نيست، گاهى در همين دنيا قهر الهى به سراغ گردنكشان مى‌آيد. «عاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ سُنَنٌ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُروا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ (137)
قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ سُنَنٌ: به تحقيق گذشته است پيش از شما سنتها.
بيان: مفسران را در آن وجوهى است: 1- بدرستى كه گذشته است پيش از شما واقعه‌ها از غم و شادى و راحت و محنت و دولت و نكبت و غنيمت و قتل
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 254
و نعمت و نقمت، كه حق تعالى جارى ساخته آن را در ميان امم سابقه بر وفق مصلحت. اشاره باشد به منهزمان روز احد كه شدت و سختى و بلائى كه به آنها رسيد، به سبب مخالفت امر حضرت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم، چنانچه امم سابقه را به جهت مخالفت پيغمبران، اعظم از اين شدائد و بلاها به آنها رسيد. 2- مراد سنن، شرايع باشد، يعنى بتحقيق گذشتند اهل شريعتها كه هر امتى مأمور بودند. به متابعت سنت و شريعت آن پيغمبر، و لكن اكثر آنها مخالفت نمودند و به عقوبت گرفتار شدند. 3- مراد از سنن، امثال باشد، يعنى امثال شما امت، قبل از شما گذشته‌اند. 4- مراد سنن، طريقه باشد، يعنى بتحقيق هر امتى را طريقه ديانتى بوده، چون متابعت نمودند، به سعادت نائل شدند، و چون مخالفت كردند، به عقوبت گرفتار گرديدند.
فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ: پس سير كنيد و برويد در زمين، يا سير كنيد به نظر عقلى در تاريخ گذشتگان، فَانْظُروا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ: پس بنگريد به نظر عبرت به آثار هلاكت آنها، كه چگونه بوده است سر انجام كار تكذيب كنندگان انبياء و منكران معاد، و پاداش اعمال و خاتمه كار آنها را تأمل كنيد تا متعظ شويد و پند يابيد و از مخالفت اوامر سبحانى بپرهيزيد.
تبصره: تأمل در احوال گذشتگان و سير در منازل آنان، هر آينه سرمشقى است تأديبى، و عبرتى است تنبيهى براى ما امت پيغمبر آخر الزمان.
حضرت امير المؤمنين عليه السّلام در خطبه‌اى فرمايد: و اعلموا عباد اللّه انّكم و ما انتم فيه من هذه الدّنيا على سبيل من قد مضى قبلكم ممّن كان اطول منكم اعمارا و اعمر ديارا و ابعد آثارا اصبحت اصواتهم. حامدة و رياحهم راكدة و اجسادهم بالية و ديارهم خالية و آثارهم عافية «1» (الخ). يعنى: و بدانيد بندگان خدا، بدرستى كه آنچه شما در آن هستيد از حالات اين دنيا، بر طريقه كسانى است كه قبل از شما بودند. از آنها كه عمرشان درازتر از شما، زياده آبادتر شهرهاى ايشان، و
«1» نهج البلاغه، خطبه 226 (صبحى الصالح)
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 255
آثار آنها دورتر از احاطه گرديد. عاقبت صداهاى آنها خاموش شده، و باد غرور آنها سكنه، و بدنهاى آنها پوشيده، و خانه‌هاى آنها خالى شده و آثار آنها محو گشته.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ سُنَنٌ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُروا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ (137)
ترجمه
بتحقيق گذشت پيش از شما طريقه‌هائى پس سير كنيد در زمين پس بنگريد چگونه بوده است عاقبت تكذيب كنندگان.
جلد 1 صفحه 500
تفسير
از مراجعه بتواريخ اهل زمين از اول دنيا تاكنون بدست ميآيد هر وقت قومى با خدا ياغى شدند و پشت پا باحكام الهى زدند بانواع بلايا و محن و عذابها در دنيا گرفتار شدند از خسف و غرق و صاعقه و ضيق معيشت و ذلت و امثال اينها و اين وقايع سنن و طريقه‌هائى است كه خداوند بآنها با كفار و معاندين سلوك فرموده پس مراد سير در احوال زمين و ساكنان آنست تا موجب عبرت و اتعاظ شود و در كافى از حضرت صادق (ع) روايت نموده كه مراد از سير در ارض نظر و تدبر در قصص و حكايات قرآنست تا احوال پيشينيان معلوم شود.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
قَد خَلَت مِن قَبلِكُم سُنَنٌ فَسِيرُوا فِي الأَرض‌ِ فَانظُروا كَيف‌َ كانَ عاقِبَةُ المُكَذِّبِين‌َ (137)
بتحقيق گذشت از پيشينيان شما طريقه‌هايي پس گردش كنيد در روي زمين و از حال آنها با خبر گرديد و ببينيد سرانجام كار كساني که تكذيب انبياء كردند چه بوده.
خلاصه كلام در امم سابقه نسبت بانبياء سلف دو طريقه بوده يك قسمت آنها كساني بودند که بانبياء خود ايمان آوردند و گرويدند و اطاعة نمودند و بالاخره بسعادت دنيا و آخرت نائل شدند مثل مؤمنين بحضرت نوح که از غرق نجات يافتند و تمام كره زمين در تصرّف آنها آمد و مؤمنين بحضرت هود، صالح، لوط، شعيب موسي، يونس و ساير انبياء.
و قسمت ديگر آنها که تكذيب انبياء خود نمودند بچه گونه عذابها در دنيا گرفتار شدند از غرق و خسف و صيحه و باد و غير اينها، در قرآن مجيد سوره عنكبوت آيه 39 ميفرمايد فَكُلًّا أَخَذنا بِذَنبِه‌ِ فَمِنهُم مَن أَرسَلنا عَلَيه‌ِ حاصِباً وَ مِنهُم مَن أَخَذَته‌ُ الصَّيحَةُ وَ مِنهُم مَن خَسَفنا بِه‌ِ الأَرض‌َ وَ مِنهُم مَن أَغرَقنا وَ ما كانَ اللّه‌ُ لِيَظلِمَهُم وَ لكِن كانُوا أَنفُسَهُم يَظلِمُون‌َ و سپس گرفتار عذاب آخرت شدند وَ لَعَذاب‌ُ الآخِرَةِ أَشَدُّ وَ أَبقي طه آيه 127.
365
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 137)- بررسی تاریخ گذشتگان! قرآن مجید پیوند فکری و فرهنگی نسل حاضر با گذشتگان برای درک حقایق، لازم و ضروری می‌داند، زیرا از ارتباط و گره خوردن این دو زمان (گذشته و حاضر) وظیفه و مسؤولیت آیندگان روشن می‌شود، در آیه مورد بحث می‌فرماید: «خداوند سنتهایی در اقوام گذشته داشته که این سنن هرگز جنبه اختصاصی ندارد و به صورت یک سلسله قوانین حیاتی در باره همگان اجرا می‌شود» (قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِکُمْ سُنَنٌ).
در این سنن پیشرفت و تعالی افراد با ایمان و مجاهد و متحد و بیدار پیش بینی شده و شکست و نابودی ملتهای پراکنده و بی‌ایمان و آلوده به گناه نیز پیش‌بینی گردیده که در تاریخ بشریت ثبت است.
روی این جهت قرآن مجید به مسلمانان دستور می‌دهد «بروید در روی زمین بگردید و در آثار پیشینیان و ملتهای گذشته و زمامداران و فراعنه گردنکش و جبار دقت کنید، و بنگرید پایان کار آنها که کافر شدند، و پیامبران خدا را تکذیب کردند و بنیان ظلم و فساد را در زمین گذاردند، چگونه بود؟ و سر انجام کار آنها به کجا رسید»؟ (فَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُروا کَیْفَ کانَ عاقِبَةُ الْمُکَذِّبِینَ).
ج1، ص332
نکات آیه
۱- حاکمیّت قوانین ثابت و سنتهاى الهى بر جوامع بشرى، در سراسر تاریخ (قد خلت من قبلکم سنن فسیروا فى الارض)
۲- تحولات و تغییرات اجتماعى و تاریخى، بر اساس قوانین و سنتهاى الهى* (قد خلت من قبلکم سنن فسیروا فى الارض فانظروا کیف کان عاقبة المکذّبین)
۳- پیش بینى تحولات اجتماعى و واکنشهاى تاریخى، بر اساس شناسایى قوانین و سنتهاى الهىِ حاکم بر آنها (قد خلت من قبلکم سنن فسیروا فى الارض) از آنجا که تحولات اجتماعى و تاریخى جوامع انسانى داراى قوانین ثابت هستند، با شناخت آن قوانین مى توان تحولات اجتماعى آینده را پیش بینى کرد.
۴- ضرورت کند و کاو در تحوّلات و حوادث اجتماعى تاریخى براى شناسایى قوانین و سنتهاى حاکم بر جوامع (قد خلت من قبلکم سنن فسیروا فى الارض فانظروا کیف کان عاقبة المکذّبین)
۵- کلیّه جوامع، همواره داراى روشها و شیوه هاى خاص زندگى اجتماعى و جهتگیریهاى خاص تاریخى هستند. (قد خلت من قبلکم سنن ... فانظروا کیف کان عاقبة المکذّبین)
۶- ضرورت کاوش و دقّت در فرجام تکذیب کنندگان دین الهى (فانظروا کیف کان عاقبة المکذّبین)
۷- اهمیّت و ارزش جامعه شناسى و دقّت در تحولات و حوادث تاریخى (فسیروا فى الارض فانظروا کیف کان عاقبة المکذّبین)
۸- هشدار به مردم از عاقبت و فرجام شوم تکذیب کنندگان دین خداوند (فانظروا کیف کان عاقبة المکذّبین)
۹- تحقیق براى بدست آوردن سنن و قوانین حاکم بر جوامع بشرى، نیازمند به حضور محقق در متن آن جامعه و یا استناد به مدارک عینى است. (فسیروا فى الارض فانظروا کیف کان عاقبة المکذّبین)
۱۰- جهانگردى و کاوش در حوادث و تحولات اجتماعى تاریخى، راهى براى شناخت سنتهاى الهى (فسیروا فى الارض فانظروا کیف کان عاقبة المکذّبین)
۱۱- زمین و آثار گذشتگان، منبعى براى شناخت و عبرت آموزى (فسیروا فى الارض فانظروا کیف کان عاقبة المکذّبین)
۱۲- تاریخ پیشینیان و فرجام آنان، عبرتى براى آیندگان (قد خلت من قبلکم ... فانظروا کیف کان عاقبة المکذّبین)
۱۳- برخى از گناهان آدمى، در پى دارنده عذابهاى دنیوى (کیف کان عاقبة المکذّبین)
۱۴- وجود تکذیب کنندگان دین الهى در امتهاى گذشته (قد خلت من قبلکم سنن فسیروا فى الارض فانظروا کیف کان عاقبة المکذّبین)
موضوعات مرتبط
- آثار باستانى:۱۱
- اللّه: سنتهاى اللّه ۱، ۲، ۳، ۱۰ ; هشدارهاى اللّه ۸
- پیشخبینى تحولات:۳
- تاریخ: ادوار تاریخ ۱۴ ; تعقل در تاریخ ۷ ; حوادث تاریخ ۴ ; سنتهاى حاکم بر تاریخ ۱، ۹ ; عبرت از تاریخ ۱۲ ; فلسفه تاریخ ۱، ۹ ; فواید نقل تاریخ ۱۲ ; منابع تاریخ ۹، ۱۰
- تحقیق: تشویق به تحقیق ۴، ۶ ; روشهاى تحقیق ۹، ۱۰
- جامعه: تحولات در جامعه ۲، ۳، ۴، ۷، ۱۰ ; سنتهاى حاکم بر جامعه ۴
- جامعه‌شناسى:۵ اهمیّت جامعه‌شناسى ۵ ۷
- جهانخبینى توحیدى:۳
- دین: تکذیب دین ۶، ۸، ۱۴
- رفتارشناسى:۵
- زمین: تحقیق در زمین ۱۱
- سیر و سیاحت:۱۰
- شناخت: منابع شناخت ۱۰، ۱۱
- عبرت: عوامل عبرت ۱۱، ۱۲
- عذاب دنیوى:۱۳
- کیفر:۱۳
- گناه: آثار گناه ۱۳ ; کیفر گناه ۱۳
- مکذّبان: فرجام مکذّبان ۶، ۸
منابع
