کَيْدا
«کَیْد» در اصل به معناى هر گونه «چاره اندیشى» است، خواه در طریق صحیح باشد یا غلط، هر چند غالباً در موارد مذموم استعمال مى شود، و با توجّه به این که در اینجا به صورت «نکره» آمده، نکره اى که دلالت بر عظمت و اهمیت مى کند، اشاره به نقشه وسیع و گسترده اى است که آنها براى نابود ساختن ابراهیم(علیه السلام)، و برچیدن اثرات تبلیغ قولى و عملى او، طرح کرده بودند. این واژه به معناى مکر، تلاش و کوشش، و جنگ نیز آمده است. و به گفته «راغب» در «مفردات»، نوعى چاره جوئى است (که پنهانى و از طریق آماده ساختن مقدمات بوده باشد)، و آن دو گونه است: «نکوهیده» و «پسندیده»، هر چند استعمال آن در مذموم بیشتر است، ولى در عین حال در ممدوح نیز به کار مى رود.
ریشه کلمه
- کيد (۳۵ بار)
قاموس قرآن
حيله. تدبير. راغب مىگويد: كيد نوعى حيله است گاهى مذموم و گاهى ممدوح باشد هر چند در مذموم بيشتر است همينطور است استدراج و مكر كه گاهى ممدوح باشند. نگارنده گويد: بهتر است آنرا در صورت ممدوح بودن تدبير معنى كنيم مثل [يوسف:76]. اين چنين تدبير كرديم براى يوسف. [طارق:16-15]. كيد اول كه در باره كفار است مذموم و دومى كه در باره خداست ممدوح است: آنها حيله مىكنند حيلهاى و من در مقابلشان تدبير مىكنم تدبيرى - در باره كيد بعد از كيد كه بخدا نسبت داده شده رجوع شود به «مكر». [انبیاء:57]. بخدا حيله و تدبيرى درباره بتهايتان مىكنم. در آيات [نساء:76]. [صافات:98]. و نظائر آن به معنى كيد مذموم است.
