آل عمران ١٦٠

إِنْ‌ يَنْصُرْکُمُ‌ اللَّهُ‌ فَلاَ غَالِبَ‌ لَکُمْ‌ وَ إِنْ‌ يَخْذُلْکُمْ‌ فَمَنْ‌ ذَا الَّذِي‌ يَنْصُرُکُمْ‌ مِنْ‌ بَعْدِهِ‌ وَ عَلَى‌ اللَّهِ‌ فَلْيَتَوَکَّلِ‌ الْمُؤْمِنُونَ‌

ترجمه

اگر خداوند شما را یاری کند، هیچ کس بر شما پیروز نخواهد شد! و اگر دست از یاری شما بردارد، کیست که بعد از او، شما را یاری کند؟! و مؤمنان، تنها بر خداوند باید توکل کنند!

اگر خدا شما را يارى كند كسى بر شما پيروز نخواهد شد، و اگر رهايتان كند غير از او كيست كه شما را يارى دهد؟ پس مؤمنان بايد بر خدا توكّل كنند

اگر خدا شما را يارى كند، هيچ كس بر شما غالب نخواهد شد؛ و اگر دست از يارى شما بردارد، چه كسى بعد از او شما را يارى خواهد كرد؟ و مؤمنان بايد تنها بر خدا توكل كنند.

اگر خدا شما را یاری کند محال است کسی بر شما غالب آید، و اگر به خواری واگذارد آن کیست که بتواند بعد از آن شما را یاری کند؟ و اهل ایمان تنها به خدا باید اعتماد کنند.

اگر خدا شما را یاری کند، هیچ کس بر شما چیره و غالب نخواهد شد، و اگر شما را واگذارد، چه کسی بعد از او شما را یاری خواهد داد؟ و مؤمنان باید فقط بر خدا توکل کنند.

اگر خدا شما را يارى كند، هيچ كس بر شما غلبه نخواهد كرد. و اگر شما را خوار دارد، چه كسى از آن پس ياريتان خواهد كرد؟ پس مؤمنان بايد كه بر خداى توكل كنند.

اگر خداوند شما را یاری دهد، کسی بر شما پیروز نخواهد شد، و اگر شما را فروگذارد، کیست که شما را پس از او یاری دهد، و مؤمنان باید که تنها بر خداوند توکل کنند

اگر خدا شما را يارى دهد هيچ كس بر شما چيره نخواهد شد، و اگر شما را فرو گذارد كيست كه پس از [فروگذاشتن‌] او شما را يارى كند؟ پس مؤمنان بايد بر خدا توكل كنند و بس.

اگر خداوند شما را یاری کند (همان گونه که در جنگ بدر یاری کرد) هیچ کس بر شما چیره نخواهد شد، و اگر خوارتان گرداند (و دست از یاریتان بردارد، همان گونه که در جنگ احد چنین شد) کیست که پس از او شما را یاری دهد؟ و مؤمنان باید تنها بر خدا توکّل کنند و بس.

اگر خدا شما را یاری کند، هیچ کس برایتان غالب نخواهد بود و اگر خوارتان کند (و دست از یاریتان بردارد) پس چه کسی بعد از او یاریتان خواهد کرد؟ پس مؤمنان باید تنها بر خدا توکل کنند.

اگر یاری کند شما را خدا نیست چیره شونده‌ای بر شما و اگر خوارتان دارد پس کیست که یاری کند شما را پس از او و بر خدا باید توکل کنند مؤمنان‌

آل عمران ١٥٩	آیه ١٦٠	آل عمران ١٦١
سوره : سوره آل عمران نزول : اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٠ تعداد حروف :

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ مَا جَعَلَهُ‌ اللَّهُ‌ إِلاَّ... (۲)

تفسیر

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- حتمى بودن پیروزى با نصرت و یارى خداوند (ان ینصرکم اللّه فلا غالب لکم)

۲- خداوند اگر جمعیّتى را به خوارى و ذلّت کشاند، هیچ کس را توان نصرت و یارى ایشان نیست. (و ان یخذلکم فمن ذا الّذى ینصرکم من بعده) «یخذلکم» از مصدر «خذلان»، به معناى یارى نکردن است که یارى نکردن خداوند، خوارى و ذلّت را به دنبال دارد.

۳- خداوند، تنها قدرت غالب بر جهان هستى و همه عوامل و نیروها در حیطه قدرت اوست. (ان ینصرکم اللّه ... و ان یخذلکم فمن ذا الّذى ینصرکم من بعده) در آیه شریفه، یارى و نصرت را تنها از آن خدا مى داند و چون به طور قطع، دیگر عوامل طبیعى و غیرطبیعى نیز در پیروزیها دخیل هستند، به این نتیجه مى رسیم که قدرت و یارى دیگر عوامل، در احاطه خدا و به خواست اوست.

۴- پیروزى و شکست، تنها منوط به خواست و قدرت خداوند است. (ان ینصرکم اللّه ... و ان یخذلکم فمن ذا الّذى ینصرکم من بعده)

۵- پوچى و ناتوانى تمام خواسته ها و قدرتها در مقابل خواست و قدرت الهى (ان ینصرکم اللّه ... و ان یخذلکم فمن ذا الّذى ینصرکم من بعده)

۶- مؤمنان، بایستى تنها بر خداوند توکّل کنند. (و على اللّه فلیتوکّل المؤمنون) تقدیم «على اللّه» بر متعلّقش «فلیتوکّل» دلالت بر حصر دارد.

۷- توکّل پیکارگران جنگ بدر بر خدا، موجب یارى خدا و پیروزى آنان در آن نبرد* (ان ینصرکم اللّه فلا غالب لکم ... و على اللّه فلیتوکّل المؤمنون) خداوند پس از شروع بیان جنگ احد، اشاره اى نیز به مسائل جنگ بدر داشت (و لقد نصرکم اللّه ببدر، آیه ۱۲۳) بنابراین جمله «ان ینصرکم اللّه» مى تواند اشاره به علّت آن پیروزى باشد.

۸- توکّل بر خداوند، زمینه ساز یارى و نصرت الهى و غلبه بر دشمنان (ان ینصرکم اللّه ... و على اللّه فلیتوکّل المؤمنون)

۹- سستى پیکارگران احد در اتکال به خداوند، موجب محرومیّت آنان از نصرت الهى و شکست ایشان در آن نبرد. (و ان یخذلکم فمن ذا الّذى ینصرکم من بعده و على اللّه فلیتوکّل المؤمنون) وقوع این آیه پس از بیان نبرد احد و شکست مؤمنان، اشاره به علّت شکست دارد، یعنى چون در آن نبرد توکّل نداشتید، از یارى خدا محروم شدید و در نتیجه شکست خوردید.

۱۰- توکّل بر خداوند، از ویژگیهاى مؤمنان (و على اللّه فلیتوکّل المؤمنون)

۱۱- ایمان به خداوند، زمینه نیل به مرتبه توکّل (و على اللّه فلیتوکّل المؤمنون) آوردن کلمه «المؤمنون» به جاى ضمیر، اشاره به این معنا دارد که ایمان، آدمى را به توکّل بر خدا رهنمون مى سازد.

۱۲- تکیه بر غیر خدا، موجب خذلان و خوارى جوامع بشرى (و ان یخذلکم فمن ذا الّذى ینصرکم ... و على اللّه فلیتوکّل المؤمنون)

۱۳- توکّل بر خدا، لازمه ایمان به قدرت مطلق خداوند است. (ان ینصرکم اللّه ... و على اللّه فلیتوکّل المؤمنون) با توجّه به صدر آیه، که سخن از تنها قدرت غالب و نقش تعیین کننده الهى دارد، مراد از ایمان، ایمان به این قدرت است و تفریع جمله «و على اللّه فلیتوکّل ... » با «فاء» بر ما قبل، ضرورت توکل را متعاقب این باور ایجاب مى کند.

روایات و احادیث

۱۴- تحقق خذلان الهى، به رها کردن و حایل نشدن خداوند بین بنده خویش و معصیت (ان ینصرکم اللّه فلا غالب لکم و ان یخذلکم) امام صادق (ع) درباره «خذلان» در آیه فوق فرمود: ... و متى خلّى بینه و بین تلک المعصیة فلم یحل بینه و بینها حتى یرتکبها فقد خذله و لم ینصره و لم یوفقه.

موضوعات مرتبط

• اسلام: تاریخ صدر اسلام ۷، ۹
• ایمان: آثار ایمان ۱۱، ۱۳ ; ایمان به خدا ۱۱
• پیروزى: عوامل پیروزى ۱، ۴ ; عوامل پیروزى در جهاد ۷، ۸
• تنبلى: آثار تنبلى ۹
• توکل:۹، ۱۰ آثار توکل ۹، ۱۰ ۷، ۸ ; اهمیّت توکل ۹، ۱۰ ۶، ۱۳ ; توکل ۹، ۱۰ بر خدا ۱۳ ; توکل ۹، ۱۰ بر غیر خدا ۱۲ ; زمینه توکل ۹، ۱۰ ۱۱
• جامعه: عوامل انحطاط جامعه ۱۲
• جهاد:۷، ۸، ۹
• خدا:۱۱ احاطه خدا ۱۱ ۳ ; امداد خدا ۱۱ ۱، ۹ ; زمینه امداد خدا ۱۱ ۷، ۸ ; سنت خدا ۱۱ ۲ ; قدرت خدا ۱۱ ۳، ۴، ۵، ۱۳ ; مشیت خدا ۱۱ ۴، ۵
• ذلّت: عوامل ذلّت ۲، ۱۲، ۱۴ ; عوامل رهایى از ذلّت ۲
• شکست: عوامل شکست ۴ ; عوامل شکست در جهاد ۹
• علت و معلول: عوامل طبیعى ۳
• غزوه بدر:۷
• غزوه احد:۹
• گناه: آثار گناه ۱۴
• مجاهدان: توکل مجاهدان ۷، ۹
• مؤمنان: توکّل مؤمنان ۶، ۱۰ ; صفات مؤمنان ۱۰ ; مسؤولیت مؤمنان ۶