الأنفال ١١

إِذْ يُغَشِّيکُمُ‌ النُّعَاسَ‌ أَمَنَةً مِنْهُ‌ وَ يُنَزِّلُ‌ عَلَيْکُمْ‌ مِنَ‌ السَّمَاءِ مَاءً لِيُطَهِّرَکُمْ‌ بِهِ‌ وَ يُذْهِبَ‌ عَنْکُمْ‌ رِجْزَ الشَّيْطَانِ‌ وَ لِيَرْبِطَ عَلَى‌ قُلُوبِکُمْ‌ وَ يُثَبِّتَ‌ بِهِ‌ الْأَقْدَامَ‌

ترجمه

و (یاد آورید) هنگامی را که خواب سبکی که مایه آرامش از سوی خدا بود، شما را فراگرفت؛ و آبی از آسمان برایتان فرستاد، تا شما را با آن پاک کند؛ و پلیدی شیطان را از شما دور سازد؛ و دلهایتان را محکم، و گامها را با آن استوار دارد!

و آن‌گاه كه شما را بدان خواب سبك كه امانى از جانب وى بود فرو مى‌پوشانيد، و از آسمان بارانى بر شما مى‌فرستاد كه با آن پاكتان كند و آلودگى شيطان را از شما بزدايد و دل‌هايتان را محكم و گام‌هايتان را بدان استوار سازد

[به ياد آوريد] هنگامى را كه [خدا] خواب سبك آرامش‌بخشى كه از جانب او بود بر شما مسلط ساخت، و از آسمان بارانى بر شما فرو ريزانيد تا شما را با آن پاك گرداند، و وسوسه شيطان را از شما بزدايد و دلهايتان را محكم سازد و گامهايتان را بدان استوار دارد.

(یاد آرید) هنگامی که خواب راحت را بر شما فرو پوشاند برای اینکه از جانب او ایمنی یابید و از آسمان آبی می‌فرستاد که شما را به آن آب پاک گرداند و وسوسه و کید شیطان را از شما دور سازد و دلهای شما را محکم و استوار گرداند و گامهای شما را استوار بدارد.

و [یاد کنید] هنگامی را که به سبب امنیت و آرامشی که ازسوی خدا یافتید، خواب سبکی را به همه شما مسلط کرد و برایتان آبی از آسمان نازل کرد تا شما را به وسیله آن [از آلودگی ها] پاک کند، و وسوسه شیطان را [که از بدترین کثافات است] از شما برطرف نماید، و دل هایتان را استحکام دهد، و گام هایتان را به آن استوار و پا برجا کند.

و به ياد آر آنگاه را كه خدا چنان ايمنيتان داده بود كه خوابى سبك شما را فروگرفت و از آسمان برايتان بارانى باريد تا شست‌وشويتان دهد و وسوسه شيطان را از شما دور كند و دلهاتان را قوى گرداند و قدمهاتان را استوار سازد.

یاد آورید که شما را در پرده خوابی سبک که [در حکم‌] آرامش‌بخشی از سوی او بود، پوشاند، و از آسمان آبی بر شما بارید، تا شما را با آن پاکیزه بدارد و از شما پلیدی شیطان را بزداید، و دلهایتان را گرم و گامهایتان را بدان استوار کند

آنگاه كه از سوى خود براى ايمنى و آرامش خوابى سبك بر شما مى‌پوشانيد و از آسمان آبى فرو مى‌آورد تا شما را بدان پاك كند و پليدى وسوسه شيطان را از شما ببرد و تا بر دلهاتان [شكيبايى و پايدارى‌] بربندد و گامها را بدان استوار بدارد.

(ای مؤمنان! به یاد آورید) زمانی را که (از دشمنان و کم‌آبی به هراس افتادید و خداوند) خواب سبکی بر شما افگند تا مایه‌ی آرامش و امنیّت (روح و جسم شما) از ناحیه‌ی خدا گردد، و از آسمان آب بر شما باراند تا بدان شما را (از پلیدی جسمانی) پاکیزه دارد و کثافت (وسوسه‌های) شیطانی را از شما به دور سازد، و (با این نعمت) دلهایتان را ثابت (و به یاری خدا واثق) نماید، و گامها را (در شنزارهای بدر) استوار دارد (و روحیّه‌ی شما را تقویت و بر میزان استقامت شما بیفزاید).

چون (خدا) خواب سبک آرامش‌بخش را، از سوی خود بر (سراسر وجود)تان فراگیر می‌کند و از آسمان بارانی بر شما فرو می‌ریزد، تا شما را با آن پاک گرداند و وسوسه‌ی شیطان را از شما بزداید و دل‌هایتان را محکم سازد و گام‌ها(یتان) را بدان استوار دارد.

هنگامی که افکند بر شما خمار خواب را تا آرامشی باشد از او و فرستاد بر شما از آسمان آبی تا پاکتان سازد بدان و تا دور کند از شما چرک شیطان را و تا پیوند نهند بر دلهای شما و استوار سازد بدان قدمها را

الأنفال ١٠	آیه ١١	الأنفال ١٢
سوره : سوره الأنفال نزول : اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٦ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«یُغَشِّیکُمْ»: همچون پرده‌ای بر دیدگان شما افگند. بر شما چیره کرد. «النُّعَاسَ»: خواب سبک و چرت‌مانندی که با وجود آن حواسّ از کار نمی‌افتد و ادراک و شعور بر جای است. «أَمَنَةً»: امن. امنیّت. مفعول‌له است. «رِجْزَ»: ناپاکی. مراد وسوسه‌های اهریمنی است (نگا: مائده / ، مدّثّر / .

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

ثُمَ‌ أَنْزَلَ‌ عَلَيْکُمْ‌ مِنْ‌... (۵) ثُمَ‌ أَنْزَلَ‌ عَلَيْکُمْ‌ مِنْ‌... (۵)

سَيُهْزَمُ‌ الْجَمْعُ‌ وَ يُوَلُّونَ‌... (۰) فَإِنَ‌ مَعَ‌ الْعُسْرِ يُسْراً (۰) إِنَ‌ مَعَ‌ الْعُسْرِ يُسْراً (۰) عَالِيَهُمْ‌ ثِيَابُ‌ سُنْدُسٍ‌ خُضْرٌ... (۱)

تفسیر

• آيات ۱۴ - ۷، سوره انفال
• بيان آيات مربوط به جنگ بدر و وضع و حال روحى مسلمين در آن جنگ كه نخستين جنگ آنان بود
• مراد از (( مردف )) بودن ملائكه اى كه در جنگ بدر به يارى مسلمين نازل شدند
• امداد مسلمين با فرستادن ملائكه به منظور بشارت مسلمين و آرامش دلهاى آنان بوده نه براى كشتن كفار
• امداد مسلمين در جنگ بدر با فرو فرستادن باران
• (رواياتى درباره جنگ بدر و شاءن نزول آيات مربوطه )
• داستان جنگ بدر
• خواب عاتكه (دختر عبدالمطلب ) تعبير شد!
• انصار هم همچو مهاجرين دست يارى به پيامبر اكرم (ص ) مى دهند
• پيامبر اكرم (ص ) دستور حركت صادر مى كند
• جنگ بدر آغاز مى شود
• خطابه رسول الله (ص ) براى لشگر اسلام در روز جنگ بدر
• حكايت جريان جنگ بدر بنقل از واقدى در كتاب مغازى
• جنگ بدر بروايت تفسير قمى
• اسامى كفارى كه به نقل شيخ مفيد عامه و خاصه اتفاق دارند در جنگ بدر به دست اميرالمؤمنين على (ع ) هلاك شدند
• فهرست اسامى شهداى جنگ بدر

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- آرامش روحى مجاهدان پیش از جنگ بدر، موجب فراگیرى خوابى سبک بر تمامى آنان (إذ تستغیثون ... إذ یغشیکم النعاس أمنة منه) «غشاوه» به معناى احاطه است و فعل «یغشیکم»، از باب تفعیل، دلالت بر کثرت احاطه دارد. مى توان گفت نمود آن کثرت، فراگیرى خواب بر تمامى افراد بوده است. کلمه «أمنة»، که به معناى نبودن ترس است، مفعول له حصولى براى «یغشیکم» است. یعنى به علت اینکه آرامش یافتید، خواب شما را فراگرفت

۲- خداوند در آستانه جنگ بدر با رفع اضطراب از مجاهدان، آنان را از آرامشى کامل بهره مند ساخت. (إذ یغشیکم النعاس أمنة منه)

۳- لزوم پدید آوردن زمینه آرامش روحى و تجدید قوا براى نیروهاى رزمى، قبل از ورود به صحنه کارزار (إذ یغشیکم النعاس أمنة منه)

۴- لزوم حفظ آماده باش و عدم غفلت از دشمن در صحنه هاى نبرد، حتى به هنگام استراحت (إذ یغشیکم النعاس أمنة منه) تصریح به اینکه خواب مجاهدان در آستانه نبرد، خوابى سبک و خفیف بود، براى اشاره به این است که مجاهدان اگر چه به استراحت پرداختند، ولى به گونه اى نبود که از تحرکات دشمن غافل شوند.

۵- استراحت و آرامش روحى مجاهدان و فراگیرى خواب بر آنان در آستانه جنگ بدر، نعمتى الهى بر ایشان و شایسته به یاد داشتن (إذ یغشیکم النعاس أمنة منه)

۶- خداوند در آستانه جنگ بدر مسلمانان را از نعمت باران بهره مند ساخت. (و ینزل علیکم من السماء ماء)

۷- فراهم شدن آب براى غسل و وضو و تطهیر نجاستها و قذارتها، از اهداف نزول باران براى مجاهدان بدر (و ینزل علیکم من السماء ماء لیطهّرکم به) ذکر نشدن متعلق «یطهرکم» حکایت از عمومیت آن متعلق دارد (نجاستهاى ظاهرى و باطنى). یعنى خداوند باران را فرو فرستاد تا نجاستهاى ظاهرى را به وسیله آن برطرف سازید و آنان که جنب هستند غسل کنند و دیگران وضو بسازند.

۸- برخى از مجاهدان بدر گرفتار پلیدى و نگرانیهایى از سوى شیطان بودند. (و یذهب عنکم رجز الشیطن)

۹- فقدان آب براى تحصیل طهارت و برطرف کردن نجاستها، مایه وسوسه شیطان و ایجاد نگرانى در پیکارگران بدر (لیطهّرکم به و یذهب عنکم رجز الشیطن) نبودن لام در «یذهب» بیانگر این است که «یذهب ... » مترتب بر «لیطهرکم ... » است. و تناسب تطهیر با برطرف شدن رجز شیطان اقتضا مى کند که مراد از رجز شیطان وسوسه هایى باشد که شیطان بر اثر نبودن آب براى طهارت در مجاهدان ایجاد مى کرده است.

۱۰- نزول باران در آستانه جنگ بدر براى تطهیر مجاهدان، زمینه ساز برطرف شدن نگرانیها و وسوسه هاى ایجاد شده از سوى شیطان (و ینزل علیکم ... و یذهب عنکم رجز الشیطن)

۱۱- طهارت جسمى و روحى از ارزشهاى الهى (لیطهّرکم به و یذهب عنکم رجز الشیطن)

۱۲- شیطان، مایه پلیدیها و ناپاکیها (لیطهّرکم به و یذهب عنکم رجز الشیطن)

۱۳- تقویت دلهاى مجاهدان با مشاهده امدادهاى حسى، از اهداف نزول باران در آستانه جنگ بدر (و ینزل علیکم ... لیربط على قلوبکم) «ربط على قلبه» یعنى دلهاى آنان را استحکام بخشید، و این کنایه از ایجاد شهامت و شجاعت است. گفتنى است تناسب نزول باران با استحکام دلها براى نبرد این است که مجاهدان در زمانى که نیاز فراوان به آب دارند با نزول باران، امداد الهى را لمس کرده و بدان یقین کنند.

۱۴- ریزش باران در آستانه جنگ بدر، از عوامل مؤثر در پیروزى مسلمانان در آن جنگ (و ینزل علیکم ... و یثبت به الأقدام)

۱۵- تقویت روحیه مبارزان، امرى لازم (و لیربط على قلوبکم و یثبت به الأقدام)

۱۶- ضرورت شناسایى و برطرف کردن عوامل سستى آفرین در نیروهاى پیکارگر (و إذ یغشیکم النعاس أمنة منه و ینزل علیکم ... و یثبت به الأقدام)

۱۷- مجاهدین بدر، مورد توجه و عنایت خاص خداوند بودند. (و لتطمئن به قلوبکم .. یغشیکم ... ینزل علیکم ... لیطهّرکم)

۱۸- استحکام اردوگاه مسلمانان و استوارى گامهاى آنان بر شنزار محل اقامتشان، از اهداف نزول باران در آستانه جنگ بدر (ینزل علیکم من السماء ماء لیطهّرکم ... و یثبت به الأقدام) برداشت فوق بر این اساس است که مراد از «الاقدام» گامهاى مجاهدان باشد. بنابراین «و یثبت به الاقدام» یعنى هدف از نزول باران این بود که خداوند گامهاى شما را استوار سازد و از لغزش و فرو رفتن در شنزارها بازدارد.

۱۹- خداوند با تقویت دلهاى مجاهدان بدر آنان را براى رویارویى با مشرکان ثابت قدم ساخت. (لیربط على قلوبکم و یثبت به الأقدام) «یثبت به الأقدام» در عین اینکه بیانگر هدفى از اهداف نزول باران است، نبودن «لام» در آن مى رساند که این هدف به دنبال «لیربط على قلوبکم» حاصل مى شود. بنابراین مى توان گفت ضمیر در «به» به استحکام قلوب، که از «لیربط على قلوبکم» استفاده مى شود، برمى گردد. قابل ذکر است که در برداشت فوق ثبات قدم (یثبت به الأقدام) به معناى کنایى آن (پایدارى و عزم راسخ) گرفته شده است.

روایات و احادیث

۲۰- عن أبى عبداللّه(ع) قال: قال امیرالمؤمنین (ع): اشربوا ماء السماء فانه یطهر البدن و یدفع الاسقام قال اللّه عز و جل: «و ینزل علیکم من السماء ماء لیطهرکم به و ی--ذهب عنکم رجز الشیطان ... ». از امام صادق(ع) روایت شده که حضرت على(ع) فرمود: آب باران را بیاشامید زیرا آن آب، موجب پاکیزگى بدن و از بین رفتن بیماریهاست. خداوند عز و جل فرمود: «آب را از آسمان نازل مى کند تا شما را با آن پاک کند و پلیدى شیطان را از شما ببرد ... ».

۲۱- عن على(ع): ... و اصابهم تلک الّیلة (لیلة بدر) مطر شدید فذلک قوله: «و یثبت به الأقدام». از حضرت على(ع) روایت شده است: ... در شب بدر، باران شدیدى بر مسلمانان بارید و در این باره خدا فرمود: (باران را نازل کرد) تا به وسیله آن، قدمها را استوار سازد.

موضوعات مرتبط

• آرامش: آثار آرامش ۱
• آمادگى نظامى:۳، ۱۶ اهمیت آمادگى نظامى ۳، ۱۶ ۴
• ارزشها:۱۱
• اضطراب: عوامل رفع اضطراب ۲
• باران: بارش باران ۷، ۱۰، ۱۳، ۱۸ ; نعمت باران ۶
• پاکى: ارزش پاکى ۱۱
• پلیدى: عوامل پلیدى ۱۲
• تضعیف روحیه: رفع عوامل تضعیف روحیه ۱۶
• تطهیر: اهمیت تطهیر ۷
• جهاد: آداب جهاد ۳، ۴، ۱۵ ; آمادگى در جهاد ۴ ; جهاد با مشرکان ۱۹ ; شرایط جهاد ۴، ۱۶
• خدا: افعال خدا ۲، ۱۹ ; امداد خدا ۱۳ ; عنایات خدا ۱۷ ; نعمتهاى خدا ۶
• خواب: نعمت خواب ۵
• ذکر: نعمتهاى خدا ۵
• شیطان: عوامل وسوسه شیطان ۹ ; نقش شیطان ۸، ۱۰، ۱۲ ; وسوسه شیطان ۱۰
• طهارت: ارزش طهارت ۱۱
• عوامل طبیعى: و جنگ ۱۴، ۱۸
• غزوه بدر: امداد غیبى در غزوه بدر ۲ ; باران در غزوه بدر ۶، ۷، ۱۰، ۱۳، ۱۴، ۱۸ ; پلیدى در مجاهدان غزوه بدر ۸ ; خواب مجاهدان غزوه بدر ۱، ۵ ; شیطان در غزوه بدر ۸ ; عوامل پیروزى غزوه بدر ۱۴ ; فضایل مجاهدان غزوه بدر ۱۷ ; قصه غزوه بدر ۱، ۲، ۵، ۶، ۷، ۸، ۹، ۱۰، ۱۳، ۱۴، ۱۸، ۱۹ ; مجاهدان غزوه بدر ۲، ۶، ۷، ۱۹ ; نگرانى در مجاهدان غزوه بدر ۸، ۹
• غسل: اهمیت غسل ۷
• غفلت: اجتناب از غفلت ۴
• مجاهدان: آرامش مجاهدان ۱، ۲، ۳، ۵ ; استراحت مجاهدان ۴، ۵ ; تجدید قواى مجاهدان ۳ ; تطهیر مجاهدان ۱۰ ; تقویت روحیه مجاهدان ۱۳، ۱۵، ۱۸، ۱۹ ; ثبات قدم مجاهدان ۱۸، ۱۹
• نجاست: تطهیر نجاست ۷، ۹ ; عوامل نجاست ۱۲
• نگرانى: عوامل نگرانى ۸، ۹ ; عوامل رفع نگرانى ۱۰
• وضو: اهمیت وضو ۷