الحج ١٨
ترجمه
الحج ١٧ | آیه ١٨ | الحج ١٩ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«یَسْجُدُ لَهُ ...»: (نگا: رعد / و ، اسراء / ). «الدَّوَآبُّ»: جمع دابّه، هر نوع حیوان و جانداری (نگا: بقره / .
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۷ - ۲۴ سوره حج
- مراد از ((الذين آمنوا((،((الذين هادوا((، ((نصارى ((،((صابئين ((،((مجوس (( و((الذين اشركوا(( كه فرمود: ((خدا در قيامت بين آنان حكم به حق مى كند((
- سجده (خضوع و تذلل ) تكوينى موجودات در برابر خداوند است
- سجده تشريعى بسيارى از مردم و استكبار بسيارى ديگر كه : ((حق عليه العذاب ((
- تمامى مذاهب مختلف به دو دسته : ((محق ((،((مبطل (( منقسمند و همه اختلافاتشان به اختلاف در ربوبيت خدا بر مى گردد
- بحث روايتى
- توضيحى درباره مشيت خداوند
- چند روايت در ذيل آيه : ((هذان خصمان اختصموا فى ربهم ((
نکات آیه
۱ - سجده (خضوع و انقیاد) اهل آسمان و زمین و نیز خورشید، ماه، ستارگان، کوه ها، درختان و جنبندگان براى خدا (ألم تر أنّ اللّه یسجد له من فى السموت و من فى الأرض ... و الشجر و الدّوابّ) «سجود» (مصدر «یسجد») به معناى اظهار خضوع و انقیاد است.
۲ - جهان آفرینش، داراى آسمان هاى متعدد است. (ألم تر أنّ اللّه یسجد له من فى السموت)
۳ - تمامى پدیده هاى جهان آفرینش، موجوداتى اند شعورمند. (ألم تر أنّ اللّه یسجد له من فى السموت) به کارگیرى لفظ «من» براى همه پدیده هاى موجود در آسمان ها و زمین - با توجه به این که این کلمه غالباً در ذوى العقول به کار مى رود - مى تواند اشعار به مطلب فوق داشته باشد.
۴ - توحید ربوبى و انقیاد در برابر خدا، ملاک داورى خداوند میان انسان ها در قیامت (إنّ اللّه یفصل بینهم یوم القیمة ... ألم تر أنّ اللّه یسجد له من فى السموت و من فى الأرض) ارتباط این آیه با آیه پیشین، این معنا را مى رساند که ملاک ارزیابى خداوند در داورى میان فرقه هاى گوناگون مردم در قیامت، اصل «توحید ربوبى و خضوع و انقیاد در برابر او» خواهد بود.
۵ - توجه به انقیاد و کرنش تمامى پدیده هاى جهان در برابر خداوند، مقتضى گرویدن به خداى واحد و روى گرداندن از شرک و دیگر پرستى است. (إنّ الذین ءامنوا و الذین هادوا ... ألم تر أنّ اللّه یسجد له من فى السموت و من فى الأرض)
۶ - سجود و خضوع تمامى پدیده هاى جهان در برابر خدا، امرى قابل درک براى انسان ها (ألم تر أنّ اللّه یسجد له من فى السموت و من فى الأرض) همزه در «ألم تر» براى استفهام توبیخى است: «رؤیت» (مصدر «ترى») به معناى دانستن و به اصطلاح از افعال قلوب است; یعنى، «آیا ندانستى که...». توبیخ خداوند بیانگر مطلب یاد شده است; چه این که سجود و خضوع موجودات اگر قابل درک نبود، خداوند انسان ها را توبیخ نمى کرد.
۷ - برخلاف همه پدیده هاى جهان هستى، مردم دو دسته اند: بسیارى از آنان معتقد به توحید ربوبى و اهل خضوع و انقیاد در برابر خدا و بسیارى دیگر منکر توحید ربوبى و دیگر پرست هستند. (ألم تر أنّ اللّه یسجد ... و کثیر من الناس و کثیر حقّ علیه العذاب) جمله «حقّ علیه العذاب» کنایه از شرک و دیگرپرستى و روى گردانى از خضوع در برابر خدا است.
۸ - شرک، گناهى است نابخشودنى که اهل آن مستحق عذاب الهى اند. (و کثیر حقّ علیه العذاب)
۹ - شرک و بت پرستى، حرکتى است مخالف جریان طبیعى نظام هستى. (أنّ اللّه یسجد له من فى السموت و من فى الأرض ... و کثیر حقّ علیه)
۱۰ - کرامت انسانى، در گرو گرایش به توحید ربوبى و سجود و انقیاد در برابر خدا (و کثیر حقّ علیه العذاب و من یهن اللّه فما له من مکرم)
۱۱ - در بینش الهى، شرک پیشگان مردمانى پست و فاقد هر گونه کرامت انسانى اند. (و کثیر حقّ علیه العذاب و من یهن اللّه فما له من مکرم)
۱۲ - حرمت نهادن و گرامى داشتن مشرکان، حرام است. (و من یهن اللّه فما له من مکرم) جمله «فما له من مکرم» مى تواند انشا در قالب خبر باشد; یعنى، هیچ کس حق ندارد به کسى که مورد اهانت خدا قرار گرفته، حرمت نهد و او را گرامى بدارد.
۱۳ - قدرت نامتناهى خداوند، در اجراى مشیت و خواسته هاى خویش (إنّ اللّه یفعل ما یشاء)
۱۴ - عذاب الهى، عذابى است خوار کننده. (و کثیر حقّ علیه العذاب و من یهن اللّه فما له من مکرم)
۱۵ - شرک پیشگان، در قیامت گرفتار عذاب خوار کننده الهى و محروم از هر کرامت بخش و گرامى دارنده اى خواهند بود. (و الذین أشرکوا ان اللّه یفصل بینهم یوم القیمة... و کثیر حقّ علیه العذاب و من یهن اللّه فما له من مکرم)
موضوعات مرتبط
- آسمان: انقیاد موجودات آسمان ها ۱; تعدد آسمان ۲; سجده موجودات آسمان ها ۱
- آفرینش: شعور آفرینش ۳
- احترام: محرومیت از احترام ۱۵
- احکام :۱۲
- انسان: عوامل تکریم انسان ۱۰
- انقیاد: آثار انقیاد ۱۰; انقیاد در برابر خدا ۴
- ایمان: آثار ایمان به توحید ربوبى ۱۰; ایمان به توحید ربوبى ۴; زمینه ایمان به توحید ۵
- بت پرستى: انحراف بت پرستى ۹; حقیقت بت پرستى ۹
- جنبندگان: انقیاد جنبندگان ۱; سجده جنبندگان ۱
- خدا: آثار سجده بر خدا ۱۰; مشیت خدا ۱۳; ملاک قضاوت اخروى خدا ۴; وسعت قدرت خدا ۱۳; ویژگیهاى عذابهاى خدا ۱۴
- خورشید: انقیاد خورشید ۱; سجده خورشید ۱
- درختان: انقیاد درختان ۱; سجده درختان ۱
- ذکر: آثار ذکر انقیاد موجودات ۵
- ستارگان: انقیاد ستارگان ۱; سجده ستارگان ۱
- سجده: آثار سجده ۱;سجده بر خدا ۱
- شرک: انحراف شرک ۹; حقیقت شرک ۹; زمینه اعراض از شرک ۵; گناه شرک ۸
- عذاب: اهل عذاب ۸، ۱۵; عذاب ذلت بار ۱۴
- قضاوت: ملاک قضاوت در قیامت ۴
- کوهها: انقیاد کوهها ۱; سجده کوهها ۱
- گروههاى اجتماعى :۷
- گناه: گناه نابخشودنى ۸
- ماه: انقیاد ماه ۱; سجده ماه ۱
- محرمات :۱۲
- مشرکان :۷ احترام به مشرکان ۱۲; بى ارزشى مشرکان ۱۱; رذالت مشرکان ۱۱; عذاب اخروى مشرکان ۱۵; عذاب مشرکان ۸; محرومیت اخروى مشرکان ۱۵
- موجودات: انقیاد موجودات ۱; درک انقیاد موجودات ۶; درک سجده موجودات ۶; سجده موجودات ۱; شعور موجودات ۳
- موحدان :۷