العلق ٢
ترجمه
العلق ١ | آیه ٢ | العلق ٣ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«خَلَقَ»: هر چند فعل (خَلَقَ) در آیه نخست، آفرینش انسان را هم در بر دارد، ولی برای اهمّیّت مقام او مجدّدا از انسان سخن به میان آمده است. «عَلَقٍ»: جمع عَلَقَة، خون بسته و دَلَمه گونه (نگا: حجّ / مؤمنون / ، غافر / ، قیامه / ).
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۹، سوره علق
- معناى ((قرائت )) و مفاد ((اقراء باسم ربّك الّذى خلق ...))
- معناى ((قرائت )) و مفاد ((اقراء باسم ربّك الّذى خلق ...))
- مراد از امر به قرائت در ((اقراء و ربّك الاكرام )) و مفاد توصيف خدا به ((الّذى علّمبالقلم )) بعد از امر به قرائت
- بى نياز دانستن خود، منشاء و علّت طغيان آدمى است
- توضيحى راجع به تشريع نماز قبل از شب معراج وقبل از نزول قرآن كه از آيه : ((اراءيت الذى عيدا اذا صلّى )) استفاده مى شود
- تهديد آنكه مانع نمازگزاردن پيامبر (صلى الله عليه و آله ) مى شده
- رواياتى در باره ماجراى نزول نخستين وحى بر پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم :((اقرء باسمربك ...))
- و بيان اشكالى كه در اين روايت ديده مى شود
- شاءن نزول آيات : ((اءراءيت الذّى ينهى ...))، سجده نزديكترين حالت عبد به ربّ،سوره عزائم
نکات آیه
۱ - خداوند، خالق انسان ها است. (خلق الإنسن)
۲ - انسان، از خون لخته آفریده شده است. (خلق الإنسن من علق) «علق»; یعنى، مطلق خون یا خونى که به شدت سرخ است، یا خون غلیظ و یا جامد (قاموس). برخى آن را جمع «عَلَقة» دانسته اند که به اعتبار جنس بودن «الإنسان»، وصف آن قرار گرفته است. (الدرّالمصون)
۳ - تکوین یافتن انسان ها از خون جامد به دست خداوند، شاهد و دلیل ربوبیت او بر آنان است. (ربّک الذى خلق . خلق الإنسن من علق) این آیه، بدل براى جمله «خلق» در آیه قبل و توصیف «ربّک» است.
۴ - آگاهى از قدرت خداوند بر آفرینش انسان از خون لخته، زمینه ساز توجه به او در آغاز هر کار است. (اقرأ باسم ربّک ... خلق الإنسن من علق)
۵ - علل و عوامل طبیعى، مجراى فعل خداوند (خلق الإنسن من علق)
۶ - آفرینش انسان، ممتاز و برتر از آفرینش سایر مخلوق ها است. (الذى خلق . خلق الإنسن من علق) آیه قبل، از خالقیت خداوند سخن گفت و در این آیه، خلقت انسان به عنوان نمونه اى از مخلوقات او اختصاص به ذکر یافته است. این عنایت خاص، نشانگر برجستگى ویژه خلقت انسان است.
موضوعات مرتبط
- انسان: انسان از علقه ۲، ۴; خالق انسان ها ۱; مراحل خلقت انسان ۲; منشأ شکل گیرى انسان ۳; ویژگیهاى خلقت انسان ۶
- جهان بینى: جهان بینى توحیدى ۱
- خدا: خالقیت خدا ۱; دلایل ربوبیت خدا ۳; مجارى افعال خدا ۵
- ذکر: آثار ذکر ۴; ذکر خالقیت خدا ۴; ذکر قدرت خدا ۴; زمینه ذکر بسمله در کار ۴
- عوامل طبیعى: نقش عوامل طبیعى ۵