مَوَدّة
فرق میان «مودّت» و «رحمت» مکن است از جهات مختلفى باشد:
- «مودّت» انگیزه ارتباط در آغاز کار است، اما در پایان که یکى از دو همسر، ممکن است ضعیف و ناتوان گردد، و قادر بر خدمتى نباشد، «رحمت» جاى آن را مى گیرد.
- «مودّت» در مورد بزرگترها است که مى توانند نسبت به هم خدمت کنند اما کودکان و فرزندان کوچک در سایه «رحمت» پرورش مى یابند.
- «مودّت» غالباً جنبه متقابل دارد، اما «رحمت» یک جانبه و ایثارگرانه است; زیرا بقاء یک جامعه، گاه، خدمات متقابل لازم دارد که سرچشمه آن «مودّت» است و گاه، خدمات بلاعوض، که نیاز به ایثار و «رحمت» دارد. البته، آیه مودّت و رحمت را میان دو همسر بیان مى کند، ولى این احتمال نیز وجود دارد که تعبیر «بینکم» اشاره به همه انسان ها باشد، که دو همسر یکى از مصادیق بارز آن محسوب مى شوند، زیرا نه تنها زندگى خانوادگى که زندگى در کل جامعه انسانى، بدون این دو اصل یعنى «مودّت» و «رحمت»، امکان پذیر نیست، و از میان رفتن این دو پیوند، و حتى ضعف و کمبود آن، مایه هزاران بدبختى و ناراحتى و اضطراب اجتماعى است.
ریشه کلمه
- ودد (۲۹ بار)
قاموس قرآن
ودّ (به فتح و ضم و كسر اول) وداد، مَوَدَة همه به معنى دوست داشتن است [مريم:96]. تقدير آن «وُدّاً فى قُلُوبِ النَّاس» و يا نظير آن است. اين يك امر طبيعى است هر كه مومن ونيكوكار باشد مردم او را دوست خواهند داشت اگر از روى غرضى اظهار عداوت كنند باز در ته قلب او را تصديق كرده و ارادت خواهند ورزيد. در روايات شيعه و اهل سنت نقل شده كه آيه در باره على ابن ابيطالب «عليه السلام» نازل گرديده است نگارنده گويد: مورد نزول آن بزرگوار است ولى عموم آيه به قوت خود باقى است. شبلنجى در نورالابصار ص 112 از نقاش نقل كرده كه آيه در باره على بن ابيطالب نازل شده است. سبط ابن جوزى در تذكره ص 10 در ذكر فضائل آن حضرت از ابن عباس نقل كرده: «هذَا الْوُّدُجِعَلَهُ اللهُ لِعَلِىٍ «عليه السلام» فى قُلُوبِ الْمُؤْمِنينَ» علامه امينى در جلد 2 الغدير ص 55 و 56 مقدارى از مصادر آن را از كتب اهل سنت نقل كرده است. در مجمع فرموده: در آن اقوالى است از جمله آن مخصوص على «عليه السلام» است كه ابن عباس گفته: مؤمنى نيست مگر آنكه در قلبش محبت آن حضرت است. و از تفسير ابوحمزه از امام باقر «عليه السلام» نقل كرده كه فرمود: «قالَ رَسوُلُ اللهِ لِعَلِىٍ عَلَيْهمَا السَّلامُ:قُلِ اللَّهُمْ اجْعَلْ لى فى قُلُوبِ الْمُؤْمِنينَ وُدّاً» على «عليه السلام» چنان گفت و آيه نازل شد. نظير آن را ابوحمزه از جابربن عبدالله انصارى نيز نقل كرده است. * [روم:21]. خدا ميان شما دوستى و مهربانى گذاشت. مُوادَدَة: دوست داشتن يا دوست داشتن همديگر. [مجادله:22]. نخواهى يافت قومى را كه به خدا و روز آخرت ايمان آوردهاند، دوست دارند آن كه را كه باخداو رسول دشمنى ورزيده است. وَدوُد: از اسماء حسنى است به معنى دوست دارنده. [هود:90]. ايضا [بروج:14]. آن دو بار بيشتر در قران مجيد نيامده است.
