يَيْأَس
«یَیْأَسَ» از مادّه «یأس» به معناى نومیدى است، ولى بسیارى از مفسران گفته اند: در اینجا به معناى علم است، اما بنا به گفته «کسانى» (طبق نقل فخر رازى) هیچ گاه دیده نشده است که «یَئِسَت» به معناى «عَلِمَت» بوده باشد و از گفتار «راغب» در «مفردات» چنین برمى آید که: «یأس» در اینجا به همان معناى معروف آن است، ولى لازمه هر یأسى علم به عدم تحقیق آن موضوع است، بنابراین، ثبوت یأس آنها لازمه اش علم آنهاست، ولى این گفتار «راغب» نتیجه اش این مى شود که یأس در اینجا به معناى علم به وجود نباشد، بلکه به معناى علم به عدم باشد، که با مفهوم آیه سازگار نیست، از این رو معناى همان است که مشهور مفسران گفته اند و شواهدى از سخن عرب نیز بر آن آورده اند. نمونه این شواهد را «فخر رازى» در تفسیرش آورده است (دقت کنید).
ریشه کلمه
- يئس (۱۳ بار)
قاموس قرآن
نوميدى. طبرسى فرموده: يأس آن است كه يقين كنيم شىء آرزو شده بدست نخواهد آمد. راغب گويد: [مائده:3]. امروز كفار از دين شما مأيوس شدند. يعنى طمع بريدند از اينكه شما از دينتان دست برداريد. [يوسف:87]. از رحمت خدا نااميد نباشيد. استيئاس: مثل يأس است [يوسف:80]. چون از يوسف نااميد شدند كه برادرشان را آزاد كند كنار رفتند و با هم نجوى مىكردند. * [رعد:31]. يأس را در آيه علم معنى كردهاند در جوامع الجامع مىگويد: علت اين امر آن است كه يأس معناى علم را در ضمن گرفته زيرا مأيوس شونده مىداند كه اينكار نخواهد شد. راغب نيز نزديك به آن گفته است يعنى: آيا اهل ايمان ندانستند كه اگر خدا مىخواست همه مردم را هدايت مىكرد. * [فصّلت:49]. يؤس و قنوط هر دو به يك معنى اند يعنى انسان از طلب خير خسته نمىشود و اگر ضررى به او رسد بسيار نااميد و مأيوس است.
