فَتَفْشَلُوا
ریشه کلمه
قاموس قرآن
(بروزن فرس) ضعف. ترس. راغب آن را ضعف توأم با ترس گفته. طبرسى ذيل آيه 122 و 152 آل عمران آن را جبن و ذيل آيه 43 انفال ضعف ناشى از فزع معنى كرده. فيومى در مصباح فَشِل (به فتح اول و كسر دوم) را جبان و ضعيف القلب گفته است. به قول ابن اثير در نهايه آن به معنى ضعف و ترس است. نگارنده نيز با دقت در آيات قول ابن اثير را پسنديدم و خواهيم ديد كه معنى آن گاهى ضعف و گاهى ترس است. مثلا در آيه [انفال:46]. به معنى ضعف است نه ترس يعنى منازعه و اختلاف نكنيد كه ضعيف شويد و نيرويتان از بين برود مىدانيم كه اختلاف موجب ضعف و پراكندگى است ولى در آيه [آل عمران:152]. و آيه [انفال:43]. معنى ترس بهتر به نظر مىرسد. [آل عمران:122]. فشل را در آيه جبن و يا ضعف توأم با جبن گفته انديعنى: آنگاه كه دو طائفه از شماخواستند بترسند و يا خواستند از ترس ضعيف گردند ولى اين معنى با ملاحظه «هَمَّت» جور در نمىآيد. به نظر نگارنده فشل در آيه به معنى برگشتن از تصميم است كه لازمه جبن است در اقرب الموارد گويد:«عَزَمَ عَلى كَذا ثُّمَ فَشَلَ عَنْهُ اَىْ نَكَلَ عَنْهُ وَلَمْ يَمْضِهِ» يعنى به فلان كار تصميم گرفت سپس برگشت و به جا نياورد. آيه در باره دو گروه بنى سلمه و بنى حارثه است كه با رسول خدا«صلى اللَّه عليه و آله» به جنگ «احد» خارج شدند و چون عبدالله بن ابى با ياران خويش از راه برگشت آنها نيز قصد كردند كه برگردند ولى برنگشتند يعنى: ياد كنيد آن وقت را كه دو طايفه از شما، خواستند از تصميم خود(كه جهادبود) برگردند حال آنكه خدا يار آنهاست.
