النساء ٣٠
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ مَنْ يَفْعَلْ ذٰلِکَ عُدْوَاناً وَ ظُلْماً فَسَوْفَ نُصْلِيهِ نَاراً وَ کَانَ ذٰلِکَ عَلَى اللَّهِ يَسِيراً |
ترجمه
| النساء ٢٩ | آیه ٣٠ | النساء ٣١ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«عُدْواناً»: تجاوزگرانه. «ظُلْماً»: ستمگرانه. (عُدْوَاناً وَ ظُلْماً) مصدرند و حال واقع شده‌اند و تقدیر چنین است: مُتَعَدِّیاً وَ ظالِماً. «یَسِیراً»: آسان.
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ مَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ عُدْواناً وَ ظُلْماً فَسَوْفَ نُصْلِيهِ ناراً وَ كانَ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيراً «30»
و هر كس از روى تجاوز و ستم چنان كند (و دست به مال و جان مردم دراز كرده، يا خودكشى و خونريزى كند) به زودى او را در آتشى (عظيم) وارد سازيم و اين كار، بر خداوند آسان است.
نکته ها
شايد تفاوت «عدوان» و «ظلم» اين باشد كه عدوان، تجاوز به ديگران است، ظلم، شامل‌ستم بر خويش هم مى‌شود.
كلمه‌ى «صَلَو» به معناى ورود در رحمت و «صَلَى» به معناى ورود در دوزخ است، بنابراين كلمه «نُصْلِيهِ» به معناى آن است كه او را در آتش وارد مى‌كنيم.
امام صادق عليه السلام فرمود: هر كس به عمد خودكشى كند، براى هميشه در دوزخ است. آنگاه اين آيه را تلاوت فرمودند. «1»
«1». من‌لايحضر، ج 3، ص 364.
جلد 2 - صفحه 55
پیام ها
1- كارهايى كه از سر ظلم و عدوان از انسان سر نزند، قهر الهى ندارد. وَ مَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ عُدْواناً وَ ظُلْماً ...
2- قصد وانگيزه، نقش اصلى در كيفر يا پاداش دارد. «مَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ عُدْواناً وَ ظُلْماً»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ مَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ عُدْواناً وَ ظُلْماً فَسَوْفَ نُصْلِيهِ ناراً وَ كانَ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيراً (30)
وَ مَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ عُدْواناً وَ ظُلْماً: و هر كه اقدام نمايد يا بجا آورد محرمات مذكوره را به تعدى و تجاوز از حق و ظلم و ستم. يا مراد، عدوان و تعدى بر غير و ظلم به نفس است به تعريض عقاب آن، يعنى هر كه منهيات
«1» منهج الصادقين، جلد 3، صفحات 10- 11
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 410
مذكوره را به جا آورد جهت تعدى بر غير، كه آن اتلاف نفس و مال آن كس باشد، و به سبب ظلم به خود به اينكه خود را در معرض سخط الهى درآورد، فَسَوْفَ نُصْلِيهِ ناراً: پس زود باشد داخل كنيم او را در آتشى، و چه آتشى كه اگر شراره‌اى از آن در دنيا افتد، هر آينه تمام اهل آن هلاك شوند. مراد آتش جهنم است. وَ كانَ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيراً: و هست اين دخول در نار، بر خدا سهل و آسان، بدون صارفى و مانعى از آن. پس در اين صورت بايد مؤمن محترز باشد از حقوق مردم، و مجتنب از ارتكاب معاصى، كه موجب هلاك نفس است.
ملاحظه نما چه اندازه اكل حرام، گناهى عظيم و عاقبتى وخيم دارد كه حق تعالى آن را مقارن با قتل نفس و وعيد به عذاب جحيم فرموده، و قدرى احوالات بزرگان سلف را مطالعه نما و از گزارشات آنها در تحرز شبهات عبرت بگير. چنانچه علاء الدوله ديلمى براى شيخ ركن الدين دو آهو هديه فرستاد و گفت: اين، حلال است و او را صيد كرده‌ام به تيرى كه خود تراشيده‌ام از باغى كه به ارث به من رسيده، تمنا دارم به آن افطار نمائى. شيخ جواب داد:
من وقتى كه خدمت استاد تلمذ مى‌نمودم، روزى يكى از امراء بلخ، دو مرغابى به تحفه فرستاد كه حلال مى‌باشد. من آن را به باز خود صيد نمودم. استاد فرمود: در اين مرغابيها حرفى نيست، لكن آن بازى كه اينها را صيد كرده از گوشت كدام مرغ پيره زنى قوت يافته؟ حال، اسبى كه در عقب اين دو آهو تاختى از مزرعه كدام بيوه زنى علف خورده؟ تو مى‌خواهى به اين طعمه، مرا افطار دهى، حاشا. پس هر دو را برگردانيد و قبول ننمود. يا للعجب! چه اشخاصى بودند، و چه مردمانى در عصر ما پيدا شده كه حرام بيّن را ابدا محترز نباشند. (فتأمل ايها العاقل من سوء العاقبه و شر الخاتمه).
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ مَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ عُدْواناً وَ ظُلْماً فَسَوْفَ نُصْلِيهِ ناراً وَ كانَ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيراً (30)
ترجمه
و كسيكه بجا بياورد اينرا از راه تعدى و ستم پس زود باشد كه در آوريم او را در آتش و باشد اين بر خدا آسان..
تفسير
ظاهرا فرق بين تعدى و ظلم آنستكه تعدى تجاوز از حد است و ظلم دخالت بناحق و غالبا ايندو عنوان بر يكديگر تصادق نمايند و گاه باشد كه تخلف كنند مانند اكل ميته زائد بر قدر ضرورت كه ممكن است تعدى باشد و ظلم نباشد يا ظلم بنفس كه ممكن است ظلم باشد و تعدى نباشد ولى بنظر حقير اين دو عنوان اگر چه مفهوما متغايرند ولى مصداقا متوافقند زيرا كه شرعا هر ظلمى تجاوز از حد است و هر تجاوزى ظلم است اگر چه بنفس باشد و جواز انتزاع مفاهيم مختلفه از مصداق واحد مسلم است و در آيه شريفه براى مزيد ردع هر دو عنوان ذكر شده تا بدانند دخالت در اموال و نفوس مردم بدون مجوز شرعى هم ظلم است و هم عدوان و بيشتر موجب ارتداع شود.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ مَن يَفعَل ذلِكَ عُدواناً وَ ظُلماً فَسَوف‌َ نُصلِيه‌ِ ناراً وَ كانَ ذلِكَ عَلَي اللّه‌ِ يَسِيراً (30)
و كسي که اينکه عمل را از روي دشمني و ظلم بجا آورد پس زود باشد که او را در جهنم گرفتار كنيم و اينکه بر خداوند سهل و آسانست.
اختلاف شد در اينكه مرجع اسم اشاره در وَ مَن يَفعَل ذلِكَ چيست بعضي گفتند محرماتي که در اينکه سوره ذكر شد، و بعضي گفتند احكامي که در اينکه سوره ذكر شده و بعضي گفتند احكامي که در اينکه چند آيه از جمله لا يَحِل‌ُّ لَكُم أَن تَرِثُوا النِّساءَ الي جمله وَ لا تَقتُلُوا أَنفُسَكُم لكن ظاهر اينست که اشاره باشد بخصوص وَ لا تَقتُلُوا أَنفُسَكُم يكي از جهت قرب باين آيه زيرا جمله اخيره اقرب است و يكي از جهت جمله عُدواناً وَ ظُلماً که مناسب با قتل عمدي است که بناحق
جلد 5 - صفحه 64
واقع شود که اگر عمدي نباشد يا بحق باشد عقوبت عذاب جهنم ندارد و لو بسا ديه يا كفاره داشته باشد قرينه سوم آيه وَ مَن يَقتُل مُؤمِناً الايه که شاهد بر اينکه است و اللّه العالم.
برگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- قتل و آدمکشى از سر ظلم و تجاوز، موجب گرفتارى به عذاب دوزخ (و لا تقتلوا انفسکم ... و من یفعل ذلک عدواناً و ظلماً فسوف نُصلیه ناراً) در برداشت فوق «ذلک» اشاره به «قتل نفس» گرفته شده است.
۲- تصرف به ناحق در اموال دیگران از سر ظلم و تجاوز، موجب گرفتارى به آتش دوزخ (و لا تقتلوا انفسکم ... و من یفعل ذلک عدواناً و ظلماً فسوف نُصلیه ناراً) بنابر اینکه «ذلک» اشاره به «لا تاکلوا» و یا مجموع «لا تاکلوا ... و لا تقتلوا» باشد.
۳- تصرف نامشروع و باطل در اموال دیگران، تجاوز و ظلم است. (و لا تقتلوا انفسکم ... و من یفعل ذلک عدواناً و ظلماً) بنابر اینکه «عدواناً و ظلماً» قید توضیحى باشد.
۴- آدمکشى، تجاوز و ظلم است. (و لا تقتلوا انفسکم ... و من یفعل ذلک عدواناً و ظلماً) برخى برآنند که «عدواناً» و «ظلماً»، قید توضیحى است و اشاره به علت عقوبت دارد. یعنى چون آدمکشى و انتحار، تجاوز و ظلم است، موجب عقوبت مى شود.
۵- جنگهاى داخلى میان مسلمین، ظلم و تجاوز و موجب استحقاق عذاب اخروى است. (و لا تقتلوا انفسکم ... و من یفعل ذلک عدواناً و ظلماً فسوف نُصلیه ناراً)
۶- خودکشى، تجاوز و ستمگرى است و موجب گرفتارى به عذاب دوزخ.* (و لا تقتلوا انفسکم ... و من یفعل ذلک ... فسوف نُصلیه ناراً)
۷- جرمى که از سر ستمکارى و تجاوزگرى نباشد، موجب استحقاق عذاب الهى نخواهد شد. (و من یفعل ذلک عدواناً و ظلماً فسوف نُصلیه ناراً) بنابر اینکه «عدواناً و ظلماً»، قید احترازى باشد.
۸- وارد نمودن تجاوزکاران و ستمگران به دوزخ و بریان کردن آنان، کارى آسان براى خداوند (و من یفعل ذلک عدواناً و ظلماً ... و کان ذلک على اللّه یسیراً) «صلى» از مصدر «صَلْى»، و به معناى بریان کردن است. (القاموس المحیط).
۹- عذاب ستمگران و تجاوزکاران، در راستاى رحمت الهى* (انّ اللّه کان بکم رحیماً. و من یفعل ذلک عدواناً و ظلماً فسوف نُصلیه ناراً) عذاب ستمگران پس از بیان رحمت مطلق الهى، اشاره به این است که عذابهاى الهى، جلوه اى از رحمت او بر انسانهاست.
روایات و احادیث
۱۰- حضور جاودانه در آتش دوزخ، پیامد و مجازات خودکشى (فسوف نُصلیه ناراً) امام صادق (ع): من قتل نفسه متعمداً فهو فى نار جهنّم خالداً فیها قال اللّه تعالى: «و لا تقتلوا انفسکم ... فسوف نصلیه ناراً».[۱]
موضوعات مرتبط
- اختلاف: کیفر اختلاف ۵
- تجاوز: ظلم تجاوز ۳
- جهنم: آتش جهنم ۲، ۱۰ ; جاودانگى در جهنم ۱۰ ; عذاب جهنم ۱، ۶ ; موجبات جهنم ۱، ۲، ۶
- خدا: افعال خدا ۸ ; رحمت خدا ۹
- خودکشى: ظلم خودکشى ۶ ; کیفر خودکشى ۱۰
- ظالمان: در جهنّم ۸ ; عذاب ظالمان ۹
- ظلم: کیفر ظلم ۱، ۲ ; موارد ظلم ۳، ۴، ۶
- عذاب: موجبات عذاب ۵
- غصب: ظلم غصب ۳ ; کیفر غصب ۲
- قتل: ظلم قتل ۴ ; کیفر قتل ۱
- گناه: عفو گناه ۷
- متجاوزان: عذاب متجاوزان ۹ ; متجاوزان در جهنّم ۸
- مسلمانان: اختلاف مسلمانان ۵
منابع
- ↑ من لا یحضره الفقیه، ج ۳، ص ۳۷۴، ح ۲۳، ب ۱۷۹ ; تفسیر برهان، ج ۱، ص ۳۶۴، ح ۱۲.
