بِضِيَاء
ریشه کلمه
قاموس قرآن
نور: چنانكه در مفردات و قاموس و اقرب گفته. مصدر نيز به كار رفته است: «ضاءَ الْقَمَرُ ضَوْءً: اَنارَوَ اَشْرَقَ» ضياء نيز به معنى نور است [قصص:71]. يعنى: كيست معبودى جز خدا كه به شما نورى بياورد. به تصريح اهل لغت «اضاء» از باب افعال لازم و متعدى به كار رفته. قرآن مجيد اين مطلب را تأييد مىكند مثل: [بقره:20]. كه لازم آمده يعنى نزديك است برق چشمهانشان را بر بايد هر وقت بر آنها روشن شد در آن راه مىروند. و مثل [بقره:17]. كه متعدى به كار رفته يعنى: چون آن چه را كه در اطرافش هست: چون آنچه را كه در اطرافش هست روشن كرد. در آيه [انبياء:48]و به تورات ضياء اطلاق شده زيرا كه چون نور راه زندگى را روشن مىكند مثل: [مائده:15]. و نحو [انعام:91]. * [يونس:5]. در اقرب الموارد گويد: به قولى ضياء آن است كه بالذات باشد مثل نور خورشيد. و نارو نور آن است كه بااعرض و اكتسابى باشد در مجمع فرمايد: ضياء در كشف تاريكىها از نور ابلغ است زمخشرى نيز مثل مجمع گفته. بيضاوى قول اقرب الموارد را نقل مىكند. شايد از اين سخن استظهار شود: علت به كار رفتن ضياء در شمس و نور در قمر اكتسابى بودن نور قمر از خورشيد است در آيه [نوح:16]، [فرقان:61]. ملاحظه مىشود باز به قمر نور اطلاق شده و به خورشيد سراج با ملاحظه كلمه «شمس» در قرآن، خواهيم ديد كه به آن نور اطلاق نشده است.
