فصلت ٣
| کپی متن آیه |
|---|
| کِتَابٌ فُصِّلَتْ آيَاتُهُ قُرْآناً عَرَبِيّاً لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ |
ترجمه
| فصلت ٢ | آیه ٣ | فصلت ٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«فُصِّلَتْ آیَاتُهُ»: آیه‌های آن تفصیل و تبیین شده است. در قالب الفاظ گویا و زیبا و جمله‌بندیهای دلکش و دلربا و با معانی ژرف و رسا (نگا: اعراف / ، هود / انعام / . «قُرْآناً عَرَبِیّاً»: (نگا: یوسف / طه / زمر / ). «لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ»: برای قومی فهم معانی و درک مقاصد قرآن آسان است که اهل دانش باشند. برای قومی‌آمده است که معانی آن را فهم می‌کنند، چرا که به زبان ایشان آمده است (نگا: ابراهیم / . می‌تواند متعلّق به (فصّلت) یا متعلّق به (تَنزِیلٌ) باشد.
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۲ سوره فصّلت
- غرض اصلى سوره مباركه فصّلت
- نكته اى كه از جملۀ «تَنزِيلٌ مِنَ الرّحمَانِ الرّحّيم»، استفاده مى شود
- توضيحى راجع به عربى و جهانی بودن قرآن
- مقصود كفار از اين كه گفتند: «قُلُوبُنَا فِى أكِنّة مِمّا تَدعُونَا إلَيه...»
- انفاق نكردن مال و كفر به معاد، دو ویژگی مهم مشركان
- وجوهى كه درباره تقدير «روزى ها» در چهار روز، گفته شده است
- توضيح در مورد فرمان خداوند به آسمان و زمين
- مقصود از امر به آسمان ها، در آیه: «وَ أوحَى فِى كُلّ سَمَاء أمرَهَا»
- وجه اين كه فرمود: «آسمان دنيا را با چراغ ها آراستيم»
- گفتاری در تكميل مطالب گذشته
- بحث روايتی
- رواياتى درباره آغاز خلقت عالَم
تفسیر نور (محسن قرائتی)
كِتابٌ فُصِّلَتْ آياتُهُ قُرْآناً عَرَبِيًّا لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ «3»
كتابى كه آيات آن به روشنى بيان شده است، قرآنى عربى، براى مردمى كه مى‌دانند.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
كِتابٌ فُصِّلَتْ آياتُهُ قُرْآناً عَرَبِيًّا لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ «3»
دوم: كِتابٌ فُصِّلَتْ آياتُهُ: كتابى است تفصيل داده شده آيات آن به اعتبار
«1» منهج الصادقين (چ علمى- 1330 تهران) ج 1 ص 30 و 31.
«2» منهج الصادقين (چ علمى- 1330 تهران) ج 1 ص 30 و 31.
جلد 11 - صفحه 347
نظم و فصول آن، يا تفصيل داده شده آيتهاى آن در معانى مختلفه و احكام و امثال و مواعظ و امر و نهى و ترغيب و ترهيب و وعد و وعيد و حلال و حرام و حق و باطل.
وصف سوم: قُرْآناً عَرَبِيًّا: در حالتى كه قرآنى است عربى، يا مدح و ستايش مى‌نمايم قرآنى را كه به لغت عربى و ثابت است «بنابر آنكه منصوب بر مدح باشد». لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ: براى گروهى كه بدانند، يا براى اهل علم و نظر كه دريابند معانى آن را. اختصاص به دانايان براى آنست كه آنها تأمل كنند و دريابند كه اين كتاب شريف، جامع سعادات را براى رستگارى بشر، خداوند منان نازل فرموده.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
حم «1» تَنْزِيلٌ مِنَ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ «2» كِتابٌ فُصِّلَتْ آياتُهُ قُرْآناً عَرَبِيًّا لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ «3» بَشِيراً وَ نَذِيراً فَأَعْرَضَ أَكْثَرُهُمْ فَهُمْ لا يَسْمَعُونَ «4»
وَ قالُوا قُلُوبُنا فِي أَكِنَّةٍ مِمَّا تَدْعُونا إِلَيْهِ وَ فِي آذانِنا وَقْرٌ وَ مِنْ بَيْنِنا وَ بَيْنِكَ حِجابٌ فَاعْمَلْ إِنَّنا عامِلُونَ «5»
ترجمه
اين فرستاده از خداوند بخشنده مهربان است
كتابى است كه مبيّن شده آيتهاى آن قرآنى عربى براى گروهى كه ميدانند
مژده دهنده و بيم دهنده پس روى گردانيدند بيشتر آنها پس آنان نميشنوند
و گفتند دلهاى ما در پوششهائى است از آنچه ميخوانيد ما را بآن و در گوشهاى ما سنگينى است و از ميانه ما و ميانه تو پرده‌اى است پس بجا آور كه مائيم بجا آورندگان.
تفسير
بيانى راجع به حم خصوصا و فواتح السّور عموما بعمل آمد و تنزيل ظاهرا خبر مبتداء محذوف و بمعناى منزل است و فرق بين رحمن و رحيم در اول كتاب ذكر شد و خلاصه مستفاد از آيات شريفه آنستكه اين قرآنيكه نازل شده از جانب خداوند بخشنده روزى بر بندگان و بخشاينده گناهان آنان كتابى است كه مبيّن شده است آيات آن براى تعيين وظائف بندگان از حلال و حرام و عقايد و احكام و سنن و آداب و مواعظ و اخلاق و آنچه محتاج بآنند در اصلاح معاش و معاد مجموعه‌اى است بلسان عربى براى گروهى كه عارف بزبان تازى و واقف بجهات فصاحت و بلاغت و اعجاز آنند و ميدانند كه از جانب خدا است و براى بشارت بنعيم جاودان و بيم از عذاب بى‌پايان نازل شده است پس اعراض نمودند و رو گردان شدند بيشتر اهل عربستان و آنها گوش شنوا ندارند و صريحا اظهار داشتند كه دلهاى ما درستر و پرده و پوششهائى است كه آبى و مانع از قبول دعوت
جلد 4 صفحه 546
تو است بتوحيد و نبوت و امامت و معاد و در گوشهاى ما ثقل و سنگينى است كه سخنان تو را نمى‌شنويم و بنصايح و مواعظ تو اعتنا و اعتماد نداريم و فاصله ميان مسلك و مرام ما و تو زياد است گويا حاجب و حاجزى كه مانع از ديدار و استماع گفتار تو ميشود در بين ما است بهتر آنكه روابط ما مقطوع باشد و هر يك از دو طرف بوظائفى كه براى خودمان تشخيص ميدهيم عمل نمائيم يا هر يك از دو طرف قواء خود را در ضدّيت و نابود نمودن ديگرى صرف نمائيم تا غالب و مغلوب از يكديگر ممتاز گردد و اين نهايت عناد است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
بِسم‌ِ اللّه‌ِ الرَّحمن‌ِ الرَّحِيمِ
حم «1» تَنزِيلٌ مِنَ الرَّحمن‌ِ الرَّحِيمِ «2» كِتابٌ فُصِّلَت آياتُهُ قُرآناً عَرَبِيًّا لِقَوم‌ٍ يَعلَمُون‌َ «3»
اما فضل سوره: اخبار چندي داريم از إبن بابويه مسندا از حضرت صادق عليه السلام روايت كرده فرمود:
من قرء حم سجده كانت له نورا يوم القيمة مد بصره و سرورا و عاش في الدنيا محمودا مغبوطا
و نيز روايتي از آن حضرت نقل شده فرمود:
من كتبها في اناء و محاها بماء المطر و سحق بهذا الماء كحلا و يكحل به من في عينه بياض أو رمد زال عنه ذلک الوجع و لم يرمد بها ابدا و ان تعذر الكحل فليغسل عينيه بذلك الماء يزول عنه الرمد باذن اللّه تعالي
و قريب بهمين مفاد از خواص القرآن از حضرت رسالت نقل كرده.
جلد 15 - صفحه 409
بِسم‌ِ اللّه‌ِ الرَّحمن‌ِ الرَّحِيمِ- حم از حروف مقطعه است که مكرر بيان شده که اينها رموزيست بين خدا و رسول و قبلا در سوره مباركه مؤمن اخباري در فضيلت حواميم ذكر شده.
تَنزِيلٌ مِنَ الرَّحمن‌ِ الرَّحِيمِ مراتب نزول قرآن را مكررا بيان كرده‌ايم و اينکه جمله خبر مبتداء محذوف است يعني هذا القرآن تنزيل من الرحمن الرحيم.
كِتابٌ فُصِّلَت آياتُهُ از براي تفصيل دو اطلاق است يكي مقابل اجمال که بمعني مبيّن است مقابل مجمل يكي بمعني فصل مقابل وصل و بهر دو اطلاق صحيح است اما مقابل اجمال ميفرمايد: قَد بَيَّنَّا الآيات‌ِ لِقَوم‌ٍ يُوقِنُون‌َ بقره آيه 112 قَد بَيَّنّا لَكُم‌ُ الآيات‌ِ إِن كُنتُم تَعقِلُون‌َ آل عمران آيه 114 قَد بَيَّنّا لَكُم‌ُ الآيات‌ِ لَعَلَّكُم تَعقِلُون‌َ حديد آيه 16 بلكه يكي از صفات قرآن مبين چنانچه ميفرمايد: قَد جاءَكُم مِنَ اللّه‌ِ نُورٌ وَ كِتابٌ مُبِين‌ٌ مائده آيه 17 و غير اينها از آيات اما مقابل وصل قَد فَصَّلنَا الآيات‌ِ لِقَوم‌ٍ يَعلَمُون‌َ‌الله‌‌به قَد فَصَّلنَا الآيات‌ِ لِقَوم‌ٍ يَفقَهُون‌َ قَد فَصَّلنَا الآيات‌ِ لِقَوم‌ٍ يَذَّكَّرُون‌َ انعام آيه 97 و 98 و 126 تفصيل بين حق و باطل بين مؤمن و كافر بين جنّه و نار بين مطيع و عاصي بين واجب و حرام بين نعمت و بلاء بين خير و شر و غير اينها.
قُرآناً عَرَبِيًّا بلسان عرب فصيح در اعلا درجه فصاحت و بلاغت بقدري که از عهده بشر خارج است و اعظم معجزات است.
لِقَوم‌ٍ يَعلَمُون‌َ اشرف صفات انساني علم است و منشأ جميع صفات حميده و عقائد حقه و اعمال صالحه علم است
العلم نور يقذفه اللّه في قلب من يشاء
چنانچه منشأ جميع صفات خبيثه و عقائد فاسده و اعمال سيّئه جهل است جهل ظلمت و تاريكيست لذا ميفرمايد: قُل هَل يَستَوِي الَّذِين‌َ يَعلَمُون‌َ وَ الَّذِين‌َ لا يَعلَمُون‌َ إِنَّما يَتَذَكَّرُ أُولُوا الأَلباب‌ِ زمر آيه 12 و ميفرمايد قُل هَل يَستَوِي الأَعمي وَ البَصِيرُ أَم هَل تَستَوِي الظُّلُمات‌ُ وَ النُّورُ رعد آيه 17.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 3)- بعد از بیان اجمالی فوق در باره قرآن به بیان تفصیلی پرداخته، و اوصاف پنج گانه‌ای برای این کتاب آسمانی بیان می‌کند، اوصافی که ترسیم روشن و گویایی از چهره اصلی قرآن در بر دارد.
نخست می‌گوید: «کتابی که آیاتش هر مطلبی را در جای خود بازگو کرده» (کِتابٌ فُصِّلَتْ آیاتُهُ). و شرح و تفصیل تمام نیازمندیهای انسان را در تمام زمینه‌ها ذکر نموده است.
«در حالی که فصیح و گویاست» (قُرْآناً عَرَبِیًّا).
«برای جمعیتی که آگاهند» (لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ).
نکات آیه
۱ - آیات قرآن، داراى مفاهیمى روشن و بى ابهام (کتب فصّلت ءایته) برداشت یاد شده بر این مبنا است که «فصّلت»، به معناى «به روشنى بیان شده» باشد.
۲ - ساختار قرآن، ساختارى آیه آیه است. (فصّلت ءایته) برداشت یاد شده، مبتنى بر کاربرد ماده «فصل» در معناى تفصیل و تجزیه است.
۳ - قرآن، قبل از نزول تدریجى و تفصیلى، داراى وجودى اجمالى و تفصیل نایافته* (تنزیل من ... فصّلت ءایته) جمله «فصّلت آیاته» اشعار به آن دارد که قرآن، قبل از نزول به صورت فعلى، در عالمى دیگر وجودى اجمالى و کلى داشته است.
۴ - نزول و قرائت قرآن بر پیامبر(ص) در قالب زبان عربى (تنزیل من الرحمن ... قرءانًا عربیًّا)
۵ - الفاظ قرآن هم چون محتواى آن آسمانى و الهى است. (تنزیل من الرحمن ... قرءانًا عربیًّا) قید «قرآناً عربیاً» مى تواند بیانگر این معنا باشد که آیات قرآن، نه تنها از حیث محتوا الهى است; بلکه الفاظ آن هم کلام خداوند است.
۶ - آیات قرآن، برخوردار از فصاحت و شیوایى * (قرءانًا عربیًّا) برداشت یاد شده بدان احتمال است که «عربیّاً» به معناى سخن فصیح و شیوا باشد. در برابر اعجمى که به معناى غیر فصیح مى باشد (مفردات راغب).
۷ - قابلیت و گنجایش زبان عربى، براى ارائه مفاهیم وحى و بیان معارف الهى (کتب فصّلت ءایته قرءانًا عربیًّا) خداوند پس از بیان این حقیقت که قرآن به روشنى بیان گشته (فصّلت آیاته) آن را به عربى بودن توصیف کرده تا به این معنا اشاره کند که لغت عرب آن قابلیت را داشت که بتواند زبان وحى باشد و معارف الهى را در خود جاى دهد.
۸ - اهل دانش و آگاهى، بهره مند از آیات و معارف قرآن اند. (تنزیل من الرحمن الرحیم . کتب فصّلت ءایته ... لقوم یعلمون) گرچه قرآن براى همگان نازل شده; اما از لام «لقوم» - که براى انتفاع است - استفاده مى شود که تنها اهل دانش، شایستگى بهره گیرى از قرآن را دارند.
۹ - اهل دانش و درک، ارجمند و مورد تکریم در بینش وحى (تنزیل ... کتب ... لقوم یعلمون) از این که خداوند بهره گیرى از کتاب خویش را ویژه دانایان (لقوم یعلمون) قرار داده، استفاده مى شود که در بینش الهى اهل دانش و درک ارجمنداند.
۱۰ - فهم تفصیلى و روشن آیات قرآن، نیازمند آشنایى با زبان عربى و ظرافت هاى آن (کتب ... عربیًا لقوم یعلمون) برخى از مفسران فعل «یعلمون» را در آیه شریفه به منزله فعل لازم مى دانند و لذا مفعولى براى آن نمى گیرند. بر این اساس «لقوم یعلمون»; یعنى، براى مردمى که دانا هستند. برخى دیگر بر آنند که «یعلمون» متعدى است و مفعول آن به قرینه «عربیّاً» زبان و لغت عربى است; یعنى، «یعلمون هذه اللغة و اللسان». برداشت بالا با توجه به مبناى دوم است.
موضوعات مرتبط
- عربى: آثار تعلیم زبان عربى ۱۰; فصاحت زبان عربى ۷; ویژگیهاى زبان عربى ۷
- علما: احترام علما ۹; فضایل علما ۸، ۹
- قرآن: آیات قرآن ۱، ۶; آیه بندى قرآن ۲; اجمال قرآن ۳; الفاظ قرآن ۵; بهره مندان از قرآن ۸; تاریخ قرآن ۳; حقیقت قرآن ۳; زمینه فهم قرآن ۱۰; ساختار قرآن ۲; عربیت قرآن ۴، ۷; فصاحت قرآن ۶; کیفیت تلاوت قرآن ۴; کیفیت نزول قرآن ۴; نزول تدریجى قرآن ۳; وحیانیت قرآن ۵; وضوح قرآن ۱; ویژگیهاى قرآن ۱، ۲، ۳، ۴، ۵، ۶
- محمد(ص): نزول قرآن بر محمد(ص) ۴
منابع
