طُغْيَانا
ریشه کلمه
قاموس قرآن
تجاوز از حدّ. «طزغى طُغْياناً: جاوَزَ الْقَدْرَ وَالْحَدَّ». راغب آن را تجاوز حدّ در گناه مىداند و در طغيان آب استعاره گفته است. طبرسى فرموده: طغيان از «طَغَى الْماءُ يَطْغى» به معنى تجاوز از حدّ است. در قرآن فقط در طغيان آب به كار رفته است. و نيز در توزين مثل: [رحمن:8]. به نظر نگارنده معنى آن مطلق تجاوز از حدّ است و آن به گناه و طغيان آب و غيره تطبيق مىشود كه گناهكار از حد خويش تجاوز كرده و گرنه حدّ او انسانيت و نيكوكارى است. [طه:24]،[حاقة:11]، [اسراء:60]. طغوى: اسم است از طغيان چنانكه در مفردات و قاموس گفته است [هود:11]. ثمود به واسطه طغيانى كه داشت پيامبر خدا را تكذيب كرد. طاغية: اسم فاعل است از طغيان.[حاقة:5]. مجمع آن را مصدر گفته مثل عافية يعنى ثمود به سبب طغيانش هلاك شد ولى آن است كه مراد از آن صاعقه طاغيه باشد كه از حدّ گذشت و نابودشان كرد، در آيه ما بعد فرموده: «وَ اَمّا عادَ فَاُهْلِكُوا بِريحٍ صَرْصَرٍ عاتَيَةٍ» لفظ «بريح» قرينه است كه مراد از طاغيه، صاعقه است زيرا قرآن در صددبيان عذابى است كه هلاكشان كرد. بقيه مطلب در «ثمود» ديده شود. * [نجم:52]. به نظرم «اَطْغى» ذكر عام بعد از خاص است كه طغيان اعم از ظلم است. * [مائده:64]. در اين آيه در ذكر خاص بعد از عام است كه مفر اخصّ از طغيان مىباشد.
