آل عمران ١٥٧
ترجمه
| آل عمران ١٥٦ | آیه ١٥٧ | آل عمران ١٥٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«لَئِنْ»: اگر. «قُتِلْتُمْ ...»: فعل شرط است، و جواب شرط محذوف است که (لَمَغْفِرَةٌ مِّنَ اللهِ ...) جانشین و در معنی آن است.
تفسیر
نکات آیه
۱- کشته شدن (شهادت) و مردن در راه خدا، موجب آمرزش گناهان و بهره مندى از رحمت خداوند (و لئن قتلتم فى سبیل اللّه او متّم لمغفرة من اللّه و رحمة) مناسبت حکم و موضوع (مرگ و مغفرت) اقتضا مى کند که «فى سبیل اللّه» پس از «متّم» مقدّر باشد.
۲- الهى بودن هدف و مسیر حرکت، ملاک ارزش اعمال آدمى (و لئن قتلتم فى سبیل اللّه او متّم لمغفرة من اللّه و رحمة) مسلّماً انسانها یا مى میرند و یا کشته مى شوند، بنابراین آنچه داراى ارزش است و سعادت آدمى را در پى دارد، معنایى است که از «فى سبیل اللّه» به دست مى آید که از آن تعبیر به الهى بودن هدف و مسیر حرکت شده است.
۳- نفس هدف در تعیین رفتار و کردار انسانها (و لئن قتلتم فى سبیل اللّه او متّم لمغفرة من اللّه و رحمة)
۴- شهادت در راه خدا، داراى منزلتى والاتر از مرگ در راه او (و لئن قتلتم فى سبیل اللّه او متّم لمغفرة من اللّه و رحمة) تقدّم ذکرى شهادت، حاکى از تقدّم مرتبه آن است.
۵- خداوند، آمرزنده پیکارگران شهید کارزار احد و بخشاینده رحمتهاى خویش به آنان (و لئن قتلتم فى سبیل اللّه او متّم لمغفرة من اللّه و رحمة) چون آیه مورد بحث در ضمن آیاتى آمده که مسائل نبرد احد را مطرح مى کرد، مى تواند اشاره مستقیم به شهیدان جنگ احد داشته باشد.
۶- آمرزش گناهان آدمى از سوى خداوند، زمینه بهره مندى او از رحمت خاصّ الهى (لمغفرة من اللّه و رحمة) چون در آیه شریفه «مغفرة» مقدّم بر «رحمة» شده، مى توان نتیجه گرفت که آمرزش گناهان مقدّمه اى براى دریافت رحمت خاص الهى است.
۷- آمرزش و رحمت الهى، داراى ارزش برتر از تمامى ثروتهاى به دست آمده و امکانات دنیوى (لمغفرة من اللّه و رحمة خیر ممّا یجمعون)
۸- مرگ و یا شهادت در راه خدا، داراى ارزشى برتر از ماندن در دنیا و ثروت اندوزى (و لئن قتلتم فى سبیل اللّه او متّم ... خیر ممّا یجمعون)
۹- ارزش والاتر ماندگاى در دنیا و ثروت اندوزى، بر شهادت و رحمت و آمرزش الهى، در پندار غلط کفرپیشگان (لو کانوا عندنا ما ماتوا و ما قتلوا ... لمغفرة من اللّه و رحمة خیر ممّا یجمعون) جمله «لو کانوا ... » شیفتگى کفرپیشگان را نسبت به ماندگارى در دنیا بیان مى کند، و جمله «خیر ممّا یجمعون» هدف و یا عاقبت از ماندگارى را توضیح مى دهد. یعنى هدف کفرپیشگان از ماندگارى در دنیا به چنگ آوردن منافع دنیوى و ثروت اندوزى است و آنان این منافع گذرا را بالاتر از رحمت و آمرزش الهى مى پندارند و لذا بر کشته هاى در راه خدا تأسف مى خورند.
۱۰- بیان مقام والاى آنانکه در راه خدا مى میرند و یا کشته مى شوند، نشان دهنده بطلان ارزیابى کفرپیشگان درباره حیات و مرگ (لو کانوا عندنا ما ماتوا و ما قتلوا ... و لئن قتلتم او متّم لمغفرة من اللّه و رحمة خیر ممّا یجمعون)
۱۱- ایمان به مقدّر بودن مرگ و حیات، و شناخت ارزش والاى شهادت، آسان کننده حرکت به سوى نبرد با دشمنان دین (و اللّه یحیى و یمیت ... و لئن قتلتم فى سبیل الله او متّم لمغفرة من اللّه و رحمة خیر ممّا یجمعون) خداوند با بیان دو نکته مؤمنان را به جهاد ترغیب مى کند: ۱ مرگ و حیات به دست خداست و عوامل طبیعى تعیین کننده نیست. ۲ جان باختگان در راه خدا، آمرزیده و مشمول رحمت خاصّ خداوند هستند. بنابراین، مؤمنان با ایمان به این دو معنا، هرگز تردیدى براى شرکت در جهاد نخواهند داشت.
۱۲- ایمان به ارزشمندى والاى شهادت و مرگ در راه خدا، رهایى بخش آدمى از وابستگیهاى دنیوى (و لئن قتلتم ... لمغفرة من اللّه و رحمة خیر ممّا یجمعون)
موضوعات مرتبط
- آمرزش:۵، ۶ موجبات آمرزش ۵، ۶ ۱
- ارزش:۷، ۸ ملاک ارزش ۷، ۸ ۲، ۳، ۹
- ارزیابى:۱۰
- ایمان: آثار ایمان ۱۱، ۱۲
- تکلیف: عمل به تکلیف ۱۱
- جهانخبینى: و ایدئولوژى ۱۱
- خدا: رحمت خدا ۵، ۶، ۷، ۹ ; مغفرت خدا ۵، ۶، ۷، ۹
- دنیا: ارزش امکانات دنیوى ۷، ۸، ۹
- دنیاپرستى: موانع دنیاپرستى ۱۲
- راه خدا:۱، ۴، ۸، ۱۰، ۱۲ حرکت در راه خدا ۱، ۴، ۸، ۱۰، ۱۲ ۲
- رحمت: موجبات رحمت ۱، ۶
- رفتار: پایه‌هاى رفتار ۳
- سختى: روش تسهیل سختى ۱۱
- شهادت:۱، ۱۲ فضیلت شهادت ۱، ۱۲ ۴، ۸، ۱۱، ۱۲
- شهیدان: آمرزش شهیدان ۵ ; فضایل شهیدان ۱۰
- عقیده:۱۰ باطل ۹
- عمل:۱۱ ارزش عمل ۱۱ ۲، ۳ ; زمینه عمل ۱۱ ۱۱
- غزوه احد:۵
- قضا و قدر:۱۱
- کافران: ارزیابى کافران ۱۰ ; عقیده کافران ۹، ۱۰
- گناه: آمرزش گناه ۶
- مجاهدان: آمرزش مجاهدان ۵
- مرگ:۱، ۴، ۸، ۱۰، ۱۲ تقدیر مرگ ۱، ۴، ۸، ۱۰، ۱۲ ۱۱
- هدف: نقش هدف ۳
