الأنبياء ٥٢
ترجمه
الأنبياء ٥١ | آیه ٥٢ | الأنبياء ٥٣ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«التَّمَاثِیلُ»: جمع تِمثال، مجسّمهها و تندیسها. «لَها»: بر آنها. حرف (ل) به معنی (عَلَی) است. «عَاکِفُونَ»: مداومان بر طاعت و عبادت و تعظیم و تکریم.
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
تفسیر
- آيات ۴۸ - ۷۷ سوره انبياء
- اشاره به وجه تسميه ((تورات (( به : فرقان ، ضياء و ذكر
- مقصود از اينكه قرآن ((ذكر مبارك (( است
- مقصود از اينكه فرمود: ما به ابراهيم رشد او را داديم
- گفتگوى ابراهيم (عليه السلام ) با قوم بت پرست خود
- ابراهيم (ع ) بتها را قطعه قطعه كرد مگر بزرگترين آنها را
- محاجه آن جناب (عليه السلام ) با قوم خود بعد از شكستن بتها:((قال بل فعله كبيرهم ...((
- تنبه مردم بعد از شنيدن كلام ابراهيم (ع )
- اشاره به اينكه ((برد(( و ((سلام (( شدن آتش براى ابراهيم (عليه السلام ) به امرتكوينى خداى تعالى خارج از محدوده اطلاعات ما از سلسله علل و اسباب است
- بيان اينكه در جمله :((و جعلنا هم ائمة يهدون بامرنا(( مراد از هدايت رساندن به مقصد ومراد از ((امر(( امر تكوينى است
- توضيح اينكه مراد از وحى در آيه : ((واوحينا اليهمفعل الخيرات ...(( وحى تسديد است نه وحى تشريع و مؤ يد بودن ائمه به تسديد وتاءييد الهى را افاده مى كند
- بحث روايتى
- چند روايت راجع به اينكه خداوند امامت را در ابراهيم (عليه السلام ) و ذريه او قرار داد
نکات آیه
۱- ابراهیم(ع) در حضور پدر و قومش، بت پرستى را زیر سؤال برد و آشکارا با آن به مخالفت برخاست. (إذ قال لأبیه و قومه ما هذه التماثیل ) استفهام در «ما هذه التماثیل...» سؤال از حقیقت بت ها است، نه نام آنها. و از آن جایى که ابراهیم(ع) از حقیقت آنها آگاه بود و نیازى به سؤال نداشت، استفهام ایشان به منظور زیر سؤال بردن و محکوم کردن بت پرستى و نوعى اظهار مخالفت با آن بوده است.
۲- حضرت ابراهیم(ع) بت و بت پرستى را به شدت تحقیر کرد و پدر و قومش را به خاطر این کار مورد سرزنش قرار داد. (إذ قال لأبیه و قومه ما هذه التماثیل ) اشاره کردن به بت ها با اسم اشاره نزدیک (هذه) و نیز تعبیر «تماثیل» (صورت ها و مجسمه هاى بى جان)، حاکى از تحقیر بت و بت پرستى به وسیله ابراهیم(ع) است. گفتنى است استفهام در «ما هذه...» - به قرینه مقام - توبیخى است.
۳- ابراهیم(ع)، از پدر و قومش در باره علت تقدیس و عبادتشان در برابر مجسمه هاى بى جان، توضیح خواست. (إذ قال لأبیه و قومه ما هذه التماثیل التى أنتم لها عکفون ) از پاسخ قوم ابراهیم، که کارشان را به خاطر پیروى از اجداد خود معرفى کردند (قالوا وجدنا آبائنا لها عابدین)، به دست مى آید که سؤال ابراهیم(ع) مربوط به علت و چرایى تقدیس و عبادتشان در برابر بت ها بوده است.
۴- بت پرستى، کیش و آیین قوم ابراهیم بود. (إذ قال لأبیه و قومه ما هذه التماثیل )
۵- مبارزه با اندیشه هاى خرافى و شرک آلود، تبلور رشد و کمال ابراهیم(ع) بود. (و لقد ءاتینا إبرهیم رشده ... إذ قال لأبیه و قومه ما هذه التماثیل) «إذ» ظرف و متعلق به «آتینا» است ; یعنى، اعطاى رشد به ابراهیم(ع) هنگامى بود که او به پدر و قومش گفت....
۶- پدر حضرت ابراهیم مانند قومش، بت و مجسمه هاى بى جان را مورد تقدیس و عبادت قرار مى داد. (إذ قال لأبیه و قومه ما هذه التماثیل التى أنتم لها عکفون )
۷- مخالفت با عقاید انحرافى پدر، آغاز مبارزه ابراهیم(ع) (إذ قال لأبیه و قومه ) برداشت یاد شده مبتنى براین است که تقدم لفظى «أبیه» بر «قومه» دلالت بر تقدم زمانى داشته باشد.
۸- پدر حضرت ابراهیم، موقعیت ممتاز و متشخصى در جهت دادن به عقاید جامعه خویش داشت. (إذ قال لأبیه و قومه ) از اختصاص ذکر «أب» احتمالاً این نکته استفاده مى شود که پدر ابراهیم، نقش اساسى در گرایش هاى اعتقادى جامعه داشته است.
۹- اصلاح بستگان نزدیک و هدایت آنان نسبت به دیگر افراد جامعه، در اولویت نخست قرار دارد. (إذ قال لأبیه و قومه )
۱۰- تقدیس و عبادت دائمى مجسمه ها و نقش ها، آیین مردم در آغاز رسالت حضرت ابراهیم(ع) (ما هذه التماثیل التى أنتم لها عکفون ) «عکوف» به معناى رویکرد دائمى به چیزى از سر تعظیم و احترام به آن است و مقصود از آن در آیه شریفه، تقدیس و عبادت بت ها است. گفتنى است ذیل آیه بعد - که پاسخ سؤال ابراهیم است (... آبائنا لها عابدین) - مؤید همین معنا مى باشد.
۱۱- شرک قوم ابراهیم، در قالب پرستش مجسمه هاى بى جان و صورت ها نقش بسته بود. (ما هذه التماثیل التى أنتم لها عکفون ) «تمثال» (مفرد «تماثیل») به معناى شىء مصوّر و صورت هاى نقش بسته است (مفردات راغب). یکى از مصادیق بارز آن، مجسمه هاى بى جانى بود که بت پرستان به شکل هاى گوناگون مى ساختند.
موضوعات مرتبط
- آزر: بت پرستى آزر ۲، ۶; پرسش از آزر ۳; سرزنش آزر ۲; مبارزه با آزر ۷; موقعیت اجتماعى آزر ۸
- ابراهیم(ع): پرسش ابراهیم(ع) ۳; تاریخ ابراهیم(ع) ۷; سرزنشهاى ابراهیم(ع) ۲; شرک ستیزى ابراهیم(ع) ۱، ۵، ۷; قصه ابراهیم(ع) ۱، ۲، ۳; مبارزه ابراهیم(ع) ۷; نشانه هاى کمال ابراهیم(ع) ۵
- بت پرستى: پرسش از بت پرستى ۱، ۳; تحقیر بت پرستى ۲
- خرافات: مبارزه با خرافات ۵
- خویشاوندان: اهمیت هدایت خویشاوندان ۹
- شرک: مبارزه با شرک ۷
- قوم ابراهیم: بت پرستى قوم ابراهیم ۱، ۲، ۴، ۶، ۱۰، ۱۱; پرسش از قوم ابراهیم ۳; تاریخ قوم ابراهیم ۴، ۶،۱۰، ۱۱; سرزنش قوم ابراهیم ۲; شرک قوم ابراهیم ۱۱
- هدایت: اولویتها در هدایت ۹