العلق ١٢
ترجمه
| العلق ١١ | آیه ١٢ | العلق ١٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَوْ ...»: جواب شرط محذوف است.
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۹، سوره علق
- معناى ((قرائت )) و مفاد ((اقراء باسم ربّك الّذى خلق ...))
- معناى ((قرائت )) و مفاد ((اقراء باسم ربّك الّذى خلق ...))
- مراد از امر به قرائت در ((اقراء و ربّك الاكرام )) و مفاد توصيف خدا به ((الّذى علّمبالقلم )) بعد از امر به قرائت
- بى نياز دانستن خود، منشاء و علّت طغيان آدمى است
- توضيحى راجع به تشريع نماز قبل از شب معراج وقبل از نزول قرآن كه از آيه : ((اراءيت الذى عيدا اذا صلّى )) استفاده مى شود
- تهديد آنكه مانع نمازگزاردن پيامبر (صلى الله عليه و آله ) مى شده
- رواياتى در باره ماجراى نزول نخستين وحى بر پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم :((اقرء باسمربك ...))
- و بيان اشكالى كه در اين روايت ديده مى شود
- شاءن نزول آيات : ((اءراءيت الذّى ينهى ...))، سجده نزديكترين حالت عبد به ربّ،سوره عزائم
نکات آیه
۱ - بازداشتن تبلیغ کنندگان تقوا، از امر کردن مردم به آن، شگفت آور و نکوهیده است. (أو أمر بالتّقوى)
۲ - پیامبر(ص)، اهل تقوا و توصیه کننده دیگران به آن (أو أمر بالتّقوى)
۳ - نمازگزاران، داراى زمینه اى مساعد براى ترغیب دیگران به تقوا (إذا صلّى . أرءیت إن ... أمر بالتّقوى)
۴ - بازداشتن مردم از نماز، مایه رکود امر به تقوا است. (ینهى . عبدًا إذا صلّى ... أو أمر بالتّقوى) تلاش براى تبلیغ تقوا در این آیه، از آثار محتمل نماز شمرده شده است. بنابراین نماز، محرّک انسان به تبلیغ تقوا است.
۵ - کسى که فرمان به تقواپیشگى در گفتار او نمودار یا محتمل است، هرگز نباید او را به سکوت وادار کرد. (أرءیت الذى ینهى ... أرءیت إن ... أمر بالتّقوى) حرف «إن»، براى شرط و بیانگر کافى بودن احتمال در این موارد است.
۶ - بازدارندگان مردم از امر به تقوا، طغیان گر و مورد تهدید الهى اند. (لیطغى ... أرءیت الذى ینهى . عبدًا ... أو أمر بالتّقوى) تهدید، از سیاق آیات استفاده مى شود.
۷ - احتمال تلاش نمازگزار براى تبلیغ تقوا، نهى او را از نماز، شگفت آورتر و نکوهیده تر مى سازد. (أرءیت الذى ینهى . عبدًا إذا صلّى . أرءیت إن ... أمر بالتّقوى)
۸ - بى توجهى به مربیان تقوا و احساس بى نیازى از آنان، نشان طغیان گرى است. (لیطغى . إن رءاه استغنى ... ینهى . عبدًا ... أمر بالتّقوى)
۹ - لزوم تقواپیشگى و ضرورت پرهیز از خوى طغیان گرى و ثروت اندوزى (لیطغى . أن رءاه استغنى ... أو أمر بالتّقوى) متعلق «تقوا»، ممکن است طغیان و استغنا باشد که در آیات پیشین مطرح بود.
۱۰ - نهى نکردن مردم از نماز و ترغیب کردن آنان به تقوا، توصیه خداوند به طغیان گران ثروت اندوز (لیطغى . أن رءاه استغنى ... الذى ینهى . عبدًا إذا صلّى ... أو أمر بالتّقوى) جمله «أمر بالتقوى» ممکن است مربوط به «الذى ینهى» باشد. در این صورت مفاد آیه شریفه این خواهد بود که: به من خبر ده کسى که نمازگزار را - نهى مى کند، اگر [به جاى آن ]مردم را به تقوا امر کند [آیا برایش بهتر نیست؟]
موضوعات مرتبط
- تقوا: اهمیت تقوا ۹; بى نیازى از مبلغان تقوا ۸; تبلیغ تقوا ۲، ۳، ۷; توصیه به تقوا ۲، ۱۰; تهدید مانعان از تقوا ۶; سرزنش ممانعت از مبلغان تقوا ۱; سرزنش نهى از تقوا ۷; شگفتى ممانعت از مبلغان تقوا ۱; شگفتى نهى از تقوا ۷; مبلغان تقوا ۲; موانع تقوا ۴
- ثروت اندوزان: توصیه به ثروت اندوزان ۱۰
- ثروت اندوزى: اهمیت اجتناب از ثروت اندوزى ۹
- خدا: توصیه هاى خدا ۱۰; تهدیدهاى خدا ۶
- طغیان: اهمیت اجتناب از طغیان ۹; نشانه هاى طغیان ۸
- طغیانگران: توصیه به طغیانگران ۱۰
- متقین :۲ آزادى بیان متقین ۵ ۲; اهمیت شخصیت متقین ۵ ۲
- محمد(ص): تبلیغ محمد(ص) ۲; تقواى محمد(ص) ۲; فضایل محمد(ص) ۲
- نماز: آثار ممانعت از نماز ۴; ترک ممانعت از نماز ۱۰
- نمازگزاران: زمینه تبلیغ در نمازگزاران ۳; شگفتى نمازگزاران ۷
