عبس ٩
ترجمه
| عبس ٨ | آیه ٩ | عبس ١٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«وَ»: واو حالیّه است، و (هُوَ یَخْشی) حال فاعل (جَآءَ) است.
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۶، سوره عبس
- اشاره به شان نزول اين آيات و غرض سوره كه عبارتست از عتاب هر كس كه ثروتمندان
- خبرى عتاب آميز حاكى از روى گرداندن يك مرد نابينا و عنايت و توجه به توانگران
- اشاره به اينكه قرآن كريم ((تذكره )) است
- مقصود از اينكه درباره قرآن فرمود: ((فى صحف مكرمة ...))
- اشاره به اينكه ملائكه اى مخصوص سفراى وحى و تحت امرجبرئيل متصدى حمل و ابلاغ آن به پيامبران بوده اند
- روايتى حاكى از اعراض پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) از ابن ام مكتوم ونزول آيات : ((عبس و تولى ...))
- بيان اينكه آيات عتاب به روشنى متوجه پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) نيست ونزول آن در مورد روى گرداندن آن حضرت از ام مكتوم از جهات مختلف مخدوش و مردود است
- روايتى ديگر حاكى از نزول آيات عتاب در مورد مردى از بنى اميه
نکات آیه
۱ - ابن ام مکتوم مسلمانى خداترس بود و خطر محرومیت از تزکیه او را نگران ساخته بود. (و هو یخشى) حذف بعضى از قیدهاى کلام، گاهى به منظور تعمیم است تا مخاطب احتمالات گوناگونى را مد نظر داشته باشد. متعلق «خشیت» در این آیه گویا به همین منظور ذکر نشده است تا احتمالاتى از قبیل ترس از خدا، نگرانى از سلب توفیق تزکیه، ترس از فرجام خویش و نظایر آن را در ذهن شنونده ترسیم کند.
۲ - خداترسى و حالت خشیت، برانگیزاننده ابن ام مکتوم براى حضور در مجلس پیامبر(ص) بود. (و أمّا من جاءک یسعى . و هو یخشى)
۳ - افراد خداترس و نگران از ناکامى در تزکیه و درست کارى، سزاوار ارج نهادن و دریغ نداشتن راهنمایى و ارشاد از آنان (جاءک ... و هو یخشى)
۴ - ترس از خدا و نگرانى از دست نیافتن به تزکیه نفس، ترسى به سزا و حالتى مطلوب در پیشگاه خداوند (و هو یخشى)
۵ - احساس بى نیازى از تعالیم دین، زمینه ساز غفلت از خداوند و بى باکى از آلودگى به پلیدى ها است. (أمّا من استغنى ... ألاّ یزّکّى ... و هو یخشى)
۶ - حالت خشیت، حالتى حرکت آفرین و وادارکننده انسان به تلاش در راه آموختن و کسب کمالات (و أمّا من جاءک یسعى . و هو یخشى)
۷ - ابن ام مکتوم، از طیف ثروتمندان نبود.* (أمّا من استغنى ... و هو یخشى) در این آیات بین اوصاف دو فرد تقابل شیوایى به نام احتباک پدید آمده است. این گونه سخن گفتن، نوعى بلاغت است که با ذکر وصف ثروتمندى در یک طرف (استغنى) اشاره به نبود ثروت در طرف مقابل شود و با ذکر وصف خشیت در طرف دیگر، به نبود آن وصف در فرد نخست اشاره گردد.
موضوعات مرتبط
- اسلام: تاریخ صدر اسلام ۲
- انگیزش: عوامل انگیزش ۲، ۶
- پلیدى: زمینه پلیدى ۵
- ترس: ترس پسندیده ۴
- تزکیه: محرومیت از تزکیه ۴
- تکامل: زمینه تکامل ۶
- خداترسان: اهمیت شخصیت خداترسان ۳; فضایل خداترسان ۳; هدایت خداترسان ۳
- خشیت: آثار خشیت ۲، ۶; فضیلت خشیت ۴
- دین: آثار بى نیازى از دین ۵
- عبدالله بن ام مکتوم: خداترسى عبدالله بن ام مکتوم ۱، ۲; صفات عبدالله بن ام مکتوم ۱; عوامل نگرانى عبدالله بن ام مکتوم ۱; موقعیت اجتماعى عبدالله بن ام مکتوم ۷
- غفلت: زمینه غفلت ۵
- محمد(ص): زمینه حضور در مجلس محمد(ص) ۲
