النّطْفَة
ریشه کلمه
- نطف (۱۲ بار)
قاموس قرآن
يكى از معانى نطف چكيدن است كه توأم با صاف شدن و كم كم بودن مىباشد گويند: «نَطَفَ الْماءُ نَطْفاً: سالَ قَليلاً قَليلاً» نطفه را آب صاف شده و آب كم گفتهاند راغب گويد:«اَلنُّطْفَةُ، اَلْماءُ الصَّافى» اين عبارت در صحاح و قاموس و اقرب نيز هست با قيد «كم باشد يا زياد». طبرسى در ذيل آيه 5 حج فرموده: نطفه به معنى آب كم است از مذكر و مونث و هر آب صاف را نطفه گويند و در ذيل [انسان:2]. فرموده: اصل نطفه به معنى آب كم است گاهى به آب زياد نيز گفته شود. اميرالمومنين «عليهالسلام» در باره خوارج فرمود: «مَصارِعُهُمْ دوُنَ النُّطْفَةِ» خطبه 59 كه مرادش رود نهروان است يعنى قتلگاه آنها در كنار آن نهر است. اين لفظ در قرآن مجيد دوازده بار آمده و همه در باره نطفه انسان است. گرچه آن را نطفه مرد گفتهاند ولى در اغلبآيات اختصاص به نظر نمىآيد بلكه ظاهرا نطفه مرد و زن هردو مراد است مثل [نحل:4]. [فاطر:11]. حتى آيه [قيامة:37]. بنابرآنكه «منى» به معنى اندازه گرفته شده باشد چنانكه در «منى» گذشت. ولى مراداز «ماءِ دافِقٍ» و «اَفَرَأَيْتُمْ ماتُمْنوُنَ» نطفه مرد است. اگر گويند در وقت نزول قرآن مردم از نطفه زن خبر نداشتند؟ گوييم آرى. ولى چه اشكال دارد كه خداوند هر دو را قصدكرده باشد امروز مىدانيم كه انسان از نطفه مرد و زن هردو به وجود مىآيد. *** نطفه اگر در آيات به معنى آب كم باشد مقصود آن است كه بشر از آب كمى آفريده شده و اگر به معنى آب صاف شده باشد، نطفه چكيده و صاف شده وجود انسان است. اگر گويند مبدء وجود انسانكرم كوچكى است از مرد (اسپرماتوزوئيد) وسلول مدورى است از زن (اوول)، آب صاف شده يا كم يعنى چه؟ گوييم سلول مرد هر چه باشد در ميان همان آب صاف شده و چكيده است و مردم جز آن نمىفهميدند. بعيد نيست كه مراد از «نطفه» در آيات خود سلول زن و مرد بوده باشد كه هردو چكيده و جدا شده از وجود زن و مرد است اين سخن در نظر نگارنده ازهمه آنچه گفته شد قويتر است خاصه آنكه نطفه در همه جا از قران نكره آمده يعنى چكيده بخصوص. در خاتمه ناگفته نماند: در خطبه 48 نهج البلاغه در باره نهر فرات فرموده «وَقَدْ أَرَدْتُ أَنْ أَقْطَعَ هذِهِ النُّطْفَةِ اِلى شِرْذِمَةٍ مِنْكُمْ مُوَطِنينَ اَكْنافَ دَجْلَةَ» در اين كلام نطفه در آب كثير بكار رفته است.
