الْخَبْء
«خبء» (بر وزن صبر) به معناى هر چیز پنهانى و پوشیده است و در اینجا اشاره به احاطه علم پروردگار به غیب آسمان و زمین است; یعنى چرا براى خداوندى سجده نمى کنند که غیب آسمان و زمین و اسرار نهفته آن را مى داند. و این که بعضى آن را به خصوص باران (در مورد آسمان ها) و گیاه (در مورد زمین) تفسیر کرده اند، در حقیقت از قبیل بیان مصداق روشن است. و همچنین آنها که به معناى خارج ساختن موجودات از غیب عدم، به وجود تفسیر کرده اند.
ریشه کلمه
- خبء (۱ بار)
قاموس قرآن
پوشيده. نهان (اقرب) راغب گويد: هر ذخيره شده پوشيده را خبأ گويند «خَبَاءَ الشَّىْءُ خَبْأً: سَتَرَهُ». اين كلمه در اصل مصدر است كه به معناى مفعول مىآيد در نهج البلاغه حكمت 5 آمده: «وَالْمُسالَمَةُ خَبْأُ الْعُيُوبِ»: تسالم پوشيدن عيبهاست. و در حكمت 148 هست: «اَلْمَرَءُ مَخْبُوءٌ تَحْتَ لِسانِهِ» مرد زير زبانش پنهان است يعنى چون سخن گويد قدرش معلوم مىشود. [نمل:25] شيطان اعمالشان را بر آنان آراسته تا خدائى را كه در آسمانها و زمين نهان را آشكار مىكند و آنچه پنهان مىكنيد و آشكار مىداريد ميداند، سجده نكنند. اين ترجمه ينا بر آن است كه «الّا» را در آوّل آيه مشدّد بخوانيم . ظاهر قرآن آن است كه اين آيه سخن هد هد است كه خطاب به سليمان درباره قوم سباء گفته است ولى كلمهاى عجيب و قابل دقّت است. نهان را آشكار مىكند يعنى چه؟ نا گفته نماند: برق در ميان ذرّات ابر و عسل و شير در گلها و علفها نهان است خداوند به وسيله تخليه الكتريكى برق نهان را از ميان ابرها آشكار مىكند و به وسيله زنبور عسل و گاو، عسل و شير هنان را ظاهر مىسازد. و ايضاً تمام حبوبات و ميوهها و غيره در گازهاى هوا و املاح دريا و خاك و آب، پنهان و نهان اند خداوند به وسيله گلها و گياهان و درختان آنها را هر سال به اندازه معيّن آشكار مىسازد و در اختيار مردم قرار مىدهد و نيز نسلهاى آينده بشر و حيوانات و حشرات همه در عالم مخفى و مستوراند و به تدريج آشكار مىشوند و به وجود خود ادامه مىدهند. سبحان اللّه چه واقعيّتى است؟!! درك هدهد چه درك عجيبى است؟! و شايد معنى آيه [حجر:21] همين باشد.
