الْغَائِط
ریشه کلمه
- غوط (۲ بار)
قاموس قرآن
غائب شدن. «غاطَ الرَّجُلُ فِىالْوادِى: غابَ فيِه» به معنى كندن و دخول و غيره و نيز آمده است. [نساء:43]. طبرسى فرموده غائط در اصل به معنى محل مطمئن است عرب در آن مكانها قضاى حاجت مىكردند كه از مردم پنهان باشند تا اين که به حدث (مدفوع) غائط گفتند قاموس و اقرب پس از آنكه غائط را محل مطمئن از زمين گفتهاند گويند: غائط كنايه از غدره (مدفوع) است. نگارنده ترجيح مىدهم كه غائط به معنى مكان گود يا مكان نهان باشد كه غوط به معنى حفر كردن آمده و آن ملازم با گود شدن است غوطه را در لغت گودى معنى كردهاند در نهج البلاغه خطبه 36 خطاب به اهل نهروان فرموده: «فَاَنَا نَذيرُكُمْ اَنْ تُصْبِحُوا صَرْعى بِاَثْناءِ هذَا النَّهْرِ وَ بِاَهْضامِ هذَا الْغائِطِ» «اهضام» جمع هضم به معنى محل مطمئن و ميان دره است يعنى: من شما را مىترسانم از اينكه ميان اين نهر و بطون اين زمين پست مقتول افتيد. «الغائط» در اينجا به معنى زمين پست است. معنى آيه چنين است: و اگر مريض شديد يا به سفر بوديد يا يكى از شما از مكان نهان (يا محل گود) آمد (كنايه از تغوط و ادرار كردن) يا به زنان دست زديد و آب پيدا نكرديد خاكى پاك را قصد كرده و تيمم كنيد. آيه شريفه وجوب تيمم را براى فاقد ماء بيان مىكند خواه جنب باشد يا بى وضوء. لفظ غائط دوبار بيشتر در قرآن مجيد نيامده است [نساء:43]. [مائده:6]. ناگفته نماند: اتخاذ مستراح در عرب بعد از اسلام است و پيش از آن براى قضاى جاحت به هرجا كه ممكن بود مىرفتند در افسانه «افك» هست كه عايشه گفته: من با ام مسطح براى قضاى حاجت شبانگاه بيرون رفتم و اين پيش از آن بود كه ما در خانهها كنيف (مستراح) بسازيم كه از اتخاذ آن ناراحت بوديم. اگر اين آيه بعد از اتخاذ كنيف بوده باشد مراد از «الغائط» مستراح و محل خلوت است.
