رَتّل
ریشه کلمه
- رتل (۴ بار)
قاموس قرآن
[مزّمل:4]. در مجمع گويد: ترتيل بيان كردن است باتأنى و تدريج. و از حضرت رسول «صلى اللّه عليه و آله» نقل مىكند كه به ابن عباس فرمود: قرآن را با ترتيل بخوان. گفت ترتيل يعنى چه؟ فرمود آن را روشن و آشكار كن و آن را مانند خرماى خراب پراكنده نكن و هم چون شعر تكه تكه منما چون به عجائب آن رسيديد تأمل كنيد و دلها را تكان دهيد و نظرتان فقط رسيدن به آخر سوره نباشد قاموس گويد «رَتَّلَ الْكَلامَ: اَحْسَنَ تَأْليفَهُ». ابن اثير در نهايه گويد: ترتيل قرائت آن است كه باتأنى و آشكار گفتن حروف و حركات باشد. راغب مىگويد ترتيل آن است كه كلمه را به آسانى و صحيح ادا كنند صحاح آن را باتأنى خواندن و درست ادا كردن حروف گفته است. از مجموع آن چه گفته شد روشن گرديد كه ترتيل يعنى با دقّت خواندن و درست ادا كردن كلمات و تأنى در آنهاست و اين قهراً دقّت در معانى را در بر خواهد داشت. على هذا معنى آيه فوق چنين است: قرآن را با دقّت و تأنى بخوان (در وقت خواندن معانى و كلمات آن را در نظر بگير). [فرقان:32]. كفّار مىگفتند چرا قرآن يك دفعه بر او نازل نمىشود؟ چرا به تدريج مىآيد؟! خدا در جواب مىفرمايد اين براى دلگرم كردن تو است و اگر قرآن به تدريج نازل گردد و بر مصاديق و محلهاى مخصوص تطبيق شود تو را دلگرم مىكند و اگر يكدفعه نازل مىشد وحى قطع مىگرديد و تو دلگرم نمىشدى ولى تدريجى بودن آن سبب ارتباط دائمى با خداست و در آخر فرموده: آن را بدقت و روشنى مخصوص بيان كرديم تا بدانند با وجود تدريجى بودن داراى وحدت نظم و وحدت هدف است. اين ترجمه كه ما اختيار كرديم با معناى ترتيل بهتر مىسازد. راجع به كلمه فوق فقط چهار محل در دو آيه داريم كه نقل شد.
